Κλασική Ιατρική Αλλεργιολογία Παθολογία Παιδιατρική Ωτορινολαρυγγολογία

Αλλεργική ρινίτιδα

17 Οκτωβρίου 2013

Αλλεργική ρινίτιδα. Για την εποχική μορφή της αλλεργικής ρινίτιδας, συνήθως, τα αίτια είναι οι γύρεις και σπανίως, τα ακάρεα και οι μύκητες.

Γράφει ο

Δρ Κωνσταντίνος Πεταλάς

Αλλεργιολόγος

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι σήμερα πολύ συχνή

Η αλλεργική ρινίτιδα, ICD-10 J30 είναι πολύ συχνή στις Δυτικές κοινωνίες και εμφανίζει συνεχώς αυξητικές τάσεις.

Στη χώρα μας ξεπερνά το 25% σε νεαρούς ενήλικες, εμφανίζοντας σχεδόν τετραπλασιασμό της συχνότητας της σε 10-15 χρόνια. Περίπου τα ίδια συμβαίνουν σε όλες τις «δυτικού τύπου» κοινωνίες και η συχνότητα της κυμαίνεται από 10% έως και ξεπερνά το 35% σε χώρες όπως η Νέα Ζηλανδία και η Aυστραλία.

Πολλές αιτίες μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στο βλεννογόνο της ρινός. Το πιο συχνό αίτιο είναι οι ιοί του κοινού κρυολογήματος. Το δεύτερο συχνότερο αίτιο είναι τα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα, δηλαδή οι γύρεις δένδρων και φυτών, τα σπόρια μυκήτων, τα αλλεργιογόνα οικόσιτων ζώων και των ακάρεων της οικιακής σκόνης, τα αλλεργιογόνα στο χώρο εργασίας κ.ά. Τα αλλεργιογόνα προκαλούν αλλεργική ρινίτιδα μόνο στα αλλεργικά άτομα.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η ρινική καταρροή, ο κνησμός στη μύτη, η ρινική συμφόρηση και οι πταρμοί. Στην αλλεργική ρινίτιδα, συνήθως, συνυπάρχουν συμπτώματα από τα μάτια με επιπεφυκίτιδα ή και από τους πνεύμονες με άσθμα, κνησμός στην υπερώα ή στα αυτιά. Εάν υπάρχει έντονη ρινική απόφραξη ή συνυπάρχουν ρινικοί πολύποδες τότε επηρεάζεται και η όσφρηση και σε μετέπειτα χρόνο και η γεύση.

Διαφοροδιάγνωση κρυολογήματος και αλλεργικής ρινίτιδας

Συμπτώματα: Στο κρυολόγημα, συνήθως, πρώτα εμφανίζονται οι πταρμοί, μετά η ρινική καταρροή και τελευταία η ρινική συμφόρηση. Στην αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζονται όλα μαζί.

Διάρκεια των συμπτωμάτων: Στο κρυολόγημα, συνήθως, η διάρκεια δεν ξεπερνά τις 7 έως 10 ημέρες το μέγιστο, ενώ στην αλλεργική ρινίτιδα επιμένουν όσο το άτομο εκτίθεται στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο.

Ρινικές εκκρίσεις: Συνήθως, το κρυολόγημα προκαλεί παραγωγή κιτρινωπής ή κιτρινοπράσινης χροιάς εκκρίσεις, ενώ, αντιθέτως στην αλλεργική ρινίτιδα οι εκκρίσεις είναι λευκές και υδαρείς.

Πταρμοί: Είναι πολύ συχνοί στην αλλεργική ρινίτιδα και συνήθως, εμφανίζονται «κατά ριπάς», δηλαδή 3-4 πταρμοί συνεχείς.

Εποχή του έτους: Το κρυολόγημα είναι συχνό τους χειμερινούς μήνες, ενώ η αλλεργική ρινίτιδα, συνήθως, άνοιξη και φθινόπωρο αν και τα τελευταία χρόνια λόγω των ρίπων της ατμόσφαιρας έχει ολοετή κατανομή.

Πυρετός: Στο κοινό κρυολόγημα, συχνά, συνυπάρχει και πυρετική κίνηση, ενώ απουσιάζει στην αλλεργική ρινίτιδα.

Οι επιπλοκές της αλλεργικής ρινίτιδος εξαρτώνται από τη βαρύτητα και την διάρκεια των συμπτωμάτων:

-Η αμιγής εποχική αλλεργική ρινίτιδα, συνήθως, δε δημιουργεί επιπλοκές, αν και τις περισσότερες φορές είναι ο προάγγελος αλλεργικού άσθματος.

-Κεφαλαλγία, αδυναμία, καταβολή μπορεί να εμφανίζονται στην αλλεργική ρινίτιδα ή να αποτελούν συμπτώματα παραρρινοκολπίτιδας, η οποία αποτελεί συχνή επιπλοκή της ρινίτιδας.

-Η εκκριτική μέση ωτίτιδα είναι μία άλλη επιπλοκή της αλλεργικής ρινίτιδας. Η επιπλοκή αυτή στα παιδιά είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διαταραχές της ακοής με αποτέλεσμα τη διαταραχή στην εξέλιξη του λόγου ή σε μαθησιακές δυσκολίες.

-Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να προκαλέσει έντονη υπερτροφία του ρινικού βλεννογόνου, μη αναστρέψιμη φαρμακευτικά και ενδεχομένως να απαιτηθεί χειρουργική παρέμβαση.

-Στους ρινικούς πολύποδες μέχρι τώρα δεν έχει ερμηνευθεί πλήρως η αιτιοπαθογένειά τους και η συσχέτισή τους με την αλλεργική ρινίτιδα. Υπάρχει μάλιστα μία κατηγορία ασθενών που εμφανίζουν ρινικούς πολύποδες, άσθμα και δυσανεξία στην ασπιρίνη και στους οποίους δεν μπορεί να απομονωθεί εξωγενές αίτιο.

Για την εποχική μορφή της αλλεργικής ρινίτιδας, συνήθως, τα αίτια είναι οι γύρεις και σπανίως, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και οι μύκητες.

Στην ολοετή μορφή, συνήθως, ευθύνονται τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι μύκητες, τα αλλεργιογόνα των ζώων και σπανίως, γύρεις όπως, του φυτού parietaria (περδικάκι) ή των αγρωστωδών.

Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη ιστορικού, την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο. Γίνεται έλεγχος με δερματικές δοκιμασίες και εξετάσεις αίματος (rast). Εάν απαιτηθεί γίνονται και ειδικές εξετάσεις (π.χ. ρινική πρόκληση), ακτινογραφία και ρινική ενδοσκόπηση.

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, αλλά, δυστυχώς, δεν είναι πάντοτε εφικτή.

Η φαρμακοθεραπεία δίνει σήμερα καλά αποτελέσματα.

Η ειδική ανοσοθεραπεία με εμβόλια προσφέρει σημαντική και προπαντός αιτιολογική θεραπεία, μειώνοντας τα συμπτώματα κατά 60-80% ή και περισσότερο και πιθανότατα μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης αλλεργικού άσθματος.

Κάθε φαρμακευτική αγωγή πρέπει να είναι εξατομικευμένη.

Τα αντιισταμινικά είναι τα φάρμακα πρώτης επιλογής. Σήμερα προτιμώνται τα νεότερης γενιάς, γιατί δεν προκαλούν καταστολή ή υπνηλία.
Τα τοπικά κορτικοειδή, σε μορφή sprays, είναι τα αποτελεσματικότερα και ασφαλή φάρμακα για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας.
Τα αντιαλλεργικά φάρμακα παράγωγα του χρωμογλυκικού νατρίου και της νεδοχρωμίλης είναι απολύτως ασφαλή φάρμακα, αλλά απαιτούν συχνή χρήση για να είναι αποτελεσματικά και συνήθως, χρησιμοποιούνται για πρόληψη πριν από την αναμενόμενη έναρξη των συμπτωμάτων.
Τα αντιχολινεργικά ελέγχουν μόνο τη ρινική καταρροή και δεν έχουν ευρεία εφαρμογή.
Τα αγγειοσυσπαστικά φάρμακα, είτε τα τοπικά σε μορφή sprays ή gel πρέπει να χρησιμοποιούνται για λίγες ημέρες (το μέγιστο 4-5 ημέρες), διότι η παρατεταμένη χρήση τους προκαλεί φαρμακευτική ρινίτιδα.
Τα αγγειοσυσπαστικά από του στόματος, επίσης, πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή, ιδιαιτέρως σε άτομα με υπέρταση ή καρδιαγγειακά προβλήματα.

Η αποτελεσματικότητα κάθε φαρμακευτικής αγωγής έχει άμεση σχέση με τη σωστή χρήση των φαρμάκων, τόσο στη δοσολογία και στο χρόνο αγωγής όσο και στη τεχνική. Για παράδειγμα, τα ρινικά sprays πρέπει να χρησιμοποιούνται με το κεφάλι σκυφτό και όχι σε έκταση προς τα πίσω. Επίσης, τα τοπικά κορτικοειδή θέλουν κάποιες ημέρες για να δώσουν το μέγιστο της αποτελεσματικότητας τους.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας δεν πυροδοτούνται μόνο από τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα. Πολλοί άλλοι ερεθιστικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν τη συμπτωματολογία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι απότομες μεταβολές θερμοκρασίας ή υγρασίας, η εισπνοή έντονων οσμών (π.χ. απορρυπαντικά, αποσμητικά, λαδομπογιές, κολώνιες κ.λ.π.) ή σκόνης. Ακόμη και η ψυχοσυναισθηματική φόρτιση μπορεί να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα.

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση άσθματος, αλλά το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η δραματική μείωση της ποιότητας ζωής των ασθενών σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο.

Κάθε πρωί να χρησιμοποιείτε υπέρτονο θαλασσινό νερό για να καθαρίζετε τις ρινικές δίοδους σας, από τη βλέννα, τα απόβλητα και τα μικρόβια. Το υπέρτονο θαλασσινό νερό είναι ένα φυσικό ρινικό αποσυμφορητικό που συμβάλλει στον αποτελεσματικό καθαρισμό των ρινικών οδών και στην αποκατάσταση της αναπνοής. Δεν προκαλεί εξάρτηση και είναι μία αποτελεσματική εναλλακτική έναντι των φαρμακευτικών αποσυμφορητικών σκευασμάτων για την ανακούφιση της ρινικής συμφόρησης.