Κρίσεις πανικού. Τι είναι στην πραγματικότητα, τι τις προκαλεί, πως μπορείτε να τις προλάβετε και να τις αντιμετωπίσετε
Κρίσεις πανικού
Όλοι οι άνθρωποι πολλές φορές νιώθουμε άγχος, stress, πίεση και ένταση.
Η ζωή μας, σήμερα, λόγω της οικονομικής κρίσης έχει γίνει πιο ρευστή και οι κρίσεις πανικού, ICD-10 F41.0, είναι η ασθένεια της οικονομικής κρίσης και της εποχής μας.
Κρίση πανικού είναι η επίθεση ενός έντονου και ξαφνικού φόβου με 4 τουλάχιστον από τα ακόλουθα συμπτώματα: ταχυπαλμία, εφίδρωση, πόνος στο στήθος, τρέμουλο, δύσπνοια, ζάλη, φόβος θανάτου, κοιλιακό άλγος, τάση λιποθυμίας, μούδιασμα, συναίσθημα απόσχισης από τον εαυτό, συναίσθημα μη πραγματικού, αίσθηση ψύχους, αίσθηση θερμότητας και φόβος απώλειας ελέγχου.
Το άγχος μας ολοένα και μεγαλώνει με τις καθημερινές δυσκολίες, που μπορεί συναντάμε στην δουλειά μας ή στο σπίτι μας. Το άγχος, όλοι γνωρίζουμε, ότι είναι ένα είδος δυσάρεστης συγκίνησης, όπως, είναι η θλίψη ή ο θυμός. Το άγχος, όμως, επιπλέον, συνδέεται πάντοτε με έναν επαπειλούμενο κίνδυνο. Οι επαπειλούμενοι κίνδυνοι, σήμερα, είναι αμέτρητοι. Οι ληστείες, η επαγγελματική αποτυχία, η απόλυση, η ανεργία, η ανασφάλεια, ο αγώνας για επιβίωση που όλοι λίγο πολύ βιώνουμε μας προκαλεί αφόρητο άγχος.
Όταν γνωρίζουμε την πηγή προέλευσης του άγχους, τότε, αυτό, ονομάζεται φοβία. Μπορεί, έτσι, να έχουμε φοβία για κάποιο ζώο, για το ύψος, για τους κλειστούς χώρους, για το αεροπλάνο, για την πολυκοσμία, για τους πολιτικούς, για τους ληστές κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές, το άγχος συνδέεται με την παρουσία του ‘φοβογόνου’ αντικειμένου, έχουμε π.χ. άγχος όταν βρεθούμε στην δύσκολη κατάσταση, αλλά με την απομάκρυνσή μας από αυτήν δεν αντιμετωπίζουμε κανένα πρόβλημα.
Μερικές σπάνιες φορές, δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθεί η αιτία του άγχους. Οι άνθρωποι, που παρουσιάζουν άγχος αυτής της μορφής, φαίνεται να ανησυχούν για τα πάντα και να μην μπορούν να ελέγξουν την ανησυχία τους αυτή. Αυτός ο τύπος άγχους, που φαινομενικά δε συνδέεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση, ονομάζεται γενικευμένο άγχος.
Τις περισσότερες φορές το άγχος είναι ήπιο και εισβάλλει σταδιακά, χωρίς, να φτάνει σε μεγάλες εντάσεις. Ορισμένες, όμως, φορές παρατηρούνται απότομες εισβολές σοβαρού και έντονου άγχους που τότε το ονομάζουμε ‘πανικό’. Ο πανικός μπορεί να έρχεται εντελώς ξαφνικά και απροειδοποίητα ή να συνδέεται με τις άλλες μορφές άγχους και ιδιαίτερα τις φοβίες.
Ο πανικός, το έντονο, δηλαδή, άγχος που εισβάλλει ξαφνικά και κλιμακώνεται πολύ γρήγορα, συνοδεύεται από μια πληθώρα συμπτωμάτων τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών που συνιστούν τη λεγόμενη κρίση πανικού.
- Μια κρίση πανικού κορυφώνεται γρήγορα, έχει ένταση και κρατάει, περίπου, δέκα λεπτά.
- Πολλές φορές, τα συμπτώματα της κρίσης πανικού μιμούνται αυτά των παθήσεων του θυρεοειδούς ή καρδιακών νόσων.
- Οι κρίσεις πανικού, πολλές φορές, συμβαίνουν σε κλειστούς χώρους ή σε συνθήκες που ευνοούν κάποια από τα συμπτώματα.
- Επίσης, συμβαίνουν όταν είμαστε σωματικά ευάλωτοι, κουρασμένοι ή άρρωστοι.
- Η υπερβολική χρήση καφεΐνης σε συνδυασμό με το άγχος μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις πανικού.
Συνηθισμένα σωματικά συμπτώματα αποτελούν τα εξής:
- Δύσπνοια,
- Ταχυκαρδία και αίσθημα παλμών,
- Ζάλη,
- Αίσθημα αστάθειας και έλλειψης ισορροπίας,
- Αίσθημα βάρους στο στέρνο,
- Μούδιασμα και μυρμηκιάσεις σε όλο το σώμα,
- Εξάψεις και ιδρώτες στα άκρα,
- Ναυτία,
- Μυϊκή τάση και σφίξιμο,
- Τάση λιποθυμίας.
Συνηθισμένα ψυχολογικά συμπτώματα είναι τα εξής
- Αδυναμία προσοχής και συγκέντρωσης.
- Φόβος ότι μπορεί να πάθει κάτι σημαντικό η υγεία του (π.χ. έμφραγμα, εγκεφαλικό κ.λ.π.).
- Φόβος ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο.
Ένα άτομο, που θα πάθει μια κρίση πανικού στην ζωή του, τις περισσότερες φορές δε θα αντιμετωπίσει ξανά παρόμοιο πρόβλημα. Σε μερικούς, όμως, ανθρώπους η δυσάρεστη, αυτή, εμπειρία μπορεί να επαναλαμβάνεται αρκετά συχνά και έτσι να προκαλέσει διαταραχή πανικού. Σε διάφορες εργασίες έχει βρεθεί, ότι διαταραχή πανικού μπορεί να παρουσιάζει το 1%-1,5% του πληθυσμού και είναι πιο συχνή στις γυναίκες. Το πρόβλημα αρχίζει, συνήθως, σε νεαρή ηλικία.
Οι κρίσεις πανικού δεν είναι επικίνδυνες.
Οι κρίσεις πανικού είναι μια ακίνδυνη ένδειξη, κατά την οποία το σώμα εκφορτίζει την ένταση, που προκύπτει από άλυτα θέματα του παρόντος, του παρελθόντος και του μέλλοντος.
Οι συχνές κρίσεις πανικού μπορεί να οδηγήσουν σε αγοραφοβία. Σε φόβο, δηλαδή, να πάει κανείς σε μέρη, στα οποία εάν το άτομο πάθει κάτι (π.χ. μια κρίση πανικού) η δυνατότητα διαφυγής θα είναι δύσκολη. Όσο πιο δύσκολή η διαφυγή, τόσο πιο έντονος ο φόβος και άρα, τόσο πιο έντονη η αποφυγή αυτής της δραστηριότητας. Συνηθισμένα μέρη που αποφεύγουν άτομα με διαταραχή πανικού και αγοραφοβία είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία, υπόγειος, αεροπλάνα κ.λ.π.), τα super market, όλων των ειδών, οι ουρές (π.χ. σε ταμεία), το αυτοκίνητο ιδιαίτερα σε μποτιλιάρισμα, εστιατόρια ή μπαρ με πολύ κόσμο κ.λ.π.
Το αποτέλεσμα της αγοραφοβίας είναι ότι περιορίζει πολύ την καθημερινή δραστηριότητα του ανθρώπου: πώς θα πάει κανείς στην δουλειά του, πώς θα βγει έξω να διασκεδάσει, να κάνει τα ψώνια του. Να σημειωθεί, ότι η αγοραφοβία μπορεί να υπάρχει και μόνη της, χωρίς διαταραχή πανικού, αν και τις περισσότερες φορές είναι φυσικό επακόλουθο του πανικού.
Όταν κανείς πάθει μια κρίση πανικού είναι σωστό να κάνει μια σειρά απλών εξετάσεων για να αποκλειστούν πιθανά προβλήματα άλλης φύσης (π.χ. υπερθυρεοειδισμός). Ένας συχνός φόβος αυτών των ατόμων, που πάσχουν από πανικό και αγοραφοβία είναι ότι κάποια στιγμή, λόγω της έντονης ψυχολογικής πίεσης που υφίστανται, μπορεί να τρελαθούν.
Ο πανικός και η αγοραφοβία δεν οφείλονται σε αδυναμία του χαρακτήρα του πάσχοντα, ούτε σε έλλειψη θέλησης. Οι πάσχοντες επιδεικνύουν μεγάλα αποθέματα δύναμης, αφού πολλές φορές καταφέρνουν να λειτουργούν, παρά τα τεράστια εμπόδια που αντιμετωπίζουν.
Όσον αφορά την αιτιολογία, οι σύγχρονες έρευνες ενοχοποιούν έναν συνδυασμό παραγόντων τόσο βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών, που συνδυάζονται μαζί για την εκδήλωση της διαταραχής.
Οι βιολογικοί παράγοντες αναφέρονται, κυρίως, σε μια υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος που εμφανίζουν οι πάσχοντες.
Οι ψυχολογικοί παράγοντες αναφέρονται περισσότερο στο περιεχόμενο της σκέψης των πασχόντων και στον τρόπο, που αυτό, συμβάλλει στην γένεση του προβλήματος, καθώς και στον τρόπο, με τον οποίο η συμπεριφορά αποφυγής που αναπτύσσουν οι πάσχοντες συμβάλλει στην διατήρηση του προβλήματος.
Οι κοινωνικοί παράγοντες είναι όλα αυτά, που βιώνει η κοινωνία μας σε όλα τα επίπεδα.
Να σημειωθεί, ότι οι βιολογικές και ψυχολογικές και κοινωνικές ερμηνείες δεν είναι ”ανταγωνιστικές” και είναι καλύτερο να τις θεωρούμε, ως τη διαφορετική όψη του ίδιου νομίσματος. Αυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία για την επιτυχή αντιμετώπιση του πανικού και της αγοραφοβίας.
Το πιο διαδεδομένο ψυχολογικό μοντέλο για την ερμηνεία του πανικού και της αγοραφοβίας είναι το γνωσιακό-συμπεριφορικό. Η θεωρία, αυτή, προτείνει ότι μια συγκεκριμένη αλληλουχία γεγονότων οδηγεί στις κρίσεις πανικού. Η αλληλουχία, αυτή, είναι κυκλική και έτσι το μοντέλο συχνά αναφέρεται ως ο ‘φαύλος κύκλος του πανικού’. Σύμφωνα, με το μοντέλο αυτό, εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα γίνονται αντιληπτά από τους πάσχοντες ως απειλητικά για την ζωή τους, π.χ. μια στιγμιαία ζάλη, μια στιγμιαία ταχυκαρδία, μια δυσκολία στην συγκέντρωση, μια στιγμιαία σύγχυση κ.ο.κ. Η αίσθηση της απειλής οδηγεί φυσιολογικά σε άγχος το οποίο συνοδεύεται από πολλά σωματικά και ψυχικά συμπτώματα. Σύμφωνα με το γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο, η διαταραχή διατηρείται, διότι το άτομο υιοθετεί συγκεκριμένες συμπεριφορές, οι οποίες το οδηγούν στην ενίσχυση των λανθασμένων πεποιθήσεών του σχετικά με τα συμπτώματα, που νιώθει και έτσι στην ακόμη μεγαλύτερη αποδοχή τους. Αυτές οι συμπεριφορές είναι, κυρίως, η αποφυγή των καταστάσεων, στις οποίες το άτομο είχε στο παρελθόν μια κρίση πανικού, η χρησιμοποίηση ”προφυλάξεων” ώστε να μην συμβεί μια κρίση (π.χ. να μην υπάρχει πολύ κόσμος, να είναι κάποιος δίπλα, να έχει μαζί του αγχολυτικό κ.λ.π.) και η επιλεκτική προσοχή κάθε στιγμή σε στοιχεία που μπορεί να δείχνουν, ότι μια κρίση πάει να αρχίσει (π.χ. ψηλάφηση του σφυγμού, παρακολούθηση των καρδιακών κτύπων κ.λ.π).
Παρ’ ότι ο πανικός και η αγοραφοβία μπορεί να οδηγήσουν τους πάσχοντες σε μεγάλου βαθμού περιορισμό της καθημερινής τους ζωής, σήμερα, με τις υπάρχουσες θεραπείες, η πρόγνωση θεωρείται πολύ καλή.
Συνήθως, μετά από μία κρίση πανικού υπάρχει εξάντληση.
Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και γνωσιακής – συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας μπορεί να εξαλείψει τις διαταραχές αυτές στην μεγάλη πλειοψηφία των πασχόντων.
- Φαρμακευτική Αγωγή:
- Στόχος των φαρμάκων είναι να εξαλείψουν τα αγχώδη συμπτώματα, που έχουν οι πάσχοντες την ώρα των κρίσεων. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία στον πάσχοντα να ξαναρχίσει τις δραστηριότητες που έχει σταματήσει, να ξανακερδίσει την χαμένη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να επαναφέρει την διάθεσή του σε φυσιολογικά επίπεδα, εάν είναι ”πεσμένη”. Η επιτυχής αντιμετώπιση των αγχωδών συμπτωμάτων δίνει, επίσης, την ευκαιρία στον πάσχοντα να συμμετέχει στο πρόγραμμα ψυχοθεραπείας, που θα ακολουθήσει πιο ενεργά και έτσι να έχει πιο γρήγορα αποτελέσματα.
- Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι, συνήθως, δυο ειδών: α) οι βενζοδιαζεπίνες, π.χ. το Xanax και β) κάποια αντικαταθλιπτικά, όπως Ladose, Seroxat, Anafranil, κ.λ.π.
- Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία:
Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να τονιστεί, ότι ψυχοθεραπεία και ψυχανάλυση δεν είναι ταυτόσημες έννοιες, όπως πιστεύουν μερικοί. Ψυχοθεραπεία είναι ένας γενικός όρος, που αναφέρεται σε μορφές θεραπείας, οι οποίες στοχεύουν στην επίλυση προβλημάτων ψυχολογικής υφής, μέσω της δημιουργίας μιας σχέσης με έναν ειδικό θεραπευτή και με τη χρησιμοποίηση ειδικών τεχνικών, που βασίζονται σε μια συγκεκριμένη θεωρία. Οι τεχνικές, αυτές, είναι, βεβαίως, καθαρά, ψυχολογικές, δηλαδή, το μόνο επικοινωνιακό μέσον που χρησιμοποιούν είναι ο λόγος. Υπάρχουν πολλά είδη ψυχοθεραπειών, όπως, η ψυχαναλυτική (που βασίζεται στην θεωρία του Freud), η γνωσιακή – συμπεριφορική, η διαπροσωπική, η συστημική, η οικογενειακή κ.λ.π.
Μετά την απαραίτητη, αυτή, εισαγωγή θα πρέπει να επισημανθεί, ότι η μοναδική ψυχοθεραπεία, η οποία έχει συστηματικά μελετηθεί και έχει βρεθεί να παρουσιάζει σημαντικό θεραπευτικό αποτέλεσμα στον πανικό και την αγοραφοβία είναι η γνωσιακή – συμπεριφορική.
Τα χαρακτηριστικά της ψυχοθεραπείας αυτής είναι
α) ότι είναι σύντομης διάρκειας (π.χ. 3 μήνες),
β) εστιάζει την προσοχή της στα τωρινά προβλήματα και όχι τόσο στο παρελθόν όπως άλλες,
γ) βασίζεται στη στενή συνεργασία του θεραπευτή και του θεραπευομένου και
δ) βασίζει το αποτέλεσμά της περισσότερο στην δουλειά που θα κάνει ο θεραπευόμενος μεταξύ των συνεδριών στο σπίτι του και όχι τόσο εντός των συνεδριών.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία αποτελεί στην ουσία το ”πάντρεμα” δύο θεωρητικών κατευθύνσεων, της γνωσιακής, η οποία θεμελιώθηκε από τον A. Beck την δεκαετία του ’70 και της κλασικής συμπεριφορικής θεωρίας. Οι γνωσιακές τεχνικές αποσκοπούν, περισσότερο, στην αμφισβήτηση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, που επικρατούν στην σκέψη των πασχόντων, ενώ οι συμπεριφορικές τεχνικές στο ”σπάσιμο” της αποφευκτικής συμπεριφοράς. Αυτό, επιτυγχάνεται με την σταδιακή επαναδραστηριοποίηση του πάσχοντα στις δραστηριότητες που απέφευγε. Όπως, αναφέρθηκε πιο πάνω, η χρησιμοποίηση κάποιων φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει άτομα με έντονη αποφευκτική συμπεριφορά να επαναδραστηριοποιηθούν με το να μειώνει την ένταση των αγχωδών συμπτωμάτων.
Τι να κάνετε την ώρα της κρίσης:
-Καθίστε ή ξαπλώστε κάπου και κλείστε τα μάτια σας.
-Προσπαθήστε να αποσπάσετε την προσοχή σας από τα συμπτώματα και να εστιάσετε σε κάτι άλλο.
-Σκεφτείτε ότι διαρκεί λίγο και μετά περνάει.
-Σφίξτε τους μυς σε μια περιοχή του σώματος για λίγο, μετά χαλαρώστε και προχωρήστε στην επόμενη περιοχή.
-Αναπνεύστε αργά, ρυθμικά και βαθιά. Μετά φανταστείτε κάτι που σας προκαλεί γαλήνη.
-Σκεφτείτε πως έχετε την υγειά σας και όλα θα πάνε καλά.
-Αποφύγετε τις τρομακτικές σκέψεις και μην φοβάστε.
Εκτός από τις προφανείς κοινωνικές επιπλοκές, που γνωρίζουν καλά οι πάσχοντες, σημαντικός αριθμός μπορεί να παρουσιάσει και κατάθλιψη, στην πορεία ιδιαίτερα αν τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τότε η χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων (τα οποία μπορεί να βοηθήσουν και τον πανικό) είναι επιβεβλημένη.
Βιβλιογραφία
- ‘The Feeling Good Handbook’ του David Burns.
- ‘Mind Over Mood’ των D. Greenberger & C. Padesky.
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τις κρίσεις πανικού
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τις κρίσεις πανικού
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τις κρίσεις πανικού
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τις κρίσεις πανικού
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης, παρόμοια άρθρα που μπορεί να σας ενδιαφέρουν
Γιατί όλοι οι Έλληνες παίρνουν αγχολυτικά
Πώς νιώθετε όταν παθαίνετε κρίση πανικού
Όλα όσα κάνουν οι άλλοι και απογοητευόμαστε
Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή
