Η νόσος του Wilson ή ηπατοφακοειδής εκφύλιση είναι κληρονομική διαταραχή με συσσώρευση χαλκού στον οργανισμό.
Η νόσος του Wilson, ICD-10 E83.0, είναι μια κληρονομική διαταραχή, αυτοσωματική υπολειπόμενη, με συσσώρευση χαλκού στο συκώτι, στον εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα. Ένας άλλος όρος για τη νόσο του Wilson είναι η ηπατοφακοειδής εκφύλιση.
Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μεταλλάξεις στο (ATP7B) γονίδιο, στο χρωμόσωμα 13 (13q14.3) και εκφράζεται, κυρίως, στο ήπαρ, τους νεφρούς και πλακούντα. Εάν ένα παιδί κληρονομήσει το γονίδιο και από τους δύο γονείς, το παιδί μπορεί να αναπτύξει νόσο του Wilson. Τα συμπτώματα, συνήθως, εμφανίζονται μεταξύ των ηλικιών 6 και 20 ετών, αλλά και αργότερα. Η νόσος του Wilson εμφανίζεται σε 1 έως 4 ανά 100.000 άτομα και αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Samuel Alexander Kinnier Wilson το 1912.
Ο χαλκός παίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη των νεύρων, των οστών, του κολλαγόνου και της μελανίνης, που είναι η χρωστική ουσία του δέρματος. Κανονικά, ο χαλκός απορροφάται από το φαγητό και τυχόν περίσσεια εκκρίνεται μέσω της χολής που παράγεται στο συκώτι.
Όμως, σε άτομα με νόσο του Wilson, ο χαλκός δεν αποβάλλεται σωστά και αντ’ αυτού συσσωρεύεται σε ζωτικά όργανα. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία η νόσος του Wilson είναι θανατηφόρα. Όταν όμως διαγνωστεί έγκαιρα η νόσος του Wilson είναι θεραπεύσιμη, και πολλοί άνθρωποι με την διαταραχή αυτή μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.
Το γονίδιο (ATP7B) κωδικοποιεί μια ΑΤΡάση τύπου Ρ (κατιόν ενζύμου μεταφοράς) που μεταφέρει χαλκό στη χολή και τον ενσωματώνει στη σερουλοπλασμίνη.
Ο χαλκός απαιτείται από το σώμα για έναν αριθμό λειτουργιών, κυρίως, ως συμπαράγοντας για μια σειρά ενζύμων, όπως σερουλοπλασμίνη, κυτόχρωμα c, οξειδάση, β-υδροξυλάση ντοπαμίνης, υπεροξειδική δισμουτάση και τυροσινάση.
Ποια είναι η κλινική εικόνα της νόσου Wilson
Οι κύριες περιοχές συσσώρευσης χαλκού είναι το συκώτι και ο εγκέφαλος και κατά συνέπεια, η ηπατική νόσος και τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που οδηγούν στη διάγνωση.
-H νόσος του Wilson προκαλεί βλάβες στο ήπαρ λόγω της εναπόθεσης της περίσσειας χαλκού που υπάρχει στο σώμα. Οξείες, κεραυνοβόλες θανατηφόρες βλάβες με βαρύ ίκτερο και ηπατική ανεπάρκεια είναι πιθανές. Η ηπατική νόσος εμφανίζεται με κόπωση, αυξημένη τάση για αιμορραγία ή σύγχυση (ηπατική εγκεφαλοπάθεια) και πυλαία υπέρταση. Η πυλαία υπέρταση, είναι μια κατάσταση στην οποία η πίεση στην πυλαία φλέβα είναι σημαντικά αυξημένη και οδηγεί σε κιρσούς οισοφάγου, που μπορεί να αιμορραγούν, καθώς και σε διόγκωση του σπλήνα και συσσώρευση υγρών στο κοιλιακή κοιλότητα (ασκίτης). Από την εξέταση, παρατηρούνται σημεία χρόνιας ηπατικής νόσου, όπως οι αραχνοειδείς σπίλοι (μικρή διάταση των αιμοφόρων αγγείων, συνήθως στο στήθος) που εξαφανίζονται με την πίεση. Η χρόνια ενεργός ηπατίτιδα μπορεί να προκαλέσει κίρρωση του ήπατος. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι με κίρρωση έχουν αυξημένο κίνδυνο ηπατοκυτταρικού καρκινώματος (καρκίνος του ήπατος), ο κίνδυνος αυτός είναι σχετικά πολύ χαμηλός στη νόσο του Wilson.
Επιπρόσθετα, όλοι οι τύποι της χρόνιας ηπατικής νόσου είναι πιθανές, με περισσότερο συνηθισμένη την εικόνα της χρόνιας ηπατίτιδας ποικίλης βαρύτητας.
Περίπου 5% των ασθενών έχουν διαγνωστεί μόνον όταν αναπτύσσουν κεραυνοβόλο οξεία ηπατική ανεπάρκεια, συχνά στο πλαίσιο μιας αιμολυτικής αναιμίας (αναιμία οφείλεται στην καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων). Αυτό οδηγεί σε ανωμαλίες στην παραγωγή πρωτεϊνών και των παραγόντων της πήξης με συσσώρευση άχρηστων προϊόντων, όπως αμμωνία στην κυκλοφορία του αίματος, που ερεθίζουν τον εγκέφαλο και το άτομο αναπτύσσει ηπατική εγκεφαλοπάθεια (σύγχυση, κώμα, επιληπτικές κρίσεις και τελικά απειλητικό για τη ζωή οίδημα του εγκεφάλου).
-Η εναπόθεση χαλκού σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου οδηγεί σε νευρολογικά προβλήματα και ψυχιατρικές εκδηλώσεις. Οι περισσότεροι έχουν αρχικά ήπια γνωστική αδεξιότητα, καθώς και αλλαγές στη συμπεριφορά. Στη συνέχεια αναπτύσσεται μια μορφή παρκινσονισμού (σημείο του οδοντωτού τροχού, ακαμψία, βραδυκινησία ή επιβράδυνση των κινήσεων και έλλειψη ισορροπίας με ή χωρίς τρόμο στα χέρια, αταξία και δυστονία). Οι επιληψίες και η ημικρανία φαίνεται να είναι πιο συχνές στη νόσο του Wilson. Ψυχιατρικά προβλήματα που οφείλονται σε ασθένεια Wilson μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές της συμπεριφοράς, κατάθλιψη, άγχος και ψύχωση. Τα ψυχιατρικά συμπτώματα φαίνονται, συνήθως, σε συνδυασμό με τα νευρολογικά συμπτώματα και σπανίως εκδηλώνονται μόνα τους.
-Άλλες ιατρικές καταστάσεις που συνδέονται με τη συσσώρευση του χαλκού στη νόσο του Wilson:
Μάτια: Δακτύλιος Kayser-Fleischer, ένα παθογνωμονικό σημείο, που μπορεί να είναι ορατό στον κερατοειδή χιτώνα των οφθαλμών με εξέταση με λάμπα ως εναπόθεση του χαλκού σε ένα δακτύλιο γύρω από τον κερατοειδή χιτώνα στη μεμβράνη Descemet. Δε συμβαίνει σε όλους με νόσο του Wilson. Η νόσος του Wilson συνδέεται, επίσης, με καταρράκτη από καφέ ή πράσινη χρωστική στην πρόσθια και στην οπίσθια κάψα του φακού.
Νεφρά: Νεφρική σωληναριακή οξέωση, μια διαταραχή του μεταβολισμού διττανθρακικών στα εγγύς σωληνάρια που οδηγεί σε νεφρασβέστωση (συσσώρευση ασβεστίου στα νεφρά), με αποδυνάμωση των οστών (λόγω απώλειας ασβεστίου και φωσφόρου), και περιστασιακά αμινοξυουρία (απώλεια απαραίτητων αμινοξέων που απαιτούνται για τη πρωτεϊνική σύνθεση).
Καρδιά: Μυοκαρδιοπάθεια (αδυναμία του καρδιακού μυός) με καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακές αρρυθμίες.
Ορμόνες: Υποπαραθυρεοειδισμός (που οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα ασβεστίου) και στειρότητα.
Αναλυτικότερα τα σημεία και συμπτώματα της νόσου του Wilson περιλαμβάνουν:
- Αδεξιότητα
- Κατάθλιψη
- Δυσκολία στην ομιλία
- Δυσκολία στην κατάποση
- Δυσκολία στο βάδισμα
- Τρέχουν τα σάλια
- Μώλωπες
- Κούραση
- Ακούσια κίνηση
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Απώλεια της όρεξης
- Ναυτία
- Δερματικό εξάνθημα
- Πρήξιμο των χεριών και των ποδιών
- Κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος)
Διάγνωση νόσου Wilson
Διάφορα εργαστηριακά ευρήματα καθοδηγούν το γιατρό στη διάγνωση της νόσου του Wilson.
-Σε αυτά περιλαμβάνονται τα χαμηλά επίπεδα σερουλοπλασμίνης του ορού (<0,2 g / L) σε 80-95% των περιπτώσεων. Μπορεί, ωστόσο, είναι σε κανονικά επίπεδα σε ανθρώπους με συνεχή φλεγμονή, καθώς, είναι μια πρωτεΐνη οξείας φάσης.
–Ο χαλκός ορού είναι χαμηλός, αλλά παραδόξως ο χαλκός στα ούρα είναι αυξημένος στη νόσο του Wilson. Τα ούρα συλλέγονται για 24 ώρες σε ένα μπουκάλι χωρίς επένδυση χαλκού. Επίπεδα άνω των 100 μg/24h (1,6 μmol/24h) επιβεβαιώνουν την ασθένεια του Wilson και επίπεδα άνω των 40 μg/24h (0,6 μmol/24h) είναι έντονα ενδεικτικά. Υψηλά επίπεδα χαλκού στα ούρα μερικές φορές παρατηρούνται και σε αυτοάνοση ηπατίτιδα και στη χολόσταση (οποιαδήποτε ασθένεια εμποδίζει τη ροή της χολής από το ήπαρ στο λεπτό έντερο).
–Στα παιδιά, η δοκιμή πενικιλλαμίνης μπορεί να γίνει. 500 mg από του στόματος πενικιλλαμίνη χορηγείται και τα ούρα συλλέγονται για 24 ώρες. Αν αυτά περιέχουν περισσότερο από 1600 μg (25 μmοl), είναι ένας αξιόπιστος δείκτης της νόσου του Wilson. Η δοκιμή αυτή δεν έχει επικυρωθεί σε ενήλικες.
–Παρουσία του δακτυλίου Kayser-Fleischer στα μάτια.
-Οι περισσότεροι έχουν ελαφρώς μη φυσιολογικές δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας. Εάν η ηπατική βλάβη είναι σημαντική, η αλβουμίνη μπορεί να ελαττωθεί λόγω της αδυναμίας των κατεστραμμένων κυττάρων του ήπατος να παράγουν την πρωτεΐνη αυτή. Ομοίως, ο χρόνος προθρομβίνης (δοκιμασία της πήξης) μπορεί να παραταθεί, επειδή το ήπαρ δεν είναι σε θέση να παράγει πρωτεΐνες γνωστές ως παράγοντες πήξης. Η αλκαλική φωσφατάση είναι σχετικά χαμηλή σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια.
-Εάν υπάρχουν νευρολογικά συμπτώματα, απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI/Magnetic Resonance Imaging/Απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού) του εγκεφάλου, συνήθως εκτελείται και δείχνει εναποθέσεις στο τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζονται βασικά γάγγλια στην Τ2 ακολουθία.
-Μπορεί να γίνει βιοψία ήπατος. Ελέγχεται μικροσκοπικά ο βαθμός της στεάτωσης και η κίρρωση,και γίνεται ποσοτικοποίηση του χαλκού για τη μέτρηση της σοβαρότητας της συσσώρευσης χαλκού. Ένα επίπεδο 250 μg χαλκού ανά γραμμάριο ιστού ήπατος επιβεβαιώνει τη νόσο του Wilson. Περιστασιακά, χαμηλότερα επίπεδα του χαλκού ανευρίσκονται. Στην περίπτωση αυτή, ο συνδυασμός των ευρημάτων βιοψίας με όλες τις άλλες δοκιμές θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια επίσημη διάγνωση της νόσου του Wilson.
Γενετικός έλεγχος νόσου Wilson
Ανάλυση μεταλλάξεων του γονιδίου ATP7B, καθώς και άλλων γονιδίων που συνδέονται με τη συσσώρευση του χαλκού στο ήπαρ, μπορεί να ελεγχθούν. Μόλις μια μετάλλαξη επιβεβαιωθεί, είναι δυνατόν να γίνει διαλογή μελών της οικογένειας για συμβουλευτική γενετική.
Θεραπεία νόσου Wilson
Η νόσος χωρίς θεραπεία είναι θανατηφόρος.
-Ο στόχος είναι η πρόληψη της περαιτέρω άθροισης χαλκού στους ιστούς με αποφυγή των τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε χαλκό, όπως, είναι τα εντόσθια, τα μαλάκια, οι ξηροί καρποί, τα ξηρά όσπρια, η σοκολάτα και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
-Η μείωση του χαλκού στους ιστούς επιτυγχάνεται με την από του στόματος χορήγηση μιας ουσίας που δεσμεύει τον χαλκό, της D-πενικιλλαμίνης, μέχρι τα επίπεδα του χαλκού στον ορό να επιστρέψουν στο φυσιολογικό. Προσεκτικά ελεγχόμενες δόσεις αυτής της θεραπείας πιθανόν απαιτούνται για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς. Ο αριθμός κυττάρων του αίματος και η αιμοσφαιρίνη πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 2 εβδομάδες στη διάρκεια των πρώτων 6 εβδομάδων θεραπείας.
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή συστηματικά κορτικοστεροειδή πιθανόν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Η παρακολούθηση της ποσότητας του χαλκού στα ούρα καθορίζει την ποσότητα της πενικιλλαμίνης που πρέπει να χορηγείται.
Παρενέργειες πενικιλλαμίνης
- Φαρμακευτικός λύκος με πόνους στις αρθρώσεις και δερματικό εξάνθημα
- Μυασθένεια (αδυναμία των μυών)
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την πενικιλλαμίνη και τις παρενέργειές της
-Σε εκείνους που παρουσίασαν νευρολογικά συμπτώματα, αρχίζει θεραπεία δεύτερης γραμμής με τριεντίνη. Άλλοι συνιστούν την τριεντίνη ως θεραπεία πρώτης γραμμής.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την τριεντίνη και τις παρενέργειές της
-Ένας άλλος παράγοντας με γνωστή δράση στη νόσο του Wilson είναι ο τετραθειομόλυβδος.
-Μόλις τα επίπεδα χαλκού επανέλθουν στο φυσιολογικό, χορηγείται ψευδάργυρος (οξικός ψευδάργυρος) για να διατηρηθούν σταθερά τα επίπεδα χαλκού στο σώμα. Ο ψευδάργυρος διεγείρει τη μεταλλοθειονίνη, μία πρωτεΐνη στα κύτταρα του εντέρου που δεσμεύει το χαλκό και εμποδίζει την απορρόφηση και τη μεταφορά τους στο ήπαρ. Η θεραπεία ψευδαργύρου συνεχίζεται, εκτός εάν τα συμπτώματα επανεμφανιστούν ή εάν αυξάνεται ο χαλκός ούρων.
-Σε σπάνιες περιπτώσεις, όπου καμία από τις από του στόματος θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές, ειδικά σε σοβαρή νευρολογική πάθηση, η dimercaprol είναι μερικές φορές απαραίτητη. Αυτή η θεραπεία ενίεται ενδομυϊκά κάθε λίγες εβδομάδες και έχει δυσάρεστες παρενέργειες, όπως πόνο.
-Οι άνθρωποι που είναι ασυμπτωματικοί (για παράδειγμα, αυτούς που διαγνώστηκαν με προσυμπτωματικό έλεγχο της οικογένειας) γενικά μπορούν να λαμβάνουν πενικιλλαμίνη ή οξικό ψευδάργυρο.
–Η φυσιοθεραπεία είναι ευεργετική για τους ασθενείς με νευρολογική μορφή της νόσου και γίνεται για την αντιμετώπιση αταξίας, δυστονίας, και των συσπάσεων που μπορεί να προκύψουν από τη δυστονία.
–Η μεταμόσχευση του ήπατος είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τη νόσο του Wilson, αλλά χρησιμοποιείται μόνο σε άτομα με κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια που δεν ανταποκρίνονται σε ιατρική θεραπεία ή σε ασθενείς με προχωρημένη χρόνια ηπατική νόσο. Η μεταμόσχευση ήπατος αποφεύγεται σε σοβαρή νευροψυχιατρική ασθένεια.
Πρόγνωση νόσου Wilson
Με την έγκαιρη διάγνωση και τη θεραπεία, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Οι ηπατικές και νευρολογικές βλάβες που εμφανίζονται πριν από τη θεραπεία μπορεί να βελτιωθούν, αλλά συχνά είναι μόνιμες.
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τη νόσο Wilson
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τη νόσο Wilson
Τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για τη νόσο Wilson
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για τη νόσο Wilson
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Χρήσιμες πληροφορίες για τον καρκίνο του ήπατος και των χοληφόρων
Διάγνωση ασθενειών από τα μάτια
Οι απαραίτητες βιταμίνες για τη νόσο του Wilson
