Πώς αντιμετωπίζεται ο κνησμός στον καρκίνο. Κνησμός και καρκίνος. Διακρίνεται σε περιφερικό και κεντρικό κνησμό
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Πώς αντιμετωπίζεται ο κνησμός στον καρκίνο
Διακρίνεται σε περιφερικό κνησμό (δερματικό ή νευροπαθητικό) και κεντρικό (νευροπαθητικό, νευρογενή, ψυχογενή).
–Ο δερματικός κνησμός προέρχεται από φλεγμονή και ξηροδερμία.
-Αν ο κνησμός προέρχεται από νόσο σε οποιοδήποτε σημείο του μονοπατιού απαγωγής καλείται νευροπαθητικός κνησμός.
–Νευρογενής κνησμός εκδηλώνεται κεντρικά χωρίς απόδειξη νευρολογικής διαταραχής. Αιτία είναι η συσσώρευση ενδογενών οπιοειδών ή ο αυξημένος σεροτονινεργικός τόνος.
–Ο ψυχογενής κνησμός προέρχεται από ψυχολογικά αίτια.
Αιτίες κνησμού στον καρκίνο
-ξηροδερμία
-κακοήθειες
-φάρμακα
-μεταβολικά αίτια, όπως ουραιμία, χολόσταση και παρανεοπλασματικά σύνδρομα
-σιδηροπενική αναιμία
-επίκτητη ιχθύαση
–Αιματολογικές διαταραχές: Σε νόσο Hodgkin, σε αληθή πολυκυτταραιμία, σε σύνδρομο Sezary, μακροσφαιριναιμία Waldenstrom, σπογγοειδή μυκητίαση, πολλαπλούν μυέλωμα και λευχαιμία. Ειδικά στην αληθή πολυκυτταραιμία οι ασθενείς έχουν κνησμό μετά το μπάνιο. Η αιτία είναι το γρήγορο πάγωμα της επιδερμίδας από την απελευθέρωση ουσιών που προκαλούν κνησμό από τα μαστοκύτταρα.
–Συμπαγείς όγκοι: Η ουραιμία και η χολόσταση από συμπαγείς όγκους προκαλούν κνησμό.
1. Ένας όγκος της 4ης κοιλίας προκαλεί κνησμό στο ρουθούνι
2. Κνησμός του οσχέου μπορεί να συνδέεται με τον καρκίνο προστάτη
3. Κνησμός του περινέου μπορεί να σχετίζεται με τον καρκίνο του σιγμοειδούς και του ορθού
4. Κνησμός του αιδοίου μπορεί να συνυπάρχει με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας
Χολόσταση και κνησμός
Στην χολόσταση ο κνησμός αρχίζει από τα πέλματα και τις παλάμες. Ευθύνονται τα χολικά άλατα που αλληλοεπιδρούν με τα άκρα των νεύρων του δέρματος.
Ουραιμία και κνησμός
Στην ουραιμία η επιδερμίδα είναι ατροφική και ξηρή. Ευθύνονται διάφορες κυτοκίνες που αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς κνησμού. Τα μαστοκύτταρα είναι αυξημένα σε συνδυασμό με την αυξημένη συγκέντρωση παραθυρεοειδούς ορμόνης σε ουραιμία από δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό. Υπάρχει μεταβολή της σχέσης των μ και κ υποδοχέων των οπιοειδών στα λεμφοκύτταρα.
-Φάρμακα και κνησμός
Σε 1% των ασθενών που παίρνουν οπιοειδή από το στόμα, υποδόρια ή ενδοφλέβια και σε 10-90% που παίρνουν οπιοειδή με επισκληρίδιο παρατηρείται κνησμός. Σε διαδερμική χορήγηση η μορφίνη και η μεθαδόνη προκαλούν τοπικό κνησμό, ενώ η φαιντανύλη και η οξυμορφόνη δεν προκαλούν. Σε αυτή την περίπτωση δεν είναι υπεύθυνη η ισταμίνη, γι’ αυτό δε δρουν τα Η1 αντιισταμινικά. Ο κνησμός από επισκληρίδιο και συστηματική χορήγηση οπιοειδών λύνεται με την ναλοξόνη. Ο αυξημένος σεροτονινεργικός τόνος μπορεί να είναι υπεύθυνος για τον κνησμό. Οι μ οπιοειδείς υποδοχείς μετριάζουν τον κνησμό, ενώ οι κ τον καταστέλλουν.
Θεραπεία κνησμού στον καρκίνο
-Καλή διατροφή με πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και τουλάχιστον 2 λίτρα νερό την ημέρα.
–Αποφυγή ξηροδερμίας.
1. Τα χημικά αρωματικά σαπούνια πρέπει να αποφεύγονται και να αντικαθίσταται από βιολογικά ελαιώδη και λιπαρά σαπούνια.
2. Χρήση μαλακτικών κρεμών σώματος αφού τοποθετηθούν στο ψυγείο για να έχουν και καταπραϋντικό αποτέλεσμα.
–Αποφυγή ζέστης.
1. Η ζέστη αυξάνει την αιματική ροή δέρματος και τον κνησμό. Το κρύο ελαττώνει τον κνησμό.
2. Οι ασθενείς πρέπει να φορούν ελαφρά, δροσερά ρούχα.
3. Αποφυγή αλκοόλ και ζεστών και καυτερών φαγητών και ποτών.
4. Οι ασθενείς πρέπει να κάνουν ντους με δροσερό νερό και να στεγνώνουν το δέρμα με μαλακή πετσέτα.
5. Δεν πρέπει να γίνεται χρήση ταλκ και χημικών αρωματικών αποσμητικών.
6. Οι κομπρέσες με κρύο νερό και ο πάγος μπορούν να ανακουφίσουν.
Φαρμακευτική θεραπεία κνησμού καρκίνου
Χολόσταση
–Στεντ των χοληφόρων σε απόφραξη
–Naltrexone 12,5-250mg, μία φορά την ημέρα (αντενδείκνυται σε ασθενείς που παίρνουν οπιοειδή) ή a-17-alkyladrogen (methyltestosterone 25mg υπογλώσσια μία φορά την ημέρα ή danazole 200mg τρεις φορές την ημέρα)
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη Naltrexone και τις παρενέργειές της
–Rifampicin 75mg μία φορά την ημέρα έως 150mg δύο φορές την ημέρα. Η ριφαμπικίνη δεν ενεργοποιεί μόνο τα ηπατικά ένζυμα, αλλά εμποδίζει την επαναπρόσληψη της χολής από τα ηπατοκύτταρα και αυξάνει και τις συγκεντρώσεις της χολής στο πλάσμα. Παρεμποδίζοντας την εντερική κυκλοφορία των χολικών αλάτων η ριφαμπικίνη ελαττώνει την επίδραση των αυξημένων χολικών αλάτων στις μεταβολικές διαδικασίες ήπατος.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε τη rifampicin και τις παρενέργειές της
–Η χολεστυραμίνη 4grx2, 1-2 φορές την ημέρα διακόπτει την εντεροηπατική κυκλοφορία των χολικών αλάτων χυλοποιώντας τα μες στο έντερο. Δεν είναι αποτελεσματικό σε απόφραξη των χοληφόρων. 4gr δίνονται πριν και μετά το πρωινό, έτσι ώστε η άφιξη της ρητίνης στο δωδεκαδάκτυλο συμπίπτει με τη συστολή της χοληδόχου κύστης. Αν χρειαστεί μία επιπλέον δόση δίνεται πριν το μεσημεριανό και το βραδινό φαγητό. Η δόση συντήρησης είναι 12 gr την ημέρα. Αν χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει δυσαπορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη χολεστεραμίνη και τις παρενέργειές της
-Πολλοί χρησιμοποιούν την ondansetrone, που είναι 5-HT3 ανταγωνιστής-/5-hydroxytryptamine 3 receptor antagonist/Selective serotonin receptor (5-HT3) antagonists ενδοφλέβια ή από το στόμα στη χρόνια χολόσταση.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την ondansetrone και τις παρενέργειές της
Ουραιμία
1. UVB φωτοθεραπεία
2. Naltrexone 50-100mg, μία φορά την ημέρα, τη νύχτα (αντενδείκνυται σε ασθενείς που παίρνουν οπιοειδή)
3. Thalidomide 100mg μία φορά την ημέρα, τη νύχτα, με πάνω από 50% αποτελεσματικότητα
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη θαλιδομίδη και τις παρενέργειές της
4. Mitrazapine 7,5-15mg μία φορά την ημέρα. Είναι αναστολέας επαναπρόσληψης της νορεπινεφρίνης και της σεροτονίνης με αντιισταμινικές ιδιότητες
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την mitrazepne και τις παρενέργειές της
Συμπαγείς όγκοι
Ο κνησμός ως παρανεοπλασματικό σύνδρομο δεν ανταποκρίνεται στα κορτικοειδή και τη σιμετιδίνη. Συνήθως, ανταποκρίνεται στην παροξετίνη.
1. Paroxetine 5-20mg μία φορά την ημέρα
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Paroxetine και τις παρενέργειές της
2. Mitrazapine 7,5-15mg μία φορά την ημέρα, τη νύχτα
3. Συνδυασμός paroxetine και mitrazapine
4. Thalidomide 100mg μία φορά την ημέρα, τη νύχτα
H paroxetine είναι ένας εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs/Selective serotonin reuptake inhibitors):
– Η χρόνια θεραπεία με paroxetine τροποποιεί τους κεντρικούς υποδοχείς οπιοειδών. Τα οξέα επεισόδια κνησμού μπορεί να οφείλονται σε αύξηση της συγκέντρωσης της σεροτονίνης στους προσυναπτικούς υποδοχείς. Η διέγερση των 5-HT2 και 5-HT3 υποδοχέων είναι υπεύθυνοι για την ναυτία και τον έμετο που παρατηρείται σε αυτούς που ανταποκρίνονται στην paroxetine τις πρώτες ημέρες θεραπείας. Αυτό κρατά λίγο και χορηγείται ondansetrone, που είναι 5-HT3 ανταγωνιστής.
-Η paroxetine αναστέλλει το CYP2D6 ισοένζυμο που εμπλέκεται στο μεταβολισμό της κωδεΐνης σε μορφίνη. Αυτό το ένζυμο εμπλέκεται στην ενεργοποίηση των οπιοειδών παραγόντων που προκαλούν κνησμό.
Αιματολογικές διαταραχές σε κνησμό καρκίνου
Αληθής πολυκυταραιμία: Το φάρμακο εκλογής είναι χαμηλές δόσεις ασπιρίνης. Τα 300 mg είναι αποτελεσματικά σε 30 λεπτά και διαρκεί το αποτέλεσμα για 12-24 ώρες. Επειδή, η συσσώρευση των αιμοπεταλίων στην αληθή πολυκυτταραιμία αυξάνεται και η ασπιρίνη την ελαττώνει, σε αυτό αποδίδεται η αντικνησμώδης ιδιότητα.
Hodgkin λέμφωμα: Ακτινοβολία και/ή χημειοθεραπεία γίνονται. Τα κορτικοστερεοειδή απαλύνουν τον κνησμό. Αλλιώς, χρησιμοποιείται η σιμετιδίνη 800mg/24 ώρες ή Mitrazapine 7,5-15mg μία φορά την ημέρα, τη νύχτα.
Κνησμός από οπιοειδή
Είναι για όσους παίρνουν οπιοειδή επισκληρίδια. Η αλλαγή των οπιοειδών βοηθά π.χ αλλαγή μορφίνης σε hydromorphone.
Βιβλιογραφία
Bosonnet L: Pruritis: scratching the surface. Eur J Cancer Care 2003; 12: 162-5
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον κνησμό του καρκίνου
Πατήστε, εδώ, τα κατάλληλα συμπληρώματα για τον κνησμό καρκίνου
Διαβάστε, επίσης,
