Ποιότητα ζωής και καρκίνος. Η ποιότητα ζωής πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη θεραπεία του καρκίνου και αυτό είναι πολύ σημαντικό
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Η έννοια της ποιότητας ζωής έχει πια μεγάλη σημασία.
Η διατήρηση και βελτιστοποίησή της αποτελεί αίτημα και στοίχημα της σύγχρονης ολιστικής προσέγγισης των νοσηρών καταστάσεων και ιδιαίτερα των κακοήθων νοσημάτων.
Η ανάγκη αξιολόγησης στους ασθενείς με καρκίνο φαίνεται σήμερα αυτονόητη, αλλά χρειάστηκαν αρκετά χρόνια μέχρι αυτό να γίνει συνείδηση και πραγματικότητα στην ογκολογική κοινότητα.
Η αξιολόγηση των διαφόρων αντικαρκινικών θεραπειών για αρκετές δεκαετίες, ακόμη και σήμερα περιορίζεται κυρίως σε αντικειμενικές μετρήσεις, όπως η συρρίκνωση του όγκου ή της μεταστατικής νόσου, η διάρκεια της ύφεσης και μεταβλητές επιβίωσης (ολική επιβίωση, επιβίωση χωρίς νόσο κλπ).
Μόλις τα τελευταία χρόνια έχει πλέον εισαχθεί η έννοια της συστηματικής ενσωμάτωσης της ποιότητας ζωής στην επιβίωση με τον όρο Έτη Ποιοτικής Ζωής (Quality Adjusted Life Years).
Βέβαια οι ογκολόγοι πάντα έχουν υποχρέωση να χρησιμοποιούν την κλίμακα Karnofsky για να εκτιμούν την γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς.
Σήμερα πλέον, η ποιότητα ζωής θεωρείται ως μείζων στόχος εκτίμησης (endpoint) για όλες τις κλινικές δοκιμές νέων φαρμάκων ή θεραπειών.
Μέθοδοι εκτίμησης της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο
Σύμφωνα, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υγεία ορίζεται ως η κατάσταση πλήρους διανοητικής και κοινωνικής ευεξίας. Οι φυσικές λειτουργίες, η λειτουργική επάρκεια/ανεπάρκεια, η κοινωνική κατάσταση, οι συναισθηματικές λειτουργίες, η ύπαρξη ρόλου στον περίγυρο, οι πνευματικές λειτουργίες, η ικανοποίηση από τη θεραπεία, η ελπίδα, η σεξουαλικότητα και τέλος θέματα επαγγελματικής απασχόλησης αποτελούν τον ευμεγέθη κορμό αξιολόγησης του πάσχοντος σε σχέση με τη νόσο, τη θεραπεία, τους θεράποντες και το περιβάλλον του.
Αναλυτική και περιγραφική προσέγγιση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο
Οι επιθυμίες των ασθενών σχετικά με τη θεραπεία και τις παρενέργειές της, την πληροφόρηση και την πρόγνωση της νόσου αποτελούν επίσης μέρος της Ορθής Κλινικής Πρακτικής (Good Clinical Practice) και πρέπει να καταγράφονται σχολαστικά.
Η ανάλυση αυτών των δεδομένων μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση της τοξικότητας συγκεκριμένων φαρμάκων ή θεραπειών και να ενισχύσει τη συνεργασιμότητα των ασθενών, εμμέσως, δε και την αποτελεσματικότητά μας στην εξατομικευμένη αντιμετώπιση.
Συμπτώματα και τοξικότητα θεραπείας καρκίνου
Σε πολλές μελέτες δείχθηκε ότι, η χρήση γραμμικών/αναλογικών κλιμάκων βαθμολόγησης του πόνου οδήγησε σε βελτιωμένο έλεγχό του.
Το ίδιο ισχύει και για το πρόβλημα της έμεσης από τη χημειοθεραπεία, όπως και για σειρά άλλων επιπλοκών των νεοπλασματικών νοσημάτων και της θεραπείας τους.
Είναι ευνόητο επομένως ότι, δίπλα στις αντικειμενικές βαθμολογήσεις τοξικότητας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η αξιολόγηση της πλευράς, της άποψης του ιδίου του ασθενούς έχει μεγίστη σημασία για την ορθή κλινική πρακτική.
Εργαλεία αξιολόγησης ποιότητας ζωής στον καρκίνο
- Δείκτης Ποιότητας Ζωής (Quality of Life Index-QLI)
Η κλίμακα αυτή δημοσιεύθηκε προ 20 ετίας και είναι η πρώτη σοβαρή προσπάθεια στο πεδίο. Είναι μία ειδική για τους καρκινοπαθείς κλίμακα, η οποία, ωστόσο, έχει κριτήρια παρόμοια με αυτά της γενικής υγείας. Ο QLI έχει βαθμολόγηση από τον κλινικό 10 σημείων από τους εξής 5 τομείς ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας: Δραστηριότητα, καθημερινή διαβίωση, υγεία, υποστήριξη, προσδοκίες. Ο QLI , εργαλείο βαθμολόγησης της ποιότητας ζωής από τον κλινικό γιατρό, συντάχθηκε από ομάδα έμπειρων επαγγελματιών υγείας και ασθενών και χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό μελετών, ως βαθμολόγηση από τον ασθενή.
- Το Ερωτηματολόγιο EORTC-QLQ
To ερωτηματολόγιο EORTC-QLQ (European Organization for Research and Treatment of Cancer, Quality of Life Questionnaire, Core) σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε προ 10 ετίας περίπου (1988-91) ως υπόδειγμα μέτρησης της φυσικής, συναισθηματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας παράλληλα με τα συμπτώματα της νόσου, τις οικονομικές επιπτώσεις και την συνολική ποιότητα της ζωής σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια.
Περιλαμβάνει 30 σημεία αξιολογήσεως. Το εργαλείο αυτό θεωρείται ως εξαιρετικά αξιόπιστο.
- Δείκτης λειτουργικής διαβίωσης (Functional Living Index-FLIC)
Πρόκειται για κλίμακα 22 στοιχείων, όπου ο ασθενής σημειώνει τις επιπτώσεις του καρκίνου στην καθημερινή ζωή του με τη βοήθεια ειδικού συστήματος βαθμολόγησης (Likert-type rating combined analog).
Ο ψυχολογικός παράγων συσχετίζεται περισσότερο με μετρήσεις της κατάθλιψης και του άγχους παρά με αυτές της φυσικής λειτουργικότητας. Αντίθετα, ο φυσικός παράγων συσχετίζεται περισσότερο με την φυσική δραστηριότητα.
Ο FLIC είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που έχει εφαρμοστεί εκτενώς στην ογκολογία.
- Κλίμακα λειτουργικής εκτίμησης της θεραπείας του καρκίνου (Functional Assessment of Cancer Therapy-FACT scales)
Το εργαλείο FACT αναπτύχθηκε σύμφωνα με το υπόδειγμα του QLQ της EORTC. Αποτελείται από ένα γενικό κορμό 28 στοιχείων και 6 ειδικές υποκλίμακες στις οποίες αξιολογούνται συμπτώματα και προβλήματα ανάλογα με τη νόσο (π.χ. καρκίνος μαστού, κολοορθικός καρκίνος, καρκίνος πνεύμονος κ.λ.π). Oι μετρήσεις παρέχουν μια γενική βαθμολογία Ποιότητας ζωής σχετιζόμενης με την υγεία (Health-related Quality of Life) και επιμέρους βαθμολογίες για τη φυσική, κοινωνική, οικογενειακή, συναισθηματική και λειτουργική κατάσταση, τη σχέση με τον θεράποντα γιατρό και προβλήματα σχετιζόμενα με τη νόσο.
Εξέλιξη του FACT αποτελεί το FACT-G-Functional Assessment of Cancer Therapy – General , το οποίο μπορεί να διακρίνει μεταστατική από μη μεταστατική νόσο, ακόμη και μεταξύ σταδίων Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και IV.
- Σύστημα αξιολόγησης αποκατάστασης μετά από καρκίνο (Cancer Rehabilitation Evaluation System, Short Form [CARES-SF] )
Aποτελείται από 59 στοιχεία που συμπληρώνονται από τον ίδιο τον ασθενή και αφορούν προβλήματα που αντιμετωπίζει από τη νόσο και κατά τη φάση αποκατάστασης.
Από τις μετρήσεις προκύπτουν βαθμολογίες συνολική και επιμέρους που περέχουν πληροφορίες για τη φυσική, ψυχοκοινωνική, συζυγική και σεξουαλική κατάσταση καθώς και την αλληλεπίδραση με τον θεράποντα. Η μέθοδος έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και ευαίσθητη σε σειρά μελετών.
- Γραμμικές αναλογικές κλίμακες αυτοαξιολόγησης (Linear Analog Self Assessmen, LASA scales)
Πρόκειται για γραμμικές κλίμακες 10 cm στις οποίες ο ασθενής καλείται να σημειώσει την εκάστοτε παρούσα κατάστασή του βαθμολογώντας μεταξύ των δύο άκρων.
Υπάρχουν διάφορα εργαλεία που έχουν δοκιμαστεί με τη γραμμική αναλογική κλίμακα. Η μέθοδος είναι ενδιαφέρουσα, γιατί είναι σχετικά απλή για τους ασθενείς και φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά ευαίσθητη, αν και υπάρχουν επιφυλάξεις για την αξιοπιστία της ευαισθησίας των, ενώ δεν είναι δυνατή η τηλεφωνική συμπλήρωση του ερωτηματολογίου.
- Μέτρηση της ωφελιμότητας των αντικαρκινικών θεραπειών
Το γνωστότερο εργαλείο μέτρησης ωφελιμότητας από αντικαρκινικές θεραπείες είναι το Q-TWIST (Quality-adjusted Time Without Symptoms and Toxicity) το οποίο σχεδιάστηκε και χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της συμπληρωματικής χημειοθεραπείας του πρώιμου καρκίνου του μαστού. Ως μέθοδος είναι σχετικά απλή και φθηνή και θεωρείται ότι έχει να προσφέρει, ενσωματούμενη σε εργαλεία HQL-health-related quality of life-ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία.
Είναι μεγάλη η αξία της αξιολόγησης της ποιότητας ζωής στους ασθενείς με καρκίνο.
Κάθε ογκολόγος όταν κάνει εξατομοκευμένη θεραπεία καλείται να σέβεται την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Πρέπει να αλλάξει η θεραπεία της μακροσφαιριναιμίας Waldenstrom
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI
Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Κλίμακες Σταδιοποίησης Ασθενούς
Είναι αλήθεια ότι δεν πρέπει να χειρουργείται ο καρκίνος;
Υπάρχει ανάγκη για θεραπείες που δεν ρίχνουν τα μαλλιά στον καρκίνο
Διατήρηση μαλλιών κατά τη χημειοθεραπεία
Θεραπεία του καρκίνου εξατομικευμένα
Η μεγάλη αλήθεια για τη θεραπεία του καρκίνου
Αντιμετώπιση του άγχους στον ογκολογικό ασθενή
Τι σχέση έχει το άγχος με τον καρκίνο;
Εναλλακτικές θεραπείες για τον καρκίνο
Ψυχοκοινωνικά προβλήματα στην Ογκολογία
