Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ συχνός, αφού περίπου ένας στους δέκα άνδρες θα αναπτύξει καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Ο καρκίνος του προστάτη είναι συχνή νόσος
Ο καρκίνος του προστάτη, ICD-10 C61, προκαλείται όταν παθαίνουν βλάβη τα κύτταρα του αδένα του προστάτη, ο οποίος βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη των ανδρών.
Ο προστάτης είναι ένας αδένας που μοιάζει με κάστανο και περιβάλλει την ουρήθρα. Τον αδένα αυτό τον έχει ένας άνδρας ήδη από την στιγμή που γεννιέται.
Με τη λειτουργία του ο προστάτης συμβάλει:
• στον έλεγχο της ούρησης, το οποίο το πετυχαίνει λόγω της ανατομικής του θέσης,
• στον εμπλουτισμό του σπέρματος με χρήσιμα και απαραίτητα συστατικά,
• στη λειτουργία της εκσπερμάτισης.
Οι όγκοι σχηματίζονται αρχικά στην εξωτερική κάψα του προστάτη και στη συνέχεια εξαπλώνονται στους γύρω ιστούς.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ συχνός, αφού, περίπου ένας στους δέκα άνδρες θα αναπτύξει καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτός ο τύπος καρκίνου αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου των ανδρών άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός θανατηφόρος καρκίνος στους άντρες μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Στην Ελλάδα ο καρκίνος του προστάτη προκαλεί τον θάνατο σε 1200 άτομα το χρόνο, ενώ τα άτομα που επιβιώνουν με αυτή τη διάγνωση μπορεί να είναι ακόμα και δεκαπλάσια. Η εξέλιξη των θεραπειών και η σχετικά βραδεία πορεία εξέλιξης του καρκίνου τον κάνουν να διαγιγνώσκεται, συχνά, έγκαιρα, ώστε οι πάσχοντες να μπορούν να ζήσουν πολλά χρόνια μετά τη διάγνωση.
Για πολλούς, όμως, άνδρες η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη μπορεί να δημιουργεί έντονο φόβο, αφού είναι μια πάθηση που όταν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα γίνεται απειλητική για την ζωή. Συχνά, δε, παραμένει κλινικά ασυμπτωματικός μέχρις ότου φθάσει σε προχωρημένα στάδια. Αν όμως διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια, οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές και η επιβίωση του ασθενούς στην 5ετία πλησιάζει το 100%.
Παθογένεια του καρκίνου του προστάτη
Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη, είναι ο πιο συχνός τύπος προστατικού καρκίνου και αναπτύσσεται από κύτταρα του προστάτη αδένα. Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη εμφανίζεται συχνότερα στην περιφερική ζώνη του προστάτη (75-80%) ή στην κεντρική (15%) ζώνη και πολύ σπανιότερα (5-10%) στη μεταβατική, όπου, αναπτύσσεται η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη.
Οι περισσότεροι προστατικοί καρκίνοι αναπτύσσονται πολύ αργά. Νεκροτομικές μελέτες δείχνουν ότι πολλοί ασθενείς τρίτης ηλικίας που πέθαναν από άλλα αίτια είχαν και καρκίνο του προστάτη που δεν είχε γίνει αντιληπτός ούτε από τους ίδιους ούτε από τους θεράποντες ιατρούς. Υπάρχουν, όμως και καρκίνοι του προστάτη που αναπτύσσονται και δίνουν μεταστάσεις ενδοπροστατικά, αιματογενώς και λεμφογενώς. Ενδοπροστατικά ο καρκίνος αναπτύσσεται κατά συνέχεια ιστού, από τον ένα λοβό στον άλλο, μπορεί να διηθήσει την προστατική κάψα και να προσβάλλει τους παρακείμενους ιστούς. Η συνηθέστερη αιματογενής διασπορά είναι τα οστά (λεκάνη, σπονδυλική στήλη, πλευρές, κρανίο). Λεμφογενώς η νόσος μεθίσταται στους πυελικούς λεμφαδένες.
Παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη
- Κάπνισμα
- Οικογενειακό ιστορικό: Ήδη, από το 1960, άρχισε να γίνεται εμφανές ότι η συχνότητα του προστατικού καρκίνου είναι μεγαλύτερη στους συγγενείς ασθενών που πέθαναν από προστατικό καρκίνο. Άνδρες με πατέρα ή αδελφό με καρκίνο προστάτη έχουν τουλάχιστον διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο. Άνδρες με συγγενείς 1ου και 2ου βαθμού, δύο ή και τρεις, που πάσχουν από καρκίνο προστάτη, έχουν από 5 έως 11 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο. Και μάλιστα, ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε άτομα μικρότερα των 55 ετών. Ο κίνδυνος είναι ανεξάρτητος εθνικότητος ή φυλής. Τέλος, ο έχων αδελφό προσβληθέντα από καρκίνο του προστάτη ευρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο, από το να έχει πατέρα με καρκίνο προστάτη. Η παρατήρηση ότι ο αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο του προστάτη, υπάρχει για τον αδελφό πάσχοντος από καρκίνο του προστάτη έθεσε το ερώτημα της κληρονομικότητος στον καρκίνο προστάτη κατά τον υπολειπόμενο χαρακτήρα ή μέσω του Χ χρωμοσώματος. Έγιναν πολλές μελέτες σε μονοζυγωτικούς και διζυγωτικούς διδύμους. Η σχέση με την κληρονομικότητα μέσω του Χ χρωμοσώματος και μια σοβαρή γενετική επιρροή μέσω των γονιδίων BRCA-1/BReast CAncer gene 1 και BRCA-2/BReast CAncer gene 2 (μεταλλάξεις) έδειξε σχετικό κίνδυνο μεγαλύτερο του 4,65.
- Ηλικία: Όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο πιο συχνός είναι καρκίνος του προστάτη
- Ηλικία έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας:
-Όσο πιο νωρίς αρχίζει η σεξουαλική δραστηριότητα, τόσο αυξημένη είναι η πιθανότητα καρκίνου του προστάτη.
-Οι άνδρες που είναι ιδιαίτερα δραστήριοι σεξουαλικά μεταξύ 30 και 40 χρόνων, ειδικά αν αυνανίζονται συχνά, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη.
-Το συχνό σεξ στις ηλικίες 30-40 είναι πιθανό να προκαλέσει καρκίνο του προστάτη. Η έρευνα, επίσης, διαπίστωσε ότι η συχνή σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ των 40-50 ετών φαίνεται να έχει μικρή επίπτωση σε ένα άνδρα, αλλά ακόμα και μια αραιή σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ των 50-60 ετών μπορεί να προσφέρει προστασία από τη συγκεκριμένη ασθένεια.
-Σύμφωνα με την έρευνα, ανάμεσα στους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, που τον εμφάνισαν πριν τα 60 τους χρόνια, το 34% αυνανιζόταν, συχνά, μεταξύ των 20-30 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 24% μεταξύ των ανδρών που δεν είχαν την ασθένεια.
Η μελέτη, του βρετανικού πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, δημοσιεύτηκε στο Βρετανικό Περιοδικό Ουρολογίας. Ο προστατικός αδένας εκκρίνει ένα γαλακτώδες υγρό που ανακατεύεται με το σπέρμα. Ο καρκίνος του προστάτη συνδέεται με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη και οι άνθρωποι με αυξημένα τα επίπεδά της εμφανίζουν μεγαλύτερες σεξουαλικές ορμές, αλλά και μεγαλύτερο κίνδυνο για το συγκεκριμένο καρκίνο.
- Η Αφρικανική φυλή: είναι πιο ευάλωτη στην εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη
- Η χαμηλή χοληστερόλη μειώνει τον κίνδυνο επιθετικών όγκων του προστάτη:
Μια νέα έρευνα δείχνει ότι η διατήρηση της χοληστερόλης σε χαμηλά επίπεδα ενδέχεται να ωφελεί τους άνδρες διπλά. Εκτός της προστασίας της καρδιάς τους, μπορεί να έχουν και μειωμένες πιθανότητες ανάπτυξης επιθετικού καρκίνου του προστάτη.
Σύμφωνα με τα ευρήματα μίας μελέτης σε 5.586 άνδρες ηλικίας άνω των 55 ετών, οι άνδρες με φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης, κάτω από 200, είχαν πάνω από 50% μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν όγκους υψηλού βαθμού κακοήθειας στον προστάτη, σε σύγκριση με τους άνδρες που είχαν υψηλή χοληστερόλη.
Επιπλέον, μια δεύτερη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 29.000 Φιλανδοί, έδειξε ότι οι άνδρες με υψηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν οποιαδήποτε μορφή καρκίνου του προστάτη, από τους άνδρες με πολύ χαμηλά επίπεδα HDL-high-density lipoprotein/λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας χοληστερόλης.
Αν και τα αποτελέσματα των δύο μελετών, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention, δεν είναι οριστικά, ωστόσο συμφωνούν με πλήθος άλλων επιστημονικών στοιχείων, που δείχνουν ότι ο περιορισμός των λιπαρών στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου.
- Βλαστοκύτταρα υπεύθυνα για τον καρκίνο του προστάτη:
Ερευνητές εντόπισαν ένα βλαστοκύτταρο που ενδέχεται να προκαλεί κάποιους τύπους καρκίνου του προστάτη. Το εύρημα αυτό, μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον σε νέους τρόπους αντιμετώπισης της νόσου. Το πιο σημαντικό είναι ότι το βλαστοκύτταρο που εντοπίσθηκε δε βασίζεται στα ανδρογόνα, δηλαδή, τις ανδρικές ορμόνες που ελέγχουν την ανάπτυξη του προστάτη. Ας μη ξεχνάμε ότι ο καρκίνος του προστάτη συχνά αναπτύσσει αντίσταση σε θεραπείες που είναι σχεδιασμένες να ρυθμίζουν τα ανδρογόνα αυτά στα πιο προχωρημένα στάδια της νόσου. Τα νέα βλαστοκύτταρα φυσιολογικά αναγεννούν τμήμα του ιστού που επενδύει το εσωτερικό του αδένα. Ωστόσο, τα κύτταρα μπορούν, επίσης, να σχηματίσουν όγκους, εάν ορισμένα γονίδια των οποίων ρόλος είναι να σταματούν την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη, τεθούν εκτός λειτουργίας. Η έρευνα αυτή, έρχεται σε αντίθεση με τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών που έδειχναν ότι οι όγκοι του προστάτη ξεκινούν από μια διαφορετική στιβάδα κυττάρων στον προστάτη, που ονομάζονται βασικά κύτταρα.
- Οι τριχομονάδες αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη:
Μια συνήθης σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος τριπλασιάζει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη, σύμφωνα με μια νέα μελέτη της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ και του Νοσοκομείου Brigham and Women. Η λοίμωξη από το παράσιτο Trichomonas vaginalis, το οποίο κάθε χρόνο προσβάλλει, σύμφωνα, με εκτιμήσεις 174 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, προκαλεί φλεγμονή του προστάτη, εξηγούν οι ερευνητές, που ανέλυσαν δείγματα αίματος από 673 άνδρες με καρκίνο του προστάτη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λοίμωξη συνδεόταν με πάνω από διπλάσια αύξηση του κινδύνου διάγνωσης προχωρημένου καρκίνου του προστάτη και σχεδόν τριπλάσια αύξηση του κινδύνου θανάτου από καρκίνο του προστάτη.
- Αν και οι μοριακοί μηχανισμοί ανάπτυξης και εξέλιξης του προστατικού καρκίνου δεν έχουν πλήρως διευκρινισθεί είναι σίγουρο ότι: Στην κακοήθη εξαλλαγή οδηγεί μια σειρά γενετικών μεταλλάξεων στην οποία συμμετέχουν και εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Πρέπει να γίνουν τουλάχιστον 5-10 μεταλλάξεις σε ένα κύτταρο για να δημιουργηθεί ο νέος φαινότυπος με την κακοήθη συμπεριφορά. Τα ανδρογόνα συμμετέχουν στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη. Υπάρχουν ενδείξεις που υποστηρίζουν το ρόλο των Sex-ορμονών στην ανάπτυξη και προαγωγή του καρκίνου του προστάτη. Οι ευνούχοι από νεαρής ηλικίας και οι πάσχοντες από ανεπάρκεια της 5α ρεδουκτάσης δεν αναπτύσσουν ποτέ καρκίνο προστάτη.
Ίσως, η αύξηση της τεστοστερόνης στους Αφρικανούς μαύρους αποδεικνύει τη διαφορά νοσηρότητας από τους λευκούς. Στους άνδρες η τεστοστερόνη συντίθεται σε μεγάλα ποσά από τα κύτταρα του Leydig. Στη συνέχεια μεταβολίζεται ενδοκυττάρια σε DHT-Dihydrotestosterone-Διυδροτεστοστερόνη η οποία δεσμεύεται από τον ενδοκυττάριο ανδρογονικό υποδοχέα. Aυτό το σύμπλεγμα μεταφέρεται στον πυρήνα του κυττάρου όπου ενεργοποιεί την μεταγραφή γονιδίων που αντιδρούν στα ανδρογονικά ερεθίσματα.
Η DHT-Dihydrotestosterone προάγει τη σύνθεση του DNA και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Έτσι, η ανάπτυξη και η διατήρηση φυσιολογικής της λειτουργίας του προστάτη εξαρτάται από την Τεστοστερόνη και τη DHT μέσω της ρυθμίσεως της κυτταρικής διαιρέσεως.
H σχέση μεταξύ γενετικού ελέγχου του ανδρογονικού μεταβολισμού και κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου στον προστάτη, μόλις τελευταία αρχίζει να γίνεται κατανοητή. Υπάρχουν εκατοντάδες γονίδια που άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται στην ανδρογονική λειτουργία.
Τα γονίδια που έχουν ενδιαφέρον είναι:
-Αυτά που έχουν σχέση με την βιοσύνθεση των ανδρογόνων. Το γονίδιο CYP17 που κωδικοποιεί το κυτόχρωμα Ρ450-ισοένζυμο για τη βιοσύνθεση Τεστοστερόνης.
-Αυτά που έχουν σχέση με τη μεταφορά των ανδρογόνων στο αίμα και τη μετάδοση του ερεθίσματος. Το γονίδιο AR εδράζεται στο Χ χρωμόσωμα.
-Αυτά που έχουν σχέση με τη δραστηριοποίηση των ανδρογόνων 5aR τύπος Ι-γονίδιο SRD5A1-Steroid 5-alpha-reductase1 και 5aR τύπος ΙΙ – γονίδιο SRD5A2-Steroid 5-alpha-reductase2.
-Αυτά που έχουν σχέση με την απενεργοποίηση της DHT. Η απενεργοποίηση αυτή λαμβάνει χώρα από τα ένζυμα 3α και 3β-Υδροξυ-Στερεοειδής-Δεϋδρογενάση. Υπάρχουν 2 αντίστοιχα γονίδια HSD-Hydroxysteroid Dehydrogenase-Υδροξυστεροειδής αφυδρογονάση ή δεϋδρογενάση3B1-B2 στο χρωμόσωμα 1.
- Η υπόθεση ότι, η δραστηριότητα της βιταμίνης D μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο από καρκίνο του προστάτη έχει στηριχθεί σε επιδημιολογικά και πειραματικά δεδομένα
- Διαφορές στη δίαιτα και στον τρόπο ζωής
Τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του προστάτη υπάρχουν στην Ασία (Ιαπωνία – Κίνα) και τα υψηλότερα (στις ΗΠΑ, Δυτ. Ευρώπη, Αυστραλία). Νοσηρότης 1/100.000 Κίνα ~ 62/100.000 Αμερικανοί~ 82/100.000 Μαύροι. Θνησιμότης 4/100.000 Ιαπωνία ~ 16-18/100.000 Ευρώπη – ΗΠΑ κι έχουν σχέση με τις διαφορές στη δίαιτα και στον τρόπο ζωής μεταξύ των γεωγραφικών αυτών περιοχών. Υπάρχει μεγάλη συσχέτιση μεταξύ καρκίνου του προστάτη και της μεγάλης καταναλώσεως λίπους, κόκκινου κρέατος, γαλακτοκομικών.
-Μελέτες έδειξαν ότι η περιορισμένη πρόσληψη θερμίδων μείωσε την επίπτωση ή καθυστέρησε την ανάπτυξη του καρκίνου. Η μείωση των θερμίδων 40%, μείωσε δραματικά την εμφάνιση του καρκίνου. Υπάρχουν πρόσφατες ενδείξεις ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη.
-Το λίπος φαίνεται να έχει τον πιο σημαντικό ρόλο… Υπάρχουν πολλές επιδημιολογικές μελέτες που αποδεικνύουν τη σχέση αυξημένης πρόσληψη λίπους και αυξημένης νοσηρότητας από καρκίνο του προστάτη και αυξημένης πρόσληψης λίπους και γρήγορης εξέλιξης σε προχωρημένο καρκίνο προστάτη. Ίσως, το λίπος εμπλέκεται στην καρκινογένεση ως θετικός αγωγός αυτής κατά το προχωρημένο στάδιο. Το κόκκινο κρέας περιέχει 25% λίπους – 50% κορεσμένων λιπαρών. Τα λιπαρά οξέα (Ωμέγα 6) είναι πιο σημαντικά για την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη και δε, το λινολενικό οξύ (Linolenic acid) που περιέχεται στο γάλα και στο κρέας. Όλες οι μελέτες δείχνουν θετική συσχέτιση και η ένεση λινολενικού οξέος σε καρκίνο, προκαλεί την απελευθέρωση της νευροτενσίνης, πεπτιδίου που προάγει την καρκινογένεση. Προκαλείται, επίσης, από το λίπος οξειδωτικό-Stress από την παραγωγή αντιδραστικού οξυγόνου (ROS-reactive oxygen species-αντιδραστικά είδη οξυγόνου), που διαταράσσει τους κυτταρικούς μηχανισμούς με υπερέκφραση ογκογονιδίων.
-Στις Δυτικές κοινωνίες η αυξημένη κατανάλωση γάλακτος έχει άμεση σχέση με τα αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του προστάτη. Αρχικά προτάθηκε η άποψη της παρουσίας του λίπους στο γάλα. Εν τούτοις, τα ίδια ποσοστά κινδύνου παρατηρούνται και στα διαιτητικά γάλατα. Φαίνεται ότι υπεύθυνο είναι το Ασβέστιο (πολλές μελέτες με θετική συσχέτιση).
-Η Ενεργειακή ισορροπία φαίνεται ότι αποτελεί σοβαρό παράγοντα στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη. Η παχυσαρκία φαίνεται να είναι ένας ανεξάρτητος προγνωστικός παράγων.
-Η άσκηση κατά την ενήλικο ζωή δε μειώνει τον κίνδυνο, όμως, φαίνεται σημαντικό ρόλο να έχει η άσκηση κατά τη νεαρά και εφηβική ηλικία.
-Επίσης, παρατηρείται μείωση του κινδύνου αναπτύξεως καρκίνου προστάτη από 30-70% στους πάσχοντες από διαβήτη, γιατί οι διαβητικοί έχουν χαμηλότερα επίπεδα Τεστοστερόνης (πιθανώς, τοξική δράση υπεργλυκαιμίας στα κύτταρα του Leydig).
- Vasectomy ή βαζεκτομή ή βασεκτομή για λόγους αντισύλληψης: Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος σε αυτούς που έχουν χειρουργηθεί.
- Το ύψος: ίσως, έχει θετική συσχέτιση.
Συμπτώματα καρκίνου προστάτη
Τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη, τα οποία συχνά δεν είναι εμφανή, είναι τα εξής:
• αίμα στα ούρα
• δυσουρία
• συχνουρία, ιδιαίτερα, το βράδυ
• πόνος ή τσούξιμο κατά τη διάρκεια της ούρησης
• ατελής κένωση της κύστης
• συνεχής πόνος στη ράχη, τη λεκάνη ή τους γλουτούς
Διάγνωση καρκίνου προστάτη
Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη γίνεται:
- Mε κλινική εξέταση και ειδικότερα με τη δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό. Ο ιατρός, φορώντας γάντια και με λιπαντική αλοιφή, εισάγει ένα δάκτυλο (το δείκτη) στο ορθό προκειμένου να ψηλαφίσει τον προστάτη και να διαπιστώσει αν υπάρχουν ανωμαλίες στο μέγεθος, στο σχήμα και στην υφή του. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα, ίσως, χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις.
- Ειδικές αιματολογικές εξετάσεις (PSA-prostate specific antigen-ειδικό προστατικό αντιγόνο). Το PSA μπορεί να εκτιμηθεί εύκολα με μία απλή εξέταση αίματος. Ως όριο έχει οριστεί το 4 ng/ml, αν και θεωρείται;;; ότι είναι πιθανόν να υπάρχει καρκίνος και με PSA 2,5 ng/ml. Στη γκρίζα ζώνη 2,5-4 ng/ml, συχνά, γίνεται εξέταση του ελεύθερου PSA (free PSA) και το αποτέλεσμα δίνεται ως αναλογία με το ολικό PSA. Όσο μικρότερη η αναλογία, τόσο πιο πιθανός ο καρκίνος του προστάτη.
Μορφές PSA:
– Free PSA: Αντιπροσωπεύει μια ενζυματικά ανενεργή μορφή οποία δεν μπορεί να συνδεθεί με αναστολείς. Αποτελεί την επικρατέστερη μορφή του PSA στο σπέρμα.
– PSA-ACT/PSA bound to Alpha-1 Antichymotrypsin/: Δημιουργείται από την σύνδεση του ελεύθερου PSA με τον αναστολέα άλφα-1-αντιχυμοτρυψίνη (alfa-1-antichymotrypsin). Είναι ενζυματικά ενεργή και η επικρατέστερη μορφή του PSA στον ορό. Σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη εμφανίζεται υψηλό ποσοστό της μορφής αυτής στον ορό τους σε σύγκριση με υγιείς ή με αυτούς που έχουν καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.
– PSA-a2M/PSA alpha-2-macroglobulin: Το ελεύθερο PSA μπορεί, επίσης, να συνδεθεί με την άλφα-2-μακροσφαιρίνη (alpha-2-macroglobulin, a2M) σχηματίζοντας σύμπλοκο υψηλού μοριακού βάρους. Η άλφα-2-μακροσφαιρίνη περιβάλλει το μόριο του PSA κρύβοντας όλες τις πιθανές θέσεις σύνδεσης (επίτοποι). Η μορφή αυτή δεν είναι ανιχνεύσιμη.
Συστήνεται PSA κάθε χρόνο μετά τα 50 χρόνια ή μετά τα 40 σε άτομα υψηλού κινδύνου (που ισχύουν ένας ή περισσότεροι παράγοντες κινδύνου).
Τα αυξημένα επίπεδα PSA δεν αποτελούν πάντα ένδειξη καρκίνου
Τις περισσότερες φορές τα αυξημένα επίπεδα ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) ενδέχεται να μην οφείλονται σε καρκίνο, αλλά σε μια ορμόνη που παράγεται φυσιολογικά από το σώμα, αναφέρουν ερευνητές στο περιοδικό Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention.
Σύμφωνα, με τον κύριο ερευνητή της μελέτης Gary G. Schwartz, η παραθυρεοειδής ορμόνη, μια ουσία που παράγει το σώμα για να ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου σε υγιείς άνδρες που δεν έχουν καρκίνο του προστάτη.
Οι «μη καρκινικές» αυτές αυξήσεις του PSA μπορούν να οδηγήσουν σε πολλές περιττές βιοψίες, καθώς και σε μη απαραίτητες θεραπείες, επισημαίνουν οι ερευνητές. Αν και τόσο η φλεγμονή, όσο και άλλοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα του PSA, όταν οι τιμές του PSA είναι αυξημένες ο άνδρας, συνήθως, παραπέμπεται για βιοψία. Ωστόσο, αυξανομένης της ηλικίας, πολλοί άνδρες αναπτύσσουν συχνά μικροσκοπικούς καρκίνους στον προστάτη που είναι άνευ κλινικής σημασίας και πολλές φορές υποβάλλονται σε περιττές θεραπείες. Καλύτερα να μη γίνεται βιοψία προστάτη.
- Βιολογικός δείκτης για τον καρκίνο του προστάτη
Πολλοί πάσχοντες από καρκίνο του προστάτη ενδέχεται στο μέλλον να μπορούν να αποφύγουν τη χειρουργική επέμβαση και τις ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως τη σεξουαλική ανικανότητα, χάρη σε μια νέα ανακάλυψη που μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην ανάπτυξη ενός αξιόπιστου τεστ που θα μπορεί να διακρίνει τους επιθετικούς από τους μη επιθετικούς καρκίνους.
Σήμερα, οι άνδρες που πάσχουν από μη επιθετικό καρκίνο του προστάτη, συχνά, υποβάλλονται σε επεμβατικές θεραπείες, ενώ στην πραγματικότητα ο καρκίνος τους είναι βραδείας εξέλιξης και δεν απειλεί τη ζωή τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας νέας μελέτης που δημοσιεύεται στο British Journal of Cancer Research, κάποιες μικροσκοπικές «φυσαλίδες λίπους» («εξωσώματα», exosomes) που προέρχονται από τον όγκο και περνούν στα ούρα μπορούν να μας παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το αν ο καρκίνος είναι επιθετικός ή όχι.
Οι ερευνητές με τα ευρήματά τους θα οδηγήσουν στην τεκμηρίωση νέων βιολογικών δεικτών για τον εντοπισμό των επιθετικών καρκίνων, ούτως ώστε οι ασθενείς με μη επιθετικούς όγκους να σταματήσουν να υποβάλλονται σε μη αναγκαίες επεμβατικές θεραπείες.
- Υπερηχογράφημα προστάτη και βιοψία
Κατευθυνόμενη βιοψία προστάτου με το Διορθικό Υπερηχογράφημα
-Ο ασθενής πρέπει να διακόψει την λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων για μία εβδομάδα έως 10 ημέρες πριν την εξέταση. Λαμβάνεται από την προηγούμενη μέρα αντιβίωση (π.χ. όπως, κινολόνη).
-Επίσης, μπορεί να γίνει χρήση κάποιου υπακτικού την προηγουμένη για τον καθαρισμό του εντέρου.
-Ο ασθενής μπορεί να τοποθετηθεί σε πλαγία θέση ή σε γυναικολογική, ανάλογα τον ασθενή και την εμπειρία του θεράποντος ιατρού. Γίνεται τοπική, δηλαδή στην περιοχή του προστάτη, νάρκωση, οπότε και η πράξη της βιοψίας είναι ανώδυνη.
-Ο ασθενής φεύγει από την κλινική ή και το ιατρείο μόλις τελειώσει η βιοψία.
Θα πρέπει, όμως, να γνωρίζουμε ότι η βιοψία του προστάτη
-Θέτει την διάγνωση όταν είναι θετική και
-Σε αρνητική δε σημαίνει ότι ο ασθενής είναι ελεύθερος από καρκίνο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με ευρήματα από τη δακτυλική εξέταση ή/και το PSA
-Αν υπάρχει καρκίνος γίνεται διασπορά των καρκινικών κυττάρων
Καλύτερα να μη γίνεται βιοψία προστάτη.
- Διορθικό Υπερηχογράφημα
Η διορθική υπερηχογραφία, Transrectal ultra sound (TRUS), προσφέρει στον ουρολόγο πάρα πολλές και σημαντικές πληροφορίες για τον προστάτη.
Δίνει εικόνες του περιβάλλοντος ιστού κι επιτρέπει στο γιατρό να εξετάσει τον αδένα για τυχόν ανωμαλίες (π.χ. αν είναι υπερπλαστικός-διογκωμένος προστάτης, αν υπάρχει υποψία για καρκίνο στον προστάτη, προστατίτιδες, αποστήματα, λιθιάσεις κ.α).
- Παρ΄όλα αυτά θα πρέπει να τονίσουμε τη μεγάλη αξία του έγχρωμου Doppler στην διαγνωστική προσέγγιση του καρκίνου του προστάτη. To έγχρωμο Doppler δείχνει περιοχές στον προστάτη αδένα οι οποίες μπορεί να έχουν αυξημένη αγγείωση. Αυτό είναι και το κλειδί της εξέτασης. Πιστεύεται ότι όταν δημιουργείται ένα καρκίνωμα υποστηρίζεται και από ένα δίκτυο νεόπλαστων αγγείων και αυτό αναγνωρίζεται με την εξέταση αυτή. Όμως η αυξημένη αγγείωση μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες.
Είναι, λοιπόν, πάρα πολύ σημαντικό διότι :
Δε χρειάζεται, τελικά, να γίνεται βιοψία προστάτη.
- Γενική ούρων. Δείγμα ούρων αναλύεται προκειμένου να διαπιστωθούν τυχόν προβλήματα. Η ανάλυση αυτή δε δείχνει αν υπάρχει καρκίνος, αλλά βοηθάει στο να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που έχουν όμως παρόμοια συμπτώματα και πιθανόν να προκαλέσουν ανησυχία.
- Μία σημαντική εξέλιξη στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη του καρκίνου του προστάτη είναι η Προγνωστική Γονιδιωματική (test DNA) που δίνει τη δυνατότητα να γίνει εξέταση των γονιδίων για να αναδειχθεί αν τα γονίδια (το DNA) φέρει αλλαγές που κάνουν πιο πιθανή την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη.
- Πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη (mpMRI-multiparametric MRI/magnetic resonance imaging): Είναι ένας ειδικός τύπος μαγνητικής τομογραφίας που παράγει μια πιο λεπτομερή εικόνα του αδένα του προστάτη από μια τυπική μαγνητική τομογραφία. Πολλοί ισχυρίζονται ότι και απλή μαγνητική τομογραφία προστάτη δίνει λιγότερα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
Βαθμός Διαφοροποίησης του Προστατικού Καρκίνου
Εφόσον τεθεί η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, αυτός πρέπει να διαφοροποιηθεί προκειμένου να εκτιμηθεί η επιθετικότητά του, δηλαδή η πιθανότητα που έχει να αναπτυχθεί και να κάνει μετάσταση σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο βαθμός διαφοροποίησης δίνεται από τον Παθολογοανατόμο και εκφράζει το βαθμό που ο προστατικός καρκίνος μοιάζει με το φυσιολογικό προστατικό ιστό. Το σύστημα διαφοροποίησης του καρκίνου του προστάτη που έχει επικρατήσει σήμερα, είναι ο βαθμός Διαφοροποίησης κατά Gleason.
Το Gleason score (βαθμολόγηση) είναι το σύστημα που αποτελείται από πέντε ευδιάκριτα σχέδια που τα καρκινικά προστατικά κύτταρα τείνουν να μεταμορφωθούν όπως μεταλλάσσονται από τα κανονικά κύτταρα. Η κλίμακα τρέχει από 1 έως 5, όπου 1 αντιπροσωπεύει τα κύτταρα που είναι πολύ κοντά στα κανονικά και 5 αντιπροσωπεύει τα κύτταρα που δε μοιάζουν καθόλου στα προστατικά κύτταρα. Ύστερα από την εξέταση του δείγματος βιοψιών στο μικροσκόπιο, ο παθολογοανατόμος ορίζει έναν βαθμό Gleason στο πιο κοινό σχέδιο από το 1 έως το 5 και έναν δεύτερο βαθμό Gleason στο επόμενο πιο κοινό σχέδιο πάλι από το 1-5. Οι δύο βαθμοί προστίθενται, και το αποτέλεσμα Gleason, καθορίζεται. Γενικά, το αποτέλεσμα Gleason τείνει να προβλέψει την επιθετικότητα της ασθένειας και πώς θα συμπεριφερθεί στο σώμα σας. Το αποτέλεσμα Gleason δεν είναι μόνο ένας απλός αριθμός. Αποτελείται από τα δύο πιο κοινά σχέδια κυττάρων Gleason που αναγνωρίζονται και ο πρώτος αριθμός, που αντιπροσωπεύει το πιο κοινό σχέδιο, είναι συχνά σημαντικότερος. Έτσι αν και δύο αποτελέσματα μπορεί να είναι τα ίδια, οι επιμέρους βαθμοί να είναι διαφορετικοί και επομένως, τα χαρακτηριστικά όγκων να είναι διαφορετικά. Παραδείγματος χάριν, ένας καρκίνος Gleason 7 (3+4) πιθανώς είναι λιγότερος επιθετικός από έναν Gleason 7 (4+3) καρκίνο, ακόμα κι αν, από τεχνικής άποψης και οι δύο έχουν το ίδιο αποτέλεσμα Gleason. Σε μερικές περιπτώσεις, ο παθολογοανατόμος μπορεί να προσδιορίσει ένα τρίτο σχέδιο, που είναι λιγότερο συχνό, αλλά αυτό έχει έναν υψηλότερο βαθμό από καθένα των πρώτων δύο σχεδίων που υπήρχαν στο αποτέλεσμα Gleason. Η παρουσία αυτού του τρίτου σχεδίου μπορεί να δείξει ότι ο όγκος είναι επιθετικότερος από το αποτέλεσμα Gleason των 2 πιο κοινών σχεδίων. Παραδείγματος χάριν, εάν ένας Gleason 4+3 όγκος έχει, επίσης, κάποιο βαθμό Gleason 5 κύτταρα, ο καρκίνος θα θεωρούταν ως υψηλότερου βαθμού συνολικά.
Όσο μεγαλύτερος είναι βαθμός αυτός, τόσο υψηλότερη και η πιθανότητα του καρκίνου να αναπτυχθεί και να κάνει μετάσταση γρηγορότερα στο χρόνο και τόσο χειρότερη η πρόγνωση, θεωρείται, για τον ασθενή.
Σταδιοποίηση του Καρκίνου του Προστάτη
Η σταδιοποίηση είναι μια διαδικασία συλλογής πληροφοριών που αφορούν τον προστατικό καρκίνο, προκειμένου να εκτιμηθεί η επέκτασή του, αν δηλαδή βρίσκεται εντός της προστατική κάψας, αν διηθεί παρακείμενους ιστούς ή ακόμη απομακρυσμένα όργανα.
Η σταδιοποίηση περιλαμβάνει
• Δακτυλική εξέταση, προκειμένου να εκτιμηθεί η τοπική επέκταση του όγκου
• Ειδικό προστατικό αντιγόνο (P.S.A.)
• Βαθμός Διαφοροποίσης κατά GLEASON
• Σπινθηρογράφημα Οστών, έλεγχος του οστίτη ιστού για μεταστάσεις (Καλύτερα να μη γίνεται)
• Αξονική τομογραφία Κοιλιάς ή καλύτερα Μαγνητική Τομογραφία Κοιλίας για έλεγχο απομακρυσμένης μετάστασης, κυρίως, στους λεμφαδένες της πυέλου
Ένα κοινά αποδεκτό σύστημα σταδιοποίησης είναι το σύστημα ΤΝΜ. Το σύστημα ΤΝΜ περιγράφει την τοπική επέκταση της πρωτοπαθούς εστίας (στάδιο Τumor), την παρουσία ή μη λεμφαδενικών μεταστάσεων (στάδιο Νodes) και την παρουσία ή μη απομακρυσμένων μεταστάσεων (στάδιο Μetastasis).
Η σταδιοποίηση ενός καρκίνου είναι ο πλέον σημαντικός παράγοντας προκειμένου να εκτιμηθούν οι θεραπευτικές επιλογές και η πρόγνωση του ασθενούς.
-Αρχικά στάδια θεωρούνται εκείνα που χαρακτηρίζονται από όγκους που εντοπίζονται μέσα από την κάψα του προστάτη (εντοπισμένα καρκινώματα), όπως το στάδιο Τ1 και το στάδιο Τ2.
-Όταν ο όγκος έχει διασπάσει την ανατομική κάψα του προστάτη και έχει διηθήσει το περιπροστατικό λίπος ή τις σπερματοδόχους κύστεις (στάδιο Τ3) ή έχει διηθήσει γειτονικά όργανα (στάδιο Τ4), τότε το καρκίνωμα παρουσιάζει τοπική επέκταση.
–Πολύ σπάνια, υπάρχουν μεταστάσεις στoυς επιχώριους λεμφαδένες σε εντοπισμένα καρκινώματα, όμως, είναι συχνότερες όταν υπάρχει τοπική επέκταση του όγκου. Η κατάσταση των λεμφαδένων ελέγχεται με την αξονική τομογραφία ή καλύτερα με τη μαγνητική τομογραφία, που, επίσης, ελέγχει τα όργανα της κοιλιάς και του θώρακα, όπως και των οστών. Όμως μέθοδος εκλογής για τον έλεγχο της κατάστασης των οστών, θεωρείται το σπινθηρογράφημα των οστών (scanning των οστών με γ-camera), που δείχνει τη μεταβολική τους δραστηριότητα (Καλύτερα να μη γίνεται).
-Όταν υπάρχουν μεταστάσεις στα οστά ή σε άλλα όργανα, η νόσος θεωρείται προχωρημένη και το στάδιο της είναι μεταστατικό.
Θεραπεία του καρκίνου του προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση (προστατεκτομή, δηλαδή, αφαίρεση του προστάτη). Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει τη ριζική προστατεκτομή και τη διουρηθρική προστατεκτομή:
-Διουρηθρική Προστατεκτομή: Αφαιρείται μέρος του προστάτη αδένα που περιβάλλει την ουρήθρα, προτείνεται στην περίπτωση που ο ασθενής δεν μπορεί ή δε θέλει να υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή. Ανακουφίζει τον ασθενή από τα αποφρακτικά φαινόμενα που μπορεί να προκαλέσει ο προστατικός καρκίνος.
-Ριζική Προστατεκτομή: Αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αδένας συν κάποιοι περιβάλλοντες ιστοί, συμπεριλαμβανομένων των σπερματοδόχων κύστεων. Στον πιo κοινό τύπο χειρουργικής επέμβασης, γνωστό ως ριζική οπισθοηβική προστατεκτομή, γίνεται μια τομή στην κοιλιά και ο προστάτης αποκόβεται πίσω από το ηβικό οστό. Επειδή διαρκεί μερικές ημέρες για το σώμα για να συνηθίσει αυτήν την νέα κατάσταση, ο χειρούργος ουρολόγος θα τοποθετήσει έναν καθετήρα, μέσα στην κύστη. Με αυτό το τρόπο, τα ούρα ρέουν αυτόματα από την κύστη, δια μέσω της ουρήθρας, σε μια σακούλα συλλογής (ουροσυλλέκτης), χωρίς να νιώθει την ανάγκη να ουρήσει. Ο καθετήρας παραμένει, συνήθως, για μια εβδομάδα έως 10 ημέρες, ώστε να δοθεί καιρός στην αναστόμωση να επουλωθεί και το σύστημα να είναι σε θέση να λειτουργεί από μόνο του. Επειδή, η μέση παραμονή στο νοσοκομείο (4-5 ημέρες) είναι πιo σύντομη από το μέσο χρόνο που αφήνεται ο καθετήρας στην κύστη, θα πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό, για να αφαιρέσετε τον καθετήρα.
-Ένας άλλος τύπος χειρουργικής επέμβασης, γνωστός ως ριζική περινεϊκή προστατεκτομή, εκτελείται λιγότερο συχνά στις μέρες μας. Σε αυτήν την χειρουργική προσέγγιση, ο χειρούργος κάνει την τομή στο περίνεο ή το διάστημα μεταξύ οσχέου και του πρωκτού, και ο προστάτης αφαιρείται από πίσω. Αν και υπάρχει χαρακτηριστικά λιγότερη απώλεια αίματος με αυτήν την προσέγγιση, οι περισσότεροι χειρούργοι θεωρούν ότι είναι πιο δύσκολο να δουν τις περιβάλλουσες ανατομικές δομές έτσι η ακρίβεια που απαιτείται για να διατηρήσει τη στυτική λειτουργία και την εγκράτεια των ούρων είναι δυσκολότερο να επιτευχθεί.
-Ριζική προστατεκτομή με διατήρηση των αγγειονευρωδών σωματίων: Μερικές νέες πρόοδοι έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια που έχουν ως σκοπό να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη και να ελαχιστοποιήσουν τις παρενέργειες. Η πιο σημαντική εξέλιξη είναι η τεχνική της διατήρησης των αγγειονευρωδών σωματίων. Τα νεύρα που ελέγχουν τη στυτική λειτουργία βρίσκονται ακριβώς παράλληλα στον προστάτη και σε άμεση επαφή με αυτόν. Εάν δε δείξει καμία προσοχή ο χειρουργός στη διατήρησή τους τότε, σχεδόν πάντα χάνεται η στυτική λειτουργία. Αυτή η τεχνική επινοήθηκε αρχικά στη δεκαετία του ’80 και από τότε έχει τελειοποιηθεί και εφαρμοσθεί από χιλιάδες χειρουργούς σε όλο τον κόσμο. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι γίνεται πάντα. Προκειμένου να διατηρηθούν τα νεύρα, ο χειρούργος πρέπει προσεκτικά να αφαιρέσει στις άκρες του (την κάψα) τον προστάτη. Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα, επειδή εάν υπάρχουν οποιαδήποτε καρκινικά κύτταρα πέρα από εκεί που έχει κόψει ο χειρούργος, αυτά μπορούν να αυξηθούν και να μεταναστεύσουν. Εάν ο καρκίνος έχει ήδη δώσει μετάσταση έξω από τον προστάτη, ο χειρουργός θα πρέπει να αφαιρέσει περισσότερους από τους περιβάλλοντες ιστούς και επομένως πιθανώς δε θα είναι σε θέση να διατηρήσει τα νεύρα. Αλλά, τελικά η απόφαση σχετικά με τη διατήρηση των σωματίων αφήνεται στο χειρούργο, στην εμπειρία του και στην κλινική του κρίση. Εάν ο χειρούργος αισθάνεται, για οποιοδήποτε λόγο, ότι τα νεύρα δεν μπορούν να διατηρηθούν κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, η στυτική λειτουργία χάνεται.
-Λαπαροσκοπική-Ρομποτική χειρουργική επέμβαση: Στην ριζική οπισθοηβική προστατεκτομή, γίνεται μια κάθετη τομή στην κοιλιά, κάτω από τον ομφαλό περίπου 10εκ. σε μήκος. Το ευρύ άνοιγμα επιτρέπει στο χειρούργο να παρατηρεί όλα τα εσωτερικά όργανα, καθώς, επίσης και τα περιβάλλοντα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα. Αλλά στη δεκαετία του ’90, οι χειρούργοι άρχισαν να εκτελούν λαπαροσκοπική προστατεκτομή με την ίδια χειρουργική τεχνική που χρησιμοποιούσαν στις “πιο απλές” χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η αφαίρεση της σκωληκοειδούς ή της χοληδόχου κύστης. Στη λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση, γίνονται στην κοιλιά τέσσερις ή πέντε πολύ μικρές τομές (1 εκ.περίπου κάθε μια). Μέσω κάθε τομής, ο χειρούργος παρεμβάλλει ένα στενό και λεπτό όργανο με μικροσκοπική βιντεοκάμερα ή/και τα χειρουργικά εργαλεία, που επιτρέπουν στο χειρούργο να απεικονίσει και να χειρουργήσει τις εσωτερικές δομές, χωρίς να ανοίγει ολόκληρη τη κοιλιά. Οι περαιτέρω τελειοποίησεις σε αυτήν την τεχνική οδήγησαν στην ανάπτυξη μιας ρομποτικής διεπαφής, όπου ο χειρούργος κινεί τα μέλη του ρομπότ, τα οποία ελέγχουν στη συνέχεια τη βιντοκάμερα και τα χειρουργικά εργαλεία που παρεμβάλλονται στην κοιλιά, πολύ αποτελεσματικά εκτελώντας τη λειτουργία μέσω τηλεχειρισμού.
Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής επέμβασης είναι προφανή: οι μικρότερες τομές και η λιγότερη επεμβατική χειρουργική τεχνική οδηγούν στη λιγότερη απώλεια αίματος και στην πιο σύντομη παραμονή στο νοσοκομείο. Εάν η λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση εκτελείται από έναν πεπειραμένο, ικανό χειρούργο, τα αποτελέσματα μπορούν να είναι τόσο καλά όσο και της παραδοσιακής ανοικτής χειρουργικής επέμβασης και σε μερικές περιπτώσεις, ακόμα καλύτερα επειδή είναι λιγότερο επεμβατική.
Η ρομποτική προστατεκτομή μπορεί να έχει μειονεκτήματα: Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η λιγότερο επεμβατική χειρουργική επέμβαση μέσω μικρών οπών (keyhole) για τον καρκίνο του προστάτη ενδέχεται να ενέχει υψηλότερο κίνδυνο για παρατεταμένης διάρκειας ακράτεια ούρων και στυτική δυσλειτουργία, σε σύγκριση με την κλασική χειρουργική επέμβαση. Τα αποτελέσματα της μελέτης επιτείνουν τη σύγχυση που υπάρχει σχετικά με τις θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη, οι οποίες ορισμένες φορές οδηγούν σε προβλήματα του ουροποιητικού συστήματος και της σεξουαλικής λειτουργίας. Επιπλέον, δεν είναι ακόμη σαφές εάν η χειρουργική επέμβαση οποιουδήποτε είδους υπερέχει της ακτινοθεραπείας μόνο ή της τακτικής «αναμονής και παρακολούθησης», δηλαδή της παρακολούθησης του προστάτη για τον εντοπισμό μεταβολών. Η ρομποτική χειρουργική επέμβαση (keyhole) επιλέγεται από όλο και περισσότερους ασθενείς για την αφαίρεση του προστάτη και συχνά περιλαμβάνει τη χρήση του υψηλής τεχνολογίας ρομποτικού συστήματος da Vinci, ενός συστήματος που γίνεται όλο και πιο δημοφιλές. Στη μελέτη, που παρουσιάζεται στο Journal of the American Medical Association, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από το Medicare για σχεδόν 9.000 ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία από το 2003 έως το 2007, εκ των οποίων 1.938 είχαν υποβληθεί σε ελάχιστα επεμβατική επέμβαση και 6.899 σε κλασική χειρουργική επέμβαση. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι δύο τεχνικές οδήγησαν σε παρόμοιο έλεγχο του καρκίνου, καθώς, δε διαπιστώθηκε διαφορά στη συχνότητα πρόσθετης αντικαρκινικής θεραπείας στο μετέπειτα διάστημα. Τα ευρήματα της ανάλυσης έδειξαν ότι οι ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε ρομποτική χειρουργική επέμβαση εξήλθαν από το νοσοκομείο πιο σύντομα (σε 2 ημέρες κατά μέσο όρο) και είχαν χαμηλότερα ποσοστά μεταγγίσεων αίματος, αναπνευστικών προβλημάτων και εσωτερικών ουλών. Ωστόσο, οι ίδιοι ασθενείς είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν επιπλοκές στις πρώτες 30 ημέρες μετά την επέμβαση στη λειτουργία του ουροποιητικού και τη στυτική λειτουργία (οι επιπλοκές αυτές αναφέρθηκαν από περίπου 5% των ασθενών που είχαν υποβληθεί σε ρομποτική επέμβαση έναντι 2% των ασθενών που είχαν υποβληθεί σε κλασική χειρουργική επέμβαση) και 18 μήνες μετά την επέμβαση μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών από αυτή την ομάδα παρουσίαζε ακράτεια ούρων και στυτική δυσλειτουργία. Το μήνυμα της μελέτης είναι ότι οι ασθενείς μάλλον πρέπει να μελετούν πιο σοβαρά το ζήτημα της θεραπείας τους, δηλώνουν οι ερευνητές, που πιθανολογούν ότι οι αυξημένες επιπλοκές της λαπαροσκοπικής ή ρομποτικής μεθόδου που διαπιστώθηκαν στη μελέτη μάλλον οφείλονται στη βιασύνη νοσηλευτικών ιδρυμάτων και γιατρών να χρησιμοποιήσουν τη νέα ρομποτική τεχνολογία, χωρίς, να έχουν εξοικειωθεί πλήρως με αυτή. Στο διάστημα 2001-2006 η χρήση του ρομποτικού συστήματος da Vinci εκτοξεύθηκε από 1% σε 40% του συνόλου των ριζικών προστατεκτομών και όλο και περισσότεροι εκπαιδεύονται σε αυτό.
Το μέγεθος του προστάτη δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα της αφαίρεσής του: Το μέγεθος του προστάτη επηρεάζει την τεχνική δυσκολία της ριζικής προστατεκτομής, της ολικής χειρουργικής αφαίρεσης του προστάτη αδένα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, αλλά όχι και τα λειτουργικά αποτελέσματα της επέμβασης, αναφέρουν Αμερικανοί ερευνητές. Οι ερευνητές ανέλυσαν τις εκβάσεις 3.067 ανδρών που υποβλήθηκαν σε ριζική προστατεκτομή χωρίς χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Το μέγεθος του προστάτη βασίσθηκε στο βάρος του, που κυμαινόταν από 15 έως 389 γραμμάρια. Τα ευρήματα της ανάλυσης, που δημοσιεύθηκαν στο The Journal of Urology, έδειξαν ότι όσο μεγαλύτερο ήταν το μέγεθος του προστάτη τόσο μεγαλύτερη ήταν η εκτιμώμενη απώλεια αίματος και ο χρόνος που απαιτείτο για τη χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι όσο μεγαλύτερο μέγεθος είχε ο προστάτης, τόσο περισσότερες ήταν οι πιθανότητες να αφαιρέσουν οι χειρουργοί κάθε ίχνος καρκίνου. Η ανάλυση έδειξε ότι δεν υπήρχε σημαντική σχέση μεταξύ του βάρους του προστάτη και της συχνότητας εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών (συμπεριλαμβανομένων της στυτικής δυσλειτουργίας και της ακράτειας ούρων) ή της υποτροπής ένα έτος μετά την επέμβαση. Το μέγεθος του προστάτη επηρεάζει το βαθμό δυσκολίας της χειρουργικής επέμβασης, αλλά η αυξημένη δυσκολία δε φαίνεται να μεταφράζεται και σε χειρότερα αποτελέσματα όσον αφορά στη λειτουργικότητα του ασθενή.
–Minimal επεμβατικές μέθοδοι θεραπείας καρκίνου προστάτη
Ταχύτατα πολλές νέε μέδοθοι αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη που δεν έχουν επιπλοκές.
Exablate Prostate: Μια συσκευή που χρησιμοποιεί κύματα υπερήχων για να μπορέσει να συνθλίψει καρκινικούς όγκους στον προστάτη. Η τεχνική αυτή, η οποία δεν απαιτεί βελόνες, ενέσεις, μαχαίρια ή φάρμακα, ονομάζεται ιστοτριψία. Ο τρόπος λειτουργίας της είναι ιδιαίτερα απλός. Πιο συγκεκριμένα, λειτουργεί με παλμούς υπερηχητικών κυμάτων υψηλής ενέργειας σε έναν όγκο, ο οποίος δημιουργεί συστάδες μικροφυσαλίδων στο εσωτερικό του. Όταν οι φυσαλίδες σχηματίζονται και καταρρέουν, καταπονούν τα κύτταρα και τους ιστούς γύρω τους, επιτρέποντάς τους να διασπάσουν την εσωτερική δομή του όγκου, αφήνοντας πίσω τους διάσπαρτα κομμάτια που το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί στη συνέχεια να καταπολεμήσει. Τοποθετείται πάνω από την περιοχή μια κεφαλή που μοιάζει εξαιρετικά με γυαλιά εικονικής πραγματικότητας. Οι γιατροί προσπαθούν να εντοπίσουν τον όγκο και στη συνέχεια κλειδώνουν στην περιοχή και φορτώνουν τα ηχητικά κύματα. Η διαδικασία φέρεται να είναι γρήγορη και ανώδυνη, ενώ η περίοδος ανάρρωσης μετά τη διαδικασία είναι σύντομη. Καθοδηγούμενη από μαγνητική τομογραφία (MRI) για να βοηθήσει στην πλοήγηση μιας μικρής ράβδου υπερήχων μέσω του ορθού και γύρω από τον αδένα, η τεχνική ακουστικής αφαίρεσης δεν απαιτεί τομές ή ακτινοβολία. Ο τρόπος που λειτουργεί είναι ότι η συσκευή υπερήχων έχει ρυθμιστεί σε μια συγκεκριμένη ρύθμιση που παράγει αρκετή θερμότητα για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Χρησιμοποιώντας απεικόνιση μαγνητικής τομογραφίας, η συσκευή τοποθετείται για τη θεραπεία μόνο των περιοχών στον προστάτη που περιέχουν κύτταρα όγκου. Ταυτόχρονα, οι ακριβείς μετρήσεις θερμοκρασίας διασφαλίζουν ότι ο περιβάλλοντας ιστός δεν έχει υποστεί βλάβη. Το αλγοριθμικό λογισμικό παρέχει ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο και προσαρμόζει την περιοχή εστίασης της συσκευής υπερήχων, καθώς, οι περιοχές αντιμετωπίζονται με επιτυχία. Η τεχνολογία Exablate είναι σε θέση να επισημαίνει περιοχές ως υπό θεραπεία, να παρακολουθεί τις αλλαγές θερμοκρασίας και να προσαρμόζει ή να αλλάζει τα σχέδια θεραπείας σε κάθε βήμα, καθώς, λειτουργεί για να καταστρέψει τον καρκίνο. Ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη αυτής της μεθόδου θεραπείας ακριβείας είναι ότι μειώνει την πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας, μια συχνή παρενέργεια πιο παραδοσιακών προσεγγίσεων όπως η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοβολία.
Και άλλες μέθοδοι αναπτύσσονται και οι εξελίξεις αναμένονται να είναι ραγδαίες. Να ενημερώνεστε για τις τελευταίες μεθόδους θεραπείας του καρκίνου που σέβονται την ποιότητα ζωής του άνδρα.
-Η θεραπεία με ακτινοβολία: Αποτελεί εναλλακτική λύση για αυτούς που δε θέλουν ή δεν μπορούν να χειρουργηθούν. Έχει θέση στον καρκίνο του προστάτη που είναι περιορισμένος μέσα στον αδένα ή έχει επεκταθεί σε παρακείμενους ιστούς. Στόχος της θεραπείας ακτινοβολίας είναι να σκοτωθούν τα προστατικά κύτταρα καρκίνου εκεί που υπάρχουν. Για να επιτευχθεί αυτό, οι πολύ υψηλές δόσεις των ακτίνων X στοχεύουν τον προστάτη, επικεντρωμένες σε μικρές συστάδες των καρκινικών κυττάρων που αποτελούν τον καρκίνο μέσα στον προστατικό αδένα.
Ο πιο συχνός τύπος θεραπείας ακτινοβολίας είναι η εξωτερική ακτινοθεραπεία. Οι ογκολόγοι και οι τεχνικοί ακτινοβολίας χρησιμοποιούν CT και MRI για να χαράξουν τη θέση του όγκου και οι ακτίνες X στοχεύουν σε εκείνη την περιοχή.
Με την τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία, ένα αυτοματοποιημένο πρόγραμμα χαράζει την ακριβή θέση των προστατικών όγκων, έτσι, ώστε η υψηλότερη δόση της ακτινοβολίας μπορεί να φθάσει στα προστατικά καρκινικά κύτταρα. Επειδή ο προγραμματισμός θεραπείας με αυτόν τον τύπο ακτινοβολίας είναι πολύ ακριβέστερος, υψηλότερες – και αποτελεσματικότερος – δόσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τη λιγότερη πιθανότητα να προσβάλλουν τους περιβάλλοντες ιστούς.
Η μεταβαλλόμενη ως προς την ένταση ακτινοβολία ή μεταβαλλόμενης ισχύος ακτινοβολία (IMRT-Intensity-modulated radiation therapy) μεταβάλλει τη δόση ακτινοβολίας κάνοντας ένα βήμα περαιτέρω. Οι μελέτες, σαφώς, έχουν δείξει ότι η απελευθέρωση υψηλότερων δόσεων ακτινοβολίας οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα. Εντούτοις, ο προστάτης βρίσκεται ακριβώς δίπλα σε δύο μάλλον σημαντικές εσωτερικές ανατομικές δομές: τη κύστη και το ορθό έντερο. Η ζημιά της ακτινοβολίας σε καθένα από αυτά τα όργανα, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα ούρησης και προβλήματα εντέρων που είναι όχι μόνο απίθανο να βελτιωθούν κατά τη διάρκεια του χρόνου, αλλά που έχει αποδειχθεί ότι θα επιδεινωθούν κατά τη διάρκεια του χρόνου ως αποτέλεσμα της συσσωρεύσης της ακτινοβολίας. Για να αποφευχθούν αυτά τα προβλήματα, οι ογκολόγοι μπαίνουν στον πειρασμό να επιλέξουν την εξαπόλυση χαμηλότερων δόσεων της ακτινοβολίας – εις βάρος της μείωσης των πιθανοτήτων για θεραπεία. Η IMRT κάνει ακριβώς ότι λέει το όνομά της- επιτρέπει στους ακτινοθεραπευτές να τροποποιήσουν ή να αλλάξουν, την ένταση των δόσεων και των ακτίνων για να ρυθμίσουν καλύτερα την ακτινοβολία που απελευθερώνεται στον προστάτη, συγχρόνως απελευθερώνοντας τις χαμηλότερες δόσεις στα καρκινικά κύτταρα που βρίσκονται δίπλα στην κύστη και τον πρωκτό. Με αυτήν την προσέγγιση, τα ποσοστά τοπικών παρενεργειών μειώνονται περαιτέρω, κρατώντας τα ποσοστά θεραπείας όσο το δυνατόν υψηλότερα. Ανεξάρτητα από τη μορφή εξωτερικής θεραπείας ακτινοβολίας, οι συνεδρίες ακτινοθεραπείας διαρκούν, συνήθως, πέντε ημέρες εβδομαδιαίως για περίπου επτά ή οκτώ εβδομάδες και γίνονται χαρακτηριστικά σε εξωτερική βάση (Να θυμάστε ότι η ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο).
-Με εσωτερική ακτινοθεραπεία (καταστροφή των καρκινικών κυττάρων με εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων στην προσβεβλημένη περιοχή) βραχυθεραπεία: Ο στόχος της Βραχυθεραπείας με την εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων ιωδίου 125 (Ι125), είναι ο ίδιος με αυτόν της εξωτερικής ακτινοβολίας: να σκοτώσει τα προστατικά κύτταρα καρκίνου εκεί που υπάρχουν. Η διαφορά, εντούτοις, είναι ότι η Βραχυθεραπεία το κάνει μέσα από τον ίδιο τον προστάτη, ενώ η εξωτερική ακτινοβολία το κάνει χρησιμοποιώντας τις ακτίνες που κατευθύνονται στον προστάτη από το εξωτερικό. Με αυτήν την προσέγγιση, μικροσκοπικοί μεταλλικοί κόκκοι που περιέχουν ραδιενεργό ιώδιο ή παλλάδιο, κάθε ένας μικρότερος από ένα κόκκο ρυζιού, εισάγεται στον προστάτη μέσω βελόνων που εισάγονται από το δέρμα κάτω από τους όρχεις. Όπως με την τρισδιάστατη σύμμορφη θεραπεία ακτινοβολίας, χρησιμοποιούνται προσεκτικοί και ακριβείς χάρτες για να εξασφαλισθεί ότι οι κόκκοι τοποθετούνται στις κατάλληλες θέσεις. Κατά τη διάρκεια αρκετών μηνών, οι κόκκοι εκπέμπουν την ακτινοβολία στην άμεσα περιβάλλουσα περιοχή, που σκοτώνει τα καρκινικά προστατικά κύτταρα. Μέχρι το τέλος του έτους, το ραδιενεργό υλικό διασπάται-μειώνεται η ένταση του, και οι κόκκοι που παραμένουν είναι αβλαβείς. Αντίθετα, με την εξωτερική ακτινοβολία, η βραχυθεραπεία, συνήθως, χρησιμοποιείται ακόμα λιγότερο, αλλά κερδίζει έδαφος γρήγορα – πρώτιστα, επειδή δεν απαιτεί τις καθημερινές επισκέψεις στο θεραπευτικό κέντρο. Μια στροφή στη βραχυθεραπεία, γνωστή ως υψηλής δόσης βραχυθεραπεία, κάνει ότι κάνει η IMRT για την εξωτερική ακτινοβολία: επιτρέπει στους ακτινοθεραπευτές να απελευθερώσουν πολύ υψηλές δόσεις ακτινοβολίας σε πολύ συγκεκριμένες περιοχές του προστάτη, αφήνοντας άθικτες άλλες περιοχές ελαχιστοποιώντας τις παρενέργειες. Αντίθετα από την IMRT, τα πλεονεκτήματα της βραχυθεραπείας υψηλής-δόσης δεν είναι τόσο σαφή.
Η βραχυθεραπεία θεωρείται καλύτερη για τον πρώιμο καρκίνο του προστάτη. Τα αποτελέσματα δύο ανεξάρτητων μελετών έδειξαν ότι η βραχυθεραπεία, δηλαδή η εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων, είναι η καλύτερη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πρώιμου σταδίου καρκίνου του προστάτη, καθώς, συνδέεται με μεγαλύτερο ποσοστό επιβίωσης, χωρίς, τη νόσο. Στη πρώτη μελέτη, που διεξήχθη από το Ίδρυμα για τον Καρκίνο του Προστάτη του Σικάγο, αναλύθηκαν 9.137 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βραχυθεραπεία για την αντιμετώπιση καρκίνου του προστάτη μεταξύ των ετών 1997 και 2008. Από τους συμμετέχοντες στη μελέτη, 67,5% θεωρούνταν ασθενείς χαμηλού κινδύνου, 29,36% ενδιάμεσου κινδύνου και 1,01% θεωρούνταν ασθενείς υψηλού κινδύνου. Τα συνολικά ποσοστά ίασης για τους ασθενείς αυτούς ήταν 96%, 84% και 75%, αντίστοιχα. Επιπλέον, αναφέρουν οι ερευνητές, όταν η βραχυθεραπεία συνδυάσθηκε με εξωτερική ακτινοθεραπεία στους ασθενείς ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου, τα αποτελέσματα ήταν κατά πολύ ανώτερα της χειρουργικής επέμβασης προστατεκτομής.
Τα ευρήματα της δεύτερης μελέτης, που διεξήχθη στο Αντικαρκινικό Κέντρο Taussig στην Κλινική του Κλίβελαντ, έδειξαν ότι για τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη χαμηλού κινδύνου, η βραχυθεραπεία ήταν εξίσου αποτελεσματική με την εξωτερική ακτινοθεραπεία, αλλά πολύ πιο αποτελεσματική από τη ριζική προστατεκτομή, δηλαδή, την αφαίρεση του προστάτη. (Να θυμάστε ότι η ραδιενέργεια προκαλεί καρκίνο).
-Ορμονική θεραπεία: Χρησιμοποιείται σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο προστάτη. Σκοπός της ορμονικής θεραπείας είναι να καταστείλει την παραγωγή των ανδρικών ορμονών, των ανδρογόνων, με σημαντικότερη την τεστοστερόνη. Τα ανδρογόνα παράγονται, κυρίως, στους όρχεις και προκαλούν την ανάπτυξη των καρκινικών προστατικών κυττάρων. Η ορμονική θεραπεία δε θεραπεύει τον καρκίνο του προστάτη, προκαλεί όμως ελάττωση του καρκινικού όγκου και καθυστερεί την ανάπτυξή του (να μην κάνετε χημική ορμονοθεραπεία έχει παρενέργειες).
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι η ορχεκτομή, τα LHRH-luteinizing hormone-ωχρινοτρόπος ορμόνης ανάλογα, τα αντιανδρογόνα και τα οιστρογόνα. Η ορμονοθεραπεία είναι μια θεραπεία φαρμάκων με σκοπό να καταστείλει την απελευθέρωση και τη δράση της τεστοστερόνης. Δεδομένου ότι η τεστοστερόνη είναι γνωστό ότι τροφοδοτεί την προστατική ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, εμποδίζοντάς την είναι μια, συνήθως, χρησιμοποιημένη στρατηγική, στα άτομα οι των οποίων οι καρκίνοι είτε δε θεραπεύονται από την τοπική θεραπεία ή εντοπίζονται σε ένα στάδιο πιο προχωρημένο που δεν έχει νόημα να εκτελεσθεί η τοπική θεραπεία. Αν και υπάρχουν λίγα, ενδεχομένως, στοιχεία για να αποδείξουν ότι η ορμονοθεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τα άτομα με τον εντοπισμένο προστατικό καρκίνο, τελευταία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο και σε αυτήν την περίπτωση.
Καρκίνος προστάτη: η ορμονοθεραπεία μπορεί να βλάψει την καρδιά: Οι θεραπείες του καρκίνου του προστάτη που καταστέλλουν την παραγωγή των ανδρικών ορμονών αυξάνουν τη χοληστερόλη, επιδεινώνουν τα επίπεδα σακχάρου αίματος και προσθέτουν κιλά στους ασθενείς, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου. Όπως αναφέρεται σε ένα ενημερωτικό δελτίο, το οποίο υπογράφουν η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία και η Αμερικανική Εταιρεία Θεραπευτικής Ακτινολογίας και Ογκολογίας, τα τρέχοντα δεδομένα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η θεραπεία στέρησης ανδρογόνων σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη σχετίζεται με μελλοντικό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας Circulation, οι γιατροί θα πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά τους ασθενείς τους στους οποίους χορηγούν θεραπεία ανδρογονικού αποκλεισμού, προκειμένου να εντοπίσουν αμέσως παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιοπάθειας. Η θεραπεία στέρησης ανδρογόνων χρησιμοποιείται σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη, με στόχο την επιβράδυνση της αύξησης και τη συρρίκνωση του καρκινικού όγκου.
-Απλή παρακολούθηση: σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που είναι προχωρημένης ηλικίας ή έχουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Αποτελείται από απλή παρακολούθηση της τιμής του PSA και δακτυλική εξέταση κάθε 6 μήνες. Συστήνεται όταν ο καρκίνος είναι ενδοπροστατικός αναμένεται να έχει αργή εξέλιξη στον χρόνο και δεν προκαλεί συμπτώματα.
Καρκίνος προστάτη πρώιμου σταδίου: «Παρακολούθηση και αναμονή» Οι θεράποντες γιατροί ασθενών με καρκίνο του προστάτη πρώιμου σταδίου μπορεί να είναι καλύτερα να περιμένουν να δουν εάν οι όγκοι θα αναπτυχθούν αντί να εφαρμόζουν αμέσως επιθετική θεραπεία. Τα ευρήματα της μελέτης τους, που δημοσιεύθηκαν στο Journal of the American Medical Association, έδειξαν ότι ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του προστάτη εντός μίας δεκαετίας μετά τη διάγνωση μειώθηκε κατά περισσότερο από 60% σε ασθενείς που έλαβαν διάγνωση της νόσου μεταξύ των ετών 1992 και 2002, σε σύγκριση με ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί με τη νόσο τη δεκαετία του 1970 και του 1980. Ωστόσο, μόλις 10% των περιστατικών αντιμετωπίζεται με τη συντηρητική στρατηγική της προσεκτικής παρακολούθησης και καθυστέρησης της θεραπείας μέχρις ότου να είναι απαραίτητη. Οι ερευνητές από το Αντικαρκινικό Κέντρο του New Jersey μελέτησαν 14.500 άνδρες ηλικίας 65 ετών και άνω όταν έλαβαν διάγνωση -μεταξύ του 1992 και του 2002- καρκίνου του προστάτη πρώιμου σταδίου, οι οποίοι αντιμετωπίζονταν χωρίς χειρουργική επέμβαση ή ακτινοθεραπεία για έξι μήνες μετά τη διάγνωση. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, 10 χρόνια μετά, μόνο 6% είχαν αποβιώσει από τον καρκίνο του προστάτη. Οι ασθενείς τείνουν να υπερτιμούν μερικές φορές τα οφέλη της θεραπείας, καθώς, θεωρούν τον καρκίνο θανατηφόρο και πιστεύουν ότι η θεραπεία θα τους σώσει τη ζωή. Ωστόσο, ο καρκίνος του προστάτη διαφέρει μερικές φορές από τους άλλους καρκίνους και με συνεχή παρακολούθηση μπορεί να μην προκαλέσει κανένα πρόβλημα σε πολλούς ασθενείς σε όλη τους τη ζωή. Η βελτίωση τόσο στη διάγνωση όσο και στα ποσοστά επιβίωσης το πιθανότερο είναι να σχετίζεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, με την εισαγωγή το 1986 της ευρέως χρησιμοποιούμενης σήμερα εξέτασης αίματος που εκτιμά τα επίπεδα ειδικού προστατικού αντιγόνου ή PSA (προσοχή και στην εκτίμηση του PSA απαιτείται). Οι γιατροί στις ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες χώρες, συνιστούν τον τακτικό έλεγχο του PSA στους άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών, βάσει της υπόθεσης ότι η πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι καλύτερη από την τακτική της αναμονής. Ωστόσο, καθώς, όλες οι τρέχουσες θεραπείες (χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία) μπορούν να προκαλέσουν βλάβη και να οδηγήσουν ενδεχομένως σε σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων σε περίπου ένα τρίτο των ασθενών, αναφέρουν οι ερευνητές, γιατροί και ασθενείς μάλλον θα πρέπει να λάβουν ξανά υπόψη τους την επιλογή της παρακολούθησης και αναμονής.
-Άλλες θεραπείες: Η κρυοθεραπεία, οι υψηλής έντασης υπέρηχοι, και η αρχική ορμονοθεραπεία και η χημειοθεραπεία σε προχωρημένο καρκίνο του προστάτη.
Η Κρυοθεραπεία με τοποθέτηση στην προσβεβλημένη περιοχή ενός ειδικού καθετήρα που παγώνει και νεκρώνει τα καρκινικά κύτταρα, επίσης γνωστή ως κρυοχειρουργική ή cryoablation, υπήρχε σα θεραπευτική επιλογή για χρόνια. Με αυτήν την θεραπευτική προσέγγιση, «οδηγοί» παρεμβάλλονται στον προστάτη μέσω του περιναίου (το διάστημα μεταξύ των όρχεων και του πρωκτού), έτσι το αργόν σε αέρια μορφή ή το υγρό άζωτο εισέρχεται στον προστάτη, παγώνοντας, κυριολεκτικά, καταστρέφοντας τα προστατικά κύτταρα και τους προστατικούς όγκους. Κατά τη διάρκεια των χρόνων, έγιναν διάφορες τροποποιήσεις για να αποφευχθεί η βλάβη σε γειτονικές ανατομικές δομές, αλλά τα ποσοστά και για τη στυτική δυσλειτουργία και ακράτεια παραμένουν υψηλά και τα στοιχεία όσον αφορά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι περιορισμένα.
Ο υψηλής έντασης υπέρηχος λειτουργεί με ακριβώς τον αντίθετο τρόπο: τα προστατικά κύτταρα θερμαίνονται μέχρι να οδηγηθούν στο θάνατο. Ένας οδηγός παρεμβάλλεται στο ορθό έντερο, από το οποίο τα πολύ υψηλής έντασης κύματα υπερήχου μεταφέρονται στην περιοχή στόχων. Αυτή η τεχνική έχει καλά ποσοστά επιτυχίας.
Αντίσωμα εντοπίζει και «εξολοθρεύει» τον καρκίνο του προστάτη. Ένα αντίσωμα δρα κυριολεκτικά ως «εξολοθρευτής» για τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη, δημιουργώντας νέες ελπίδες για την αντιμετώπιση της νόσου ακόμη και σε προχωρημένα στάδια. Σύμφωνα με τα ευρήματα της σχετικής μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Science (PNAS), η χορήγηση του αντισώματος με ένεση οδήγησε σε δέσμευση του F77 με τα καρκινικά κύτταρα σε σχεδόν όλες τις περιπτώσεις (97%) όπου ο καρκίνος του προστάτη ήταν ο κύριος καρκίνος. Επιπλέον, το αντίσωμα φάνηκε να «αναγνωρίζει» και να καταστρέφει ακόμη και τα ανδρογονοανεξάρτητα καρκινικά κύτταρα, η παρουσία των οποίων σημαίνει στην ουσία ότι η νόσος είναι ανίατη, προσθέτουν οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Η μελέτη έδειξε ότι το F77 άρχισε να καταστρέφει άμεσα τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη, προλαμβάνοντας αποτελεσματικά την αύξηση των όγκων, χωρίς να προκαλέσει βλάβες στον υγιή ιστό του προστάτη ή σε ιστούς άλλων σημείων του σώματος. Το αντίσωμα αυτό μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, ακόμη και του ορμονοάντοχου μεταστατικού καρκίνου του προστάτη, ο οποίος, συχνά, εξαπλώνεται στα οστά και αντιμετωπίζεται πολύ δύσκολα.
Η οξυγονοθεραπεία που χρησιμοποιείται σε δύτες για την αντιμετώπιση της νόσου της αποσυμπίεσης (αεροεμβολισμός ή νόσος των δυτών) ενδέχεται να μπορεί να βοηθήσει τους καρκινοπαθείς που υποφέρουν από τις ανεπιθύμητες ενέργειες της ακτινοθεραπείας. Η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο γίνεται σε ειδικό θάλαμο και χρησιμοποιείται κυρίως σε δύτες που έχουν υποστεί αεροεμβολισμό, καθώς και σε τραυματισμένους αθλητές για την επιτάχυνση της επούλωσης. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η μελέτη τους θα δείξει οριστικά εάν η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής αυτών των ασθενών.
Υδατάνθρακας καταστέλλει τους όγκους: Επιστήμονες στο Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Burnham ανακάλυψαν ότι κάποια εξειδικευμένα σύνθετα μόρια γλυκόζης (πολυσακχαρίτες ή γλυκάνες) που συγκρατούν τα κύτταρα στις θέσεις τους έχουν κατασταλτική δράση στους όγκους του μαστού και του προστάτη. Οι πολυσακχαρίτες αυτοί διαδραματίζουν καίριας σημασίας ρόλο στην κυτταρική προσκόλληση στα φυσιολογικά κύτταρα και η μείωση ή η απώλειά τους οδηγεί σε αυξημένη μετανάστευση των καρκινικών κυττάρων και μετάσταση των όγκων. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, η αυξημένη έκφραση του ενζύμου που παράγει τους πολυσακχαρίτες αυτούς, του β3GnT1, οδήγησε σε σημαντική μείωση της δραστηριότητας του όγκου. Οι επιστήμονες έδειξαν ότι το β3GnT1 ελέγχει, μαζί με τα γονίδια LARGE/LARGE2, τη σύνθεση πολυσακχαριτών που δεσμεύουν λαμινίνη και είναι προσαρτημένοι στην πρωτεΐνη κυτταρικής επιφάνειας α-DG, οι οποίοι με τη σειρά τους μειώνουν τη μετάσταση καρκινικών κυττάρων. Διαπιστώνοντας ότι η προς τα κάτω ρύθμιση του β3GnT1 μειώνει την ποσότητα πολυσακχαριτών και οδηγεί σε αυξημένη μετακίνηση των διηθητικών καρκινικών κυττάρων, στη συνέχεια ανάγκασαν τα επιθετικά καρκινικά κύτταρα να εκφράσουν το ένζυμο, οπότε ο αριθμός των πολυσακχαριτών αποκαταστάθηκε και ο σχηματισμός όγκων μειώθηκε. Το εύρημα ότι ορισμένοι υδατάνθρακες, αλλά και τα ένζυμα που τους συνθέτουν, όπως το β3GnT1, έχουν κατασταλτική δράση στους όγκους, δείχνει ότι η προς τα άνω ρύθμιση του β3GnT1 ενδέχεται να οδηγήσει σε μια καινοτόμο προσέγγιση για την αντιμετώπιση του καρκίνου.
Φάρμακο συρρικνώνει επιθετικούς όγκους του προστάτη. Αμερικανοί γιατροί αναφέρουν ότι ένα χημικό φάρμακο οδήγησε στην πλήρη ίαση δύο ασθενών με μη εγχειρήσιμο καρκίνο του προστάτη, συρρικνώνοντας σημαντικά τους όγκους τους και επιτρέποντας την προηγουμένως αδύνατη χειρουργική αφαίρεσή τους. Τα αποτελέσματα της μελέτης των γιατρών της Mayo Clinic ξεπέρασαν κάθε προσδοκία τους, καθώς και οι δύο ασθενείς είχαν επιθετικούς όγκους οι οποίοι είχαν επεκταθεί στην κοιλιακή περιοχή καθιστώντας αδύνατη τη χειρουργική αφαίρεσή τους. Η κλινική μελέτη, στο πλαίσιο της οποίας χορηγήθηκε στους ασθενείς ο ανοσοθεραπευτικό αντίσωμα MDX-010 (ipilimumab) σε συνδυασμό με τυποποιημένη ορμονοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, είχε ως στόχο να διαπιστωθεί εάν η πειραματική αυτή θεραπεία θα προσέφερε βελτιωμένα αποτελέσματα σε σύγκριση με τις τρέχουσες περιορισμένες επιλογές που υπάρχουν για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, η ανταπόκριση των ασθενών στη θεραπεία ήταν εκπληκτική, καθώς οι όγκοι συρρικνώθηκαν τόσο που ο χειρουργός που τελικά εγχείρισε τους δύο ασθενείς δυσκολεύθηκε να τους εντοπίσει. Η ιπιλιμουμάμπη (ipilimumab) είναι ένας αναστολέας του σημείου ελέγχου CTLA-4 του ανοσοποιητικού, το οποίο αναστέλλει την σηματοδότηση των Τ-κυττάρων που επάγεται μέσω της οδού CTLA-4, αυξάνοντας τον αριθμό των αντιδραστικών κυττάρων Τ-τελεστών τα οποία κινητοποιούν την εξαπόλυση μίας άμεσης επίθεσης των Τ-κυττάρων του ανοσοποιητικού εναντίον των καρκινικών κυττάρων.
Διαβάστε για την ιπιλιμουμάμπη και τις παρενέργειές της, πατώντας, εδώ.
Νέο ελπιδοφόρο φάρμακο για τον επιθετικό καρκίνο του προστάτη: Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αμπιρατερόνη προσφέρει νέες ελπίδες σε ασθενείς με πολύ επιθετικό καρκίνο του προστάτη, δείχνοντας ότι μπορεί να συρρικνώσει τους πιο επικίνδυνους όγκους σε πάνω από 70% των περιστατικών. Το φάρμακο, που ανακαλύφθηκε από το Ινστιτούτο Αντικαρκινικής Έρευνας με χρηματοδότηση του Cancer Research UK, βρέθηκε να έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε άνδρες με μια συγκεκριμένη γονιδιακή ανωμαλία, η οποία πιστεύεται ότι συμβάλλει στην αύξηση των καρκινικών κυττάρων καθιστώντας τη νόσο δύσκολα αντιμετωπίσιμη και σχεδόν πάντα θανατηφόρο. Στις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν βρέθηκε ότι η χορήγηση αμπιρατερόνης (4 δισκία ημερησίως) μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τη νόσο και να μειώσει το άλγος με λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Αν και η δράση του φαρμάκου δεν έχει απεριόριστη διάρκεια -ο όγκος μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται ξανά μετά από 8 μήνες- οι επιστήμονες βρήκαν τον τρόπο να παρατείνουν την ευνοϊκή δράση του φαρμάκου για άλλους 12 μήνες συνδυάζοντάς το με ένα στεροειδές. Η αμπιρατερόνη αποκλείει τη δράση ορισμένων χημικών ουσιών του σώματος που συμβάλλουν στην παραγωγή ανδρικών ορμονών. Η αμπιρατερόνη (abiraterone) είναι ένας από του στόματος δραστικός αναστολέας του ενζύμου CYP17A1 (17 alpha-hydroxylase/C17, 20 λυάση). Πιο συγκεκριμένα, η αμπιρατερόνη αναστέλλει με επιλεκτικό και μη αναστρέψιμο τρόπο τη μετατροπή της 17-hydroxyprognenolone προς δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA), από το ένζυμο CYP17A1 και μειώνει τα επίπεδα ορού της τεστοστερόνης και άλλων ανδρογόνων. Το CYP17A1 είναι ένα ένζυμο που καταλύει τη βιοσύνθεση των ανδρογόνων και ιδιαίτερα εκφράζεται σε όγκους όρχεων, επινεφριδίων και προστάτου.
Διαβάστε για την αμπιρατερόνη και τις παρενέργειές της, πατώντας, εδώ.
Η επιλογή της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη εξαρτάται από την σταδιοποίηση του όγκου, την ηλικία και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς.
Νέο ερευνητικό φάρμακο για τον καρκίνο του προστάτη: Ένα ερευνητικό φάρμακο, με τον κωδικό MDV3100, προσφέρει νέες ελπίδες για τους ασθενείς με ανθεκτικό στα φάρμακα καρκίνο του προστάτη, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά ευρήματα δύο μελετών που αναφέρονται στο Science. 22 από τους 30 ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε το φάρμακο παρουσίασαν σταθερή μείωση των επιπέδων του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), ενώ στους 13 από τους 22 ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στο φάρμακο η μείωση του PSA ήταν πάνω από 50%. Καθώς τα αρχικά αυτά ευρήματα των μελετών φάσης Ι και ΙΙ ήταν αρκετά ενθαρρυντικά, ο FDA έδωσε ήδη άδεια για τη διεξαγωγή μιας μεγάλης κλίμακας κλινικής μελέτης φάσης ΙΙΙ σε 1.200 ασθενείς με ανθεκτικό στα φάρμακα καρκίνο του προστάτη, στην οποία θα καθορισθεί η επίδραση του φαρμάκου στα ποσοστά επιβίωσης. Ο ασθενής μπορεί να επιλέξει τη μέθοδο θεραπείας του, εφόσον το επιτρέπει η κατάστασή του και μετά την κατάλληλη ενημέρωση από το θεράποντα γιατρό του. Η ενζαλουταμίδη-Enzalutamide είναι ένας ισχυρός αναστολέας της σηματοδότησης μέσω του υποδοχέα των ανδρογόνων που εμποδίζει διάφορα στάδια στο σηματοδοτικό μονοπάτι του υποδοχέα των ανδρογόνων. Η θεραπεία με ενζαλουταμίδη μειώνει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του προστάτη και μπορεί να προκαλέσει θάνατο στα καρκινικά κύτταρα και υποχώρηση του όγκου.
Διαβάστε για την ενζαλουταμίδη και τις παρενέργειές της, πατώντας, εδώ.
Νέο γονιδιακό εμβόλιο από Βρετανούς επιστήμονες και τον καρκίνο του προστάτη: Το εμβόλιο καταστρέφει προχωρημένους καρκίνους του προστάτη, αλλά αφήνει ανέπαφο τον υγιή ιστό και δρα σαν θεραπεία ενεργοποίησης και ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Το νέο εμβόλιο είναι θεραπευτικό και όχι προληπτικό και θεωρείται ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλους καρκίνους. Τα εμβόλια ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα για να αντιμετωπίζει αντιγόνα πρωτεϊνες που βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων. Για να φτάσουν στη γονιδιακή θεραπεία με το νέο εμβόλιο, οι επιστήμονες πήραν χιλιάδες αποσπάσματα γενετικού κώδικα από έναν υγιή προστάτη και τα εισήγαγαν σε κάποιον ιό, τον οποίο πέρασαν στο αίμα ενός ποντικιού με καρκίνο του προστάτη. Το ανοσοποιητικό σύστημα του ποντικιού παρήγε μια σειρά από αντισώματα, το καθένα ικανό να αναγνωρίζει διαφορετικό αντιγόνο στην επιφάνεια ενός κυττάρου του καρκίνου του προστάτη. Με την κίνηση αυτή αύξησαν την ορατότητα των πρωτεϊνών και το ανοσοποιητικό σύστημα νομίζει πως του επιτίθενται ιοί που έχουν καρκινικά αντιγόνα και πρέπει να εξοντωθούν. Οι προηγούμενες απόπειρες για εμβόλια γονιδιακής θεραπείας χρησιμοποιούσαν μόνο ένα γονίδιο από κάποιο κύτταρο του καρκίνου για να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο εντοπισμός του σωστού γονιδίου ήταν δύσκολος και η χρήση περισσότερων γονιδίων συνδεόταν με φόβους ότι η αντίδραση του ανοσοποιητικού θα ήταν υπερβολική.
Χημειοθεραπεία: H χημειοθεραπεία στον καρκίνο του προστάτη γίνεται σε ορμονοάντοχο καρκίνο του προστάτη και μεταστατικό. Για να χαρακτηριστεί ο καρκίνος του προστάτη ορμονοάντοχος πρέπει να υπάρχει η βιοχημική ένδειξη ότι έχει επιτευχθεί ανδρογονικός αποκλεισμός.
Εγκεκριμένα φάρμακα για τον ορμονοάντοχο μεταστατικό καρκίνο του προστάτη είναι:
Η Δοσεταξέλη (Docetaxel) 75mg/m2 IV+Prednisolone 5mg 2/24hours 5 days/21 days
Η Εστραμουστίνη (Estramustin) (Docetaxel) 70mg/m2 IV d1+ Estramustin 560-840 (2-3tb)mg/d (d1-d5 POS/21d)
Η Μιτοξανδρόνη (Mitoxantrone) 12mg/m2 IV+Prednisolone 5mg 2/24hours 5 days/21 days
Η Βινορελμπίνη (Navelbine) 25-30mg/m2 IV ή 60-80mg/m2 POS d1, d8 + Prednisolone 5mg 2/24hours /21 days
Η Ντενοσουμάμπη (Denosumab) Prolia anti RANKL αντίσωμα για τις οστικές μεταστάσεις 120mg/4 weeks SC, σε οστεοπόρωση λόγω ορμονικής θεραπείας 60mg/6months SC
Η Abiraterone: Η αμπιρατερόνη (abiraterone) είναι ένας από του στόματος δραστικός αναστολέας του ενζύμου CYP17A1 (17 alpha-hydroxylase/C17, 20 λυάση). Πιο συγκεκριμένα, η αμπιρατερόνη αναστέλλει με επιλεκτικό και μη αναστρέψιμο τρόπο τη μετατροπή της 17-hydroxyprognenolone προς δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA), από το ένζυμο CYP17A1 και μειώνει τα επίπεδα ορού της τεστοστερόνης και άλλων ανδρογόνων. Το CYP17A1 είναι ένα ένζυμο που καταλύει τη βιοσύνθεση των ανδρογόνων και ιδιαίτερα εκφράζεται σε όγκους όρχεων, επινεφριδίων, και προστάτου.
Η Cabazitaxel: Η καμπαζιταξέλη (cabazitaxel) ανήκει στην κατηγορία αντικαρκινικών φαρμάκων που ονομάζονται ταξάνες. Η καμπαζιταξέλη αναστέλλει την ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να διασπούν τον εσωτερικό σκελετό τους, αποτρέποντας κατά συνέπεια τη διαίρεση και τον πολλαπλασιασμό τους. Όταν ο σκελετός τους παραμένει ανέπαφος, τα κύτταρα δεν μπορούν να διαιρεθούν και, τελικά, πεθαίνουν. Η καμπαζιταξέλη προσβάλλει και μη καρκινικά κύτταρα, όπως τα αιμοσφαίρια και τα νευρικά κύτταρα, γεγονός το οποίο μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τα GnRH-Gonadotropin-releasing hormone–Ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης ανάλογα συνεχίζονται με τη χημειοθεραπεία, ώστε η τεστοστερόνη να είναι μικρότερη 50mg/ml.
Τα αντιαδρογόνα πρέπει να διακόπτονται 6 εβδομάδες πριν την χορήγηση της χημειοθεραπείας.
Σε οστικές μεταστάσεις πρέπει δίνονται και διφωσφωνικά ή Ντενοσουμάμπη (Denosumab) anti RANKL αντίσωμα.
Διαβάστε για την ντενοσουμάμπη και τις παρενέργειές της, πατώντας, εδώ.
Σε νεοπλάσματα προστάτη με νευροενδοκρινή διαφοροποίηση και χαμηλό PSA χρησιμοποιούνται σχήματα του μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα.
Πρόληψη καρκίνου του προστάτη
Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε τις πιθανότητες εμφάνισης αυτού του τύπου καρκίνου είναι να υιοθετήσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, που να περιλαμβάνει σωστή διατροφή και άσκηση. Προϋπόθεση για την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη είναι η τακτική ουρολογική εξέταση και μέτρηση του PSA, ειδικά μετά την ηλικία των 50 ετών.
Έχουν μελετηθεί πολλές παρεμβάσεις που μπορεί να μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Αυτές είναι:
- Άσκηση: Αν και δεν έχει αποδειχθεί σε μεγάλες μελέτες ότι μειώνει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, υπάρχουν μελέτες που προτείνουν ότι μπορεί να μειώνει την επίπτωση του επιθετικού καρκίνου (βαρύτερης μορφής). Παρόλα αυτά, ελλείψει «παρενεργειών» και συνυπολογίζοντας τα υπόλοιπα οφέλη, πρέπει να προτείνεται πάντα.
- Άγχος: Δεν έχουν βρεθεί αρκετά πειστικά δεδομένα για συσχέτιση άγχους και καρκίνου του προστάτη, αν και υπάρχουν κάποιες χαλαρές συσχετίσεις μικρής ισχύος. Φυσικά καλό είναι να γνωρίζουμε ότι είναι δύσκολο να εξαχθούν δεδομένα με τις «κλασσικού τύπου» μελέτες. Επίσης, υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που συνδέουν το άγχος με αρκετές μορφές καρκίνου, άρα μπορεί να συσταθεί έλεγχος άγχους συνυπολογίζοντας τα υπόλοιπα οφέλη (στην ποιότητα ζωής κτλ).
- Διαιτητικά λίπη: Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών, ειδικά κορεσμένων και trans-λιπαρών οξέων έχει συνδεθεί με την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Επιβάλλεται σημαντική μείωση της πρόσληψής τους, δηλαδή των λιπαρών ζωικής προέλευσης και των υδρογονομένων λιπαρών οξέων, όπως φυτίνες και μαργαρίνες. Προστασία από τον καρκίνο του προστάτη προσφέρει η αυξημένη κατανάλωση ω 3 λιπαρών οξέων, ειδικά από ψάρια.
- Σόγια: Ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος στην Κίνα (28 φορές πιο συχνός στην Νορβηγία, 18 στην Αγγλία και 16 στην Αμερική) και στην Ιαπωνία. Αυτή η μειωμένη εμφάνιση οφείλεται κατά ένα μέρος τουλάχιστον στην αυξημένη κατανάλωση σόγιας. Η σόγια περιέχει ισοφλαβόνες που δεν είναι βιοενεργές, αλλά ενεργοποιούνται στο παχύ έντερο από τα καλά βακτήρια, γνωστά ως και προβιοτικά. Τα προϊόντα σόγιας με «ζυμωμένη» σόγια παρέχουν μεγαλύτερη ποσότητα βιοενεργών ισοφλαβονών.
- Κάπνισμα: Το κάπνισμα είναι μία πολύ επιβλαβής συνήθεια. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να έχει πολλά οφέλη για τον οργανισμό, ένα από τα οποία είναι και η μείωση της εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη.
- Λιναρόσπορος: Το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων δεν τον έχει εντάξει στο διαιτολόγιό του, αν και τα οφέλη που προσφέρει είναι τεράστια. Στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη έχει αποδειχθεί ότι διατροφή πλούσια σε λιναρόσπορο μειώνει την πιθανότητα εμφάνισής του. Πλούσιος σε βιοδιαθέσιμα θρεπτικά συστατικά περιέχει μόνο ο φρεσκοτριμμένος λιναρόσπορος. Το λινέλαιο δεν είναι καλή λύση (μπορεί να είναι και επιβλαβές για τον καρκίνο του προστάτη).
- Γαλακτοκομικά και ασβέστιο: Τα δεδομένα για τα γαλακτοκομικά και το ασβέστιο είναι συγκρουόμενα και υπάρχει δυσκολία στην εκτίμησή τους. Συνεκτιμώντας τα στοιχεία και σκεπτόμενοι ολιστικά, το ασβέστιο δεν πρέπει να μειώνεται, ούτε τα γαλακτοκομικά, παρά μόνο αυτά που είναι πλούσια σε λιπαρά, όπως τα τυριά.
- Ήλιος και βιταμίνη D: Η βιταμίνη D χημικά μοιάζει περισσότερο με ορμόνη, παρά με βιταμίνη. Στην επιδερμίδα μας υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες ως προβιταμίνη που μετατρέπεται σε βιταμίνη D υπό την επίδραση του ήλιου. Τα επιστημονικά δεδομένα δεν δείχνουν επαρκή συσχέτιση της πρόσληψης βιταμίνης D και του καρκίνου του προστάτη, αν και η ηλιοφάνεια φαίνεται να προστατεύει (αλλά μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες).
- Βιταμίνη Ε και Σελήνιο: Η λήψη αυτών των συμπληρωμάτων συστήνεται ως μέτρο πρόληψης του καρκίνου του προστάτη, αλλά και ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής.
- Λυκοπένιο: Το λυκοπένιο είναι ένας ισχυρός αντιοξειδωτικός και αντικαρκινικός παράγοντας. Επίσης, είναι θερμοανθεκτικό συστατικό, άρα αντέχει στο μαγείρεμα. Βρίσκεται στις ντομάτες και σε κόκκινα φρούτα και λαχανικά (όπως το καρπούζι και το βερίκοκο). Η κόκκινη σάλτσα περιέχει πιο βιοδιαθέσιμο λυκοπένιο απ’ ότι η φρέσκια ντομάτα. Συστήνεται η πρόσληψη 2 μερίδων ½ κούπας κόκκινης σάλτσας από ντομάτες την εβδομάδα για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
- Ρόδι: Καθώς υπάρχουν σημαντικά προκλινικά δεδομένα, συστήνεται να περιέχεται ως μέρος μίας πλούσιας και ισορροπημένης διατροφής με στόχο την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη.
- Πράσινο τσάι: Το πράσινο τσάι είναι πλούσιο σε κατεχίνες και πολυφαινόλες που είναι ισχυροί αντιοξειδωτικοί και αντικαρκινικοί παράγοντες. Η αντιοξειδωτική δράση 2 φλιτζανιών πράσινου τσαγιού είναι ανάλογη με αυτή από 4 μήλα, 7 ποτηριών χυμό πορτοκάλι και 20 ποτηριών χυμού μήλου. Συστήνεται η μέτρια (2-4 φλιτζάνια) κατανάλωση πράσινου τσαγιού την ημέρα, ειδικά σε άτομα σε κίνδυνο (ιστορικό, ηλικία κτλ) για ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη.
- Κουρκουμάς: Ο κουρκουμάς έχει πολύ αξιόλογα προκλινικά δεδομένα για την προστασία από καρκίνου του προστάτη και άλλες μορφές καρκίνου. Συστήνεται η λήψη στην τροφή ως μέτρο πρόληψης εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, αλλά και ως συμπλήρωμα διατροφής. Αν κάποιος αποφασίσει να το λάβει ως συμπλήρωμα διατροφής καλύτερα να περιέχει και πιπερίνη (από το μαύρο πιπέρι) που αυξάνει δραματικά την πρόσληψη της κουρκουμίνης και ινδικό λιβάνι.
Τα αναμενόμενα προβλήματα της συμβατικής θεραπείας του καρκίνου του προστάτη είναι:
- Παρενέργειες την ορμονοθεραπείας
- Ακράτεια ούρων
- Διαταραχές στύσης
- Μείωση οστικής μάζας και άλλα
- Ψυχοσυναισθηματική Υγεία
-Οι διαταραχές διάθεσης που σχετίζονται με την εμφάνιση και την θεραπεία του καρκίνου του προστάτη είναι:
•Μελαγχολία – Κατάθλιψη
•Διαταραχές ύπνου
•Αλλαγές στην όρεξη
•Μειωμένη συγκέντρωση
•Μειωμένη ενέργεια
•Απώλεια ενδιαφέροντος
•Ενοχές
•Απελπισία
Η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά είναι καλύτερα να αποφεύγεται, γιατί προκαλούν σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων και συχνά χειροτερεύουν τα ίδια προβλήματα που προκαλούν τα ψυχολογικά προβλήματα.
-Εξάψεις
Οι εξάψεις συχνά αναφέρονται ως η μεγαλύτερη ενόχληση. Εμφανίζεται στο 80% των ανδρών που λαμβάνουν ορμονοθεραπεία και είναι ίδια με αυτή που εμφανίζουν οι γυναίκες κατά την κλιμακτήριο.
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
–Τρόπος ζωής: ελαφρά ρούχα, πολλά υγρά, αποφυγή καυτερών μπαχαρικών και μείωση του θερμοστάτη (ειδικά την νύχτα)
–Ορμονοθεραπεία
•Οιστρογόνα
Θετικά: αποτελεσματική αγωγή
Αρνητικά: μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία και ερεθισμό της θηλής, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θρομβοεμβολικού επεισοδίου
•Προγεστίνη
Θετικά: αποτελεσματική αγωγή
Αρνητικά: μπορεί να προκαλέσει εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη, κατακράτηση υγρών και νατρίου (προσοχή στην υπέρταση!) και αύξηση βάρους
–Μη ορμονικές θεραπείες
Αντικαταθλιπτικά: venlafaxine και paroxetine
Για ήπια-μέτρια κατάσταση
Αρνητικά: μπορεί να επιδεινώσουν ή να προκαλέσουν σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων (και ψυχολογικά προβλήματα που σχετίζονται με αυτά)
Γυναικομαστία
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενοχλητικό και επώδυνο πρόβλημα της ορμονοθεραπείας του καρκίνου του προστάτη. Ξεκινά από τον πρώτο χρόνο της ορμονοθεραπείας και είναι αναστρέψιμο ΜΟΝΟ αρχικά. Μετά τον πρώτο χρόνο εμφάνισης ΔΕΝ αναστρέφεται με κανέναν τρόπο. Η συχνότητα εμφάνισης: 40-70% των ανδρών που λαμβάνουν ορμονοθεραπεία για καρκίνο του προστάτη. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική, ακτινοθεραπευτική και χειρουργική ανάλογα με την περίπτωση.
Ακράτεια ούρων
Η ακράτεια ούρων εμφανίζεται δύο φορές πιο συχνά με χειρουργική ριζική προστατεκτομή απ’ ότι με ακτινοθεραπεία και αυτός είναι ένας από τους λόγους που μερικού ογκολόγοι συνιστούν ακτινοθεραπεία για τον καρκίνου του προστάτη ως πρώτης γραμμής θεραπεία. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική ή με συσκευές ελέγχου της ροής των ούρων και σε δύσκολες περιπτώσεις ακόμα και με χειρουργείο. Για όλους του ασθενείς συνιστάται αποφυγή διουρητικών (αλκοόλ, καφές, τσάι κτλ) ειδικά πριν την κατάκλιση.
Στυτική δυσλειτουργία
Πρόκειται για ένα συχνό πρόβλημα στην θεραπεία του καρκίνου του προστάτη με σημαντικές συναισθηματικές προεκτάσεις για τον ασθενή, αλλά και το ζευγάρι
•Μη-χειρουργική αγωγή: φαρμακευτική (από το στόμα, τοπικά ή με ένεση), με συσκευές (αν αποτύχει η φαρμακευτική)
•Συμπληρωματική αγωγή: ως πρώτης γραμμής θεραπείας ή συμπληρωματική σε βαρύτερες καταστάσεις
•Αλλαγή τρόπου ζωής: διακοπή καπνίσματος (βελονισμός), έλεγχος βάρους (βελονισμός, τεστ διατροφικής δυσανεξίας), άσκηση
•Συπμληρώματα διατροφής: προσθήκη βιταμίνης Ε στην αγωγή με αναστολείς PDE-5/Phosphodiesterase-5 (sildenafil, vardenafil and tadalafil) αυξάνουν την αποτελεσματικότητα
•Βοτανοθεραπευτική: ginseng, yohibine, maca
•Χειρουργική αγωγή: η τελευταία λύση
Οστεοπόρωση
Σε ασθενείς που λαμβάνουν ορμονοθεραπεία για καρκίνο του προστάτη εμφανίζεται επιτάχυνση της απώλειας οστικής μάζας. Έχει αναφερθεί ότι στα 4 έτη ορμονοθεραπείες >50% των ασθενών αναπτύσσει οστεοπόρωση.
Αντιμετώπιση:
- Αλλαγή τρόπου ζωής: άσκηση, έλεγχος βάρους διακοπή καπνίσματος και αλκοόλ (σημαντική βοήθεια από τον βελονισμό)
- Φαρμακευτική αγωγή
- Συμπληρώματα διατροφής: ασβέστιο και βιταμίνη D3 me K2 (για όλους όσους λαμβάνουν ορμονοθεραπεία για καρκίνο του προστάτη)
- Άσκηση
Η άσκηση είναι μία εξαιρετικά αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία με πολλά επιπρόσθετα οφέλη στην υγεία που μπορεί να μην σχετίζονται άμεσα με τον καρκίνο του προστάτη, αλλά βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα υγείας του ασθενή.
Προστατεύει από:
–Οστεοπενία και οστεοπόρωση
–Σαρκοπενία (απίσχναση)
–Ψυχολογικές διαταραχές και διαταραχές ύπνου
–Και άλλες παρενέργειες της θεραπείας
Πρέπει να δοθεί έμφαση στην άσκηση με αντιστάσεις (πχ, με βάρη)
Καρδιαγγειακή υγεία
Τα άτομα που δεν θα καταλήξουν από καρκίνο του προστάτη ή από τις παρενέργειες της θεραπείες του, θα καταλήξουν από καρδιαγγειακές παθήσεις που είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στους άντρες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ορμονοθεραπεία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο (έως και 20%), άρα είναι σημαντικό να περιορίσουμε τον κίνδυνο στους τροποποιήσιμους παράγοντες, όπως:
–Σακχαρώδης διαβήτης (με διατροφή, κτλ)
–Έλεγχος βάρους
–Διακοπή καπνίσματος
–Υπερλιπιδαιμία (χοληστερίνη)
Διατροφή για τον καρκίνο προστάτη
Η διατροφή παίζει σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη και αυτό φαίνεται από την επίπτωση της νόσου σε διαφορετικές χώρες που θεωρείται ότι τουλάχιστον εν μέρει οφείλεται σε διατροφικές συνήθειες.
Οι πιο σημαντικές οδηγίες είναι:
•Περιορισμός των κορεσμένων λιπαρών
•Αποφυγή των trans-λιπαρών (ακόμα και αυτών που πλασάρονται ως ωφέλιμα, όπως becel, benecol κτλ)
•Αύξηση της κατανάλωσης ψαριών
•Σημαντική αύξηση της κατανάλωσης λαχανικών και φρούτων
•Διατηρήστε σωστό βάρος
•Προσθέστε χυμό από ρόδι στην καθημερινής σας διατροφή
•Βάλτε το πράσινο τσάι ως ρόφημα στην καθημερινή σας διατροφή
Συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο προστάτη
- Συμπληρώματα με Ω 3 λιπαρά οξέα από ιχθυέλαια
- Πράσινο τσάι (ως ρόφημα και συμπλήρωμα διατροφής)
- Μελατονίνη
- Σελήνιο: Ιχνοστοιχείο μη μεταλλικό, θεωρείται σημαντικό συστατικό των αντιοξειδωτικών ενζύμων. Δρα μέσω ενισχύσεως της δράσεως της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης. Διαιτητικές ανάγκες 1mg/kgr/ημέρα. Έχει αποδειχθεί τουλάχιστον σε 100 αναφορές η αναστολή της καρκινογενέσεως.
Πιθανοί μηχανισμοί δράσεως:
-Αντιοξειδωτική δράση
-Ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού
-Αύξηση της αποπτώσεως
-Εκτροπή του μεταβολισμού των καρκινογόνων
-Αναστολή της G1 φάσεως του κυτταρικού κύκλου
Παρά ταύτα υπάρχει και η αντίθετη άποψη:Το σελήνιο ενδέχεται να επιδεινώνει τον καρκίνο του προστάτη.
Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας μελέτης που παρουσιάζονται στο Journal of Clinical Oncology, τα υψηλότερα επίπεδα σεληνίου στο αίμα μπορεί να επιδεινώνουν τον καρκίνο του προστάτη σε ορισμένους ασθενείς.
Οι Αμερικανοί ερευνητές που πραγματοποίησαν τη μελέτη ανέφεραν ότι παρατηρήθηκε υψηλότερος κίνδυνος για πιο επιθετικό καρκίνο του προστάτη στους άνδρες με μια συγκεκριμένη γενετική παραλλαγή, η οποία εντοπίσθηκε σε περίπου 75% των ασθενών με καρκίνο του προστάτη που συμμετείχαν στη μελέτη.
Στους ασθενείς αυτούς, τα υψηλά επίπεδα σεληνίου στο αίμα συνδεόταν με διπλάσιο κίνδυνο χειρότερων εκβάσεων, σε σύγκριση με τους άνδρες που είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα σεληνίου.
Σε αντίθεση, το 25% των ανδρών με μια διαφορετική παραλλαγή του ίδιου γονιδίου που είχαν υψηλά επίπεδα σεληνίου διέτρεχαν 40% χαμηλότερο κίνδυνο επιθετικής νόσου.
Οι παραλλαγές είναι ελαφρώς διαφορετικές μορφές ενός γονιδίου που δίνει εντολή στα κύτταρα να παράγουν δισμουτάση του υπεροξειδίου του μαγγανίου, ένα ένζυμο που προστατεύει το σώμα από τις επιβλαβείς ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι «εάν κάποιος πάσχει από καρκίνο του προστάτη, η πρόσληψη σεληνίου πιθανώς δεν είναι καλή ιδέα», δήλωσαν οι ερευνητές.
Τα συμπληρώματα σεληνίου είναι ένας τρόπος πρόληψης του καρκίνου του προστάτη, βάσει πολλών μελετών παρατήρησης που έχουν βρει υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη και θνητότητας από τη νόσο σε περιοχές όπου η πρόσληψη σεληνίου μέσω της διατροφής είναι χαμηλή.
- Φυτοοιστρογόνα Σόγια και Ισοφλαβόνες: Όχι μόνο για την πρόληψη της νόσου αλλά και για τη μείωση της εξελίξεως αυτής σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη.
- Λαχανικά – Φρούτα – Ντομάτα – Λυκοπένη
Για πολλούς καρκίνους φαίνεται ότι προσφέρουν προστασία
Μεγάλη σημασία τελευταία στα καροτενοειδή ιδιαίτερα: a-carotene και λυκοπένη δρουν: δια δεσμεύσεως ελευθέρων ριζών-Ο2 περιορισμός καταστροφής DNA.
Οι συμβουλές της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρείας συστήνουν ετήσιο προληπτικό έλεγχο σε όλους τους άνδρες μεγαλύτερους από τα 50 έτη.
Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της νόσου, η ηλικία έναρξης είναι τα 40 έτη, όμως υπάρχουν δεδομένα που συστήνουν την ηλικία των 40 για όλους τους άνδρες.
Πρέπει να αλλάξει η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI
Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI
Υψηλής Ποιότητας συμπλήρωμα διατροφής για τον καρκίνο του προστάτη
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο του προστάτη
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο του προστάτη
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Κάνναβη και καρκίνος του προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη θεραπεύεται
Ο καρκίνος του προστάτη και οι συμβατικές ιατρικές θεραπείες
Ομάδα αίματος και καρκίνος του προστάτη
Δεν απαιτεί πάντα θεραπεία ο καρκίνος του προστάτη
Σταματήστε να κάνετε χειρουργείο για την υπερπλασία του προστάτη
Τέλος στις περιττές βιοψίες για τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη
