Το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων
Το όνομά της η νήσος το πήρε από τον “Νάξο”, το θρυλικό ηγεμόνα των πρώτων αποίκων στη νήσο. Άλλοι ιστορικοί ερευνητές και φιλόλογοι θεωρούν ότι το όνομα προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “νάξαι”, που σημαίνει “θύσαι”, που εκλήφθηκε έτσι από τις πλούσιες θυσίες που γίνονταν στη νήσο προς τιμή των θεών.
Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, στο Αιγαίο Πέλαγος.
Το σχήμα της είναι ελλειψοειδές και ένας ορεινός όγκος από Βορά προς Νότο διασχίζει το νησί.
Ο κάτοικος της Νάξου ονομάζεται Νάξιος ή Ναξιώτης, Αξιώτης (και Ναξιώτισσα, Αξιώτισσα αντίστοιχα).
Η Νάξος είναι το πιο εύφορο νησί των Κυκλάδων.
Η Νάξος είναι ένας ευλογημένος τόπος.
Η νότια Νάξος, το Λιβάδι με τις εύφορες κοιλάδες της ενδοχώρας και τα γύρω χωριά, παράγουν μεγάλες ποσότητες σε πατάτες, το φημισμένο ναξιώτικο γεωργικό προϊόν, φρούτα και λαχανικά.
Η καταπράσινη κοιλάδα των Εγγαρών προσθέτει στην ετήσια συγκομιδή του νησιού μεγάλες ποσότητες οπωροκηπευτικών από τα απέραντα περιβόλια της.
Τα Σμυριδοχώρια της ορεινής Νάξου που είναι κτισμένα σε αμπελόφυτες πλαγιές παράγουν το «νέκταρ των Θέων» όπως αποκαλούν το φημισμένο κρασί τους.
Η Νάξος φημίζεται και για το καλό της ελαιόλαδο.
Τα κτηνοτροφικά προϊόντα της Νάξου είναι εξίσου αρίστης ποιότητας.
Στα βουνά της ορεινής και ημιορεινής Νάξου εκτρέφονται εκατοντάδες κατσίκια και αρνιά, ενώ στο Λιβάδι εκτρέφονται κυρίως αγελάδες. Από το γάλα τους φτιάχνονται τα περίφημα ναξιώτικα τυριά: γραβιέρα, κεφαλοτύρι, ξυνότυρο και ξυνομυζήθρα.
Ανεπτυγμένη είναι, επίσης, και η αγροτική παραγωγή με προϊόντα όπως πατάτες, κρεμμύδια, κρασί, ελιές (επιτραπέζιες γνωστές ως ασκούδες), λάδι, ρακί και το τοπικό ποτό κίτρο. Παράγονται ακόμα εσπεριδοειδή και διάφορα γλυκά κουταλιού (σταφύλι, βύσσινο, κεράσι, νεράντζι, περγαμόντο, σύκο, καρυδάκι κ.ά.). To Λικέρ κίτρου Νάξου είναι σήμα κατατεθέν της πόλης και κυκλοφορεί σκέτο ή σε δύο χρώματα, πράσινο με χλωροφύλλη και κίτρινο με κίτρο.
Το περίφημο λικέρ Κίτρο της Νάξου προέρχεται από την απόσταξη των φύλλων της κιτρίας, που καλλιεργείται μόνο στα εύφορα εδάφη της Νάξου.
Στο τέλος του Σεπτεμβρίου αρχίζει η διαδικασία απόσταξης της ρακής, που είναι γνωστή στους κατοίκους της περιοχής ως ρακιτζό. Η παρασκευή της ρακής αποτελεί σημαντικό γεγονός για τους κατοίκους των οικισμών του νησιού που συγκεντρώνονται και χορεύουν υπό τους ήχους ζωντανής παραδοσιακής μουσικής.
Κεφαλοτύρι, ανθότυρο, μυζήθρα και γραβιέρα, θυμαρίσιο μέλι, γλυκά κουταλιού, τσίπουρο και λικέρ κίτρου
Επίσης, στη Νάξο θα βρείτε χειροποίητα παραδοσιακά υφαντά καθώς και κεραμικά αντικείμενα.
Τα τυριά της Νάξου
1. Το λεγόμενο αρσενικό κεφαλοτύρι παρασκευάζεται από κατσικοπρόβειο γάλα, κυρίως, εκ των ορεινών χωριών, που συλλέγεται συνήθως στις στάνες ή μέσα στους μητάτους, και που με τη προσθήκη της πυτιάς βράζεται και δίνει τη λεγόμενη “μανούρα” η οποία στη συνέχεια στραγγίζεται μέσα σε ψάθινα καλαθάκια (φτιαγμένα από ξεραμένα βούρλα) τα λεγόμενα “τσιμίσκια”. Αφού στραγγίξουν στη συνέχεια αφαιρούνται από τα τσιμίσκια και τοποθετούνται πάνω σε τάβλες σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, στις οικίες ή στους μητάτους. Μετά παρέλευση έξι περίπου μηνών στη διάρκεια των οποίων γίνονται τακτικές επαλλείψεις με αγνό λάδι το αρσενικό κεφαλοτύρι είναι έτοιμο προς κατανάλωση με μια ιδιαίτερη χαρακτηριστική γεύση.
2. Το λεγόμενο λαδότυρο (Νάξου) είναι το αρσενικό τυρί που δημιουργείται αν τοποθετηθεί στη συνέχεια της παρασκευής του σε δοχείο με ελαιόλαδο για χρονικό διάστημα περισσότερο των τριών μηνών. Πρόκειται για πικάντικο τυρί που συνοδεύεται με ρακί τοπική.
3. Η λεγόμενη γλυκιά μυζήθρα (Νάξου) παρασκευάζεται και αυτή από κατσικοπρόβειο γάλα. Συγκεκριμένα κατά το αρχικό βράσιμο του γάλακτος αφαιρείται η “μανούρα” (από την οποία όπως αναφέρθηκε παραπάνω παρασκευάζεται το αρσενικό τυρί) και μέσα από το καζάνι συλλέγεται πλέον η γλυκιά μυζήθρα η οποία και αυτή τοποθετείται σε ειδικά δοχεία. Πρόκειται για ιδιαίτερο τυροκομικό ανάλατο προϊόν περισσότερο για διατροφή χωρίς λιπαρά.
4. Όπως υπάρχει το λεγόμενο “αρσενικό” τυρί, παρασκευάζεται στη Νάξο και το θηλυκό τυρί το λεγόμενο και ανθότυρο. Το ανθότυρο είναι μετασχηματισμένη μυζήθρα που έχει μείνει για φύλαξη περισσότερο από ένα χρόνο. Πρόκειται για προϊόν που εμφανίζεται ελαφρά αλατισμένο στερούμενο λιπαρών.
5. Το ξινόγαλα ή ξινόγαλο παρασκευάζεται από ανόθευτο κρύο κατσικίσιο γάλα με τη προσθήκη πυτιάς το οποίο στη συνέχεια αν στραγγιστεί δημιουργείται η ξινομυζήθρα. Συνηθίζεται η προσθήκη μικρής ποσότητας πιπεριού ώστε να γίνει πιο πικάντικο.
6. Το λεγόμενο ξινότυρο είναι ο μετασχηματισμός της ξινομυζήθρας μετά από το στέγνωμά της για μερικές εβδομάδες πάνω σε τάβλες. Είναι προϊόν που με τη πάροδο του χρόνου λαμβάνει ιδιαίτερη απολαυστική γεύση.
7. Η γραβιέρα Νάξου είναι ένα τυποποιημένο τυρί που παρασκευάζεται από αγελαδινό γάλα, στη πεδινή, κυρίως, Νάξο.
Η παραδοσιακή κουζίνα της Νάξου
Προβάτσες με χοιρινό, πάτουδο, ρόστο, κόκορας κρασάτος, παραδοσιακή τυρόπιτα, αρνάκι φρικασέ, φρέσκο ψάρι, αστακομακαρονάδες, μύδια σαγανάκι και καλαμάρι ψητό, φάβα, ξινομυζήθρα, πιταρίδια (χειροποίητα μακαρόνια), μελιτίνι (πασχαλινό γλυκό με ντόπια φρέσκια μυζήθρα), αρανιστά (τραχανάς), άνυδρα αγγουράκια, πατατάτο (κατσικίσιο κρέας με πατάτες), ξεροτήγανα (δίπλες με μέλι), αμπελοφάσουλα, λουκουμάδες και ξεροτήγανα.
Μεταλλεύματα Νάξου
Στη Νάξο βρίσκεται, κοντά στο χωριό Κόρωνος το μοναδικό στον κόσμο ορυχείο σμύριδας, ενώ γνωστά ήδη από την αρχαιότητα είναι ακόμα τα μάρμαρα και ο γρανίτης που προέρχονται από το νησί.
Η σμύριδα είναι ένα ορυκτό που χρησιμοποιείται ως αποξεστικό και λειαντικό για μέταλλα, γυαλί, ξύλο ή πετρώματα, αλλά και ως αντιολισθητικό υλικό για δάπεδα και δρόμους και πεζοδρόμια.
Οι ωραιότερες παραλίες της Νάξου
