Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ο βασιλικός

Ο άρχοντας της κρητικής αυλής

Ο βασιλικός ή ώκιμον το βασιλικόν ή βασιλιτσά ή βασιλιτζιά ή βασιλίτσα ή Ocimum basillicum μπορεί να είναι πλατύφυλλος ή μικρόφυλλος ή μελανόφυλλος ή σγουρός. Υπάρχουν 500 ποικιλίες βασιλικού. 

O βασιλικός ανήκει στα αγγειόσπερμα, στην οικογένεια Lamiaceae (Χειλανθών).

Ο βασιλικός είναι εγγενές φυτό στην Ινδία, την Κίνα, τη Νοτιοανατολική Ασία, και τη Νέα Γουινέα. Το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος.

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες Ocimum basilicum.

Συνδέεται με τη γιορτή του Σταυρού στη μνήμη του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη μητέρα του αυτοκράτορα Αγίου Κωνσταντίνου.

Ο βασιλικός είναι πολύ ευαίσθητος στο κρύο, με  καλύτερη ανάπτυξη σε θερμές και ξηρές συνθήκες.

Είναι ετήσιο, με πολύ φύλλωμα που φθάνει τα 30 εκατοστά. Φύλλα ωοειδή και ελλειπτικά, μυτερά, ακέραια ή οδοντωτά, και ανώμαλα στην άνω επιφάνεια, σκουροπράσινα, ιωδίζοντα. Επάκριοι στάχεις με άνθη λευκά ή λευκορόδινα και σπονδύλους. Ο καρπός είναι μικρή κάψα.

Ανθίζει αργά το καλοκαίρι ή νωρίς το φθινόπωρο και είναι καλλωπιστικό φυτό.

Πάντα να έχετε 2-3 γλάστρες με βασιλικό στη βεράντα σας. Θέλει ήλιο, προφύλαξη από τον αέρα και την παγωνιά και τακτικό πότισμα. Να κόβετε τακτικά τις κορυφές για να φουντώνει. Ανθίζει από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο και μπορείτε να ξεράνετε τις ανθισμένες κορυφές και τα φύλλα και να τα φυλάξετε σε γυάλινο δοχείο. Τα φύλλα τα μαζεύετε πριν την ανθοφορία, γιατί τότε περιέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό από  αιθέριο λάδι.

Στην Ινδία αντί για τσάι πίνουνε βασιλικό. Ο Ινδικός βασιλικός περιέχει πιο πολύ ευγενόλη από τον Ευρωπαϊκό.


Χρήσιμα μέρη του βασιλικού

Ολόκληρο το φυτό, αλλά κυρίως οι ανθισμένες κορυφές και το αιθέριο λάδι του.


Δραστικές ουσίες βασιλικού

Το αιθέριο λάδι περιέχει εστραγόλη, κινεόλη, καμφορά, λιναρόλη, λιναλοόλη, ευγενόλη, πινένιο και ταννίνη στα φύλλα. Ο βασιλικός περιέχει, επίσης σαπωνίνες, ταννίνη, φλαβονοειδή και οργανικά οξέα.

Ο βασιλικός περιέχει υψηλά επίπεδα βήτα καροτίνης, κρυπτοξανθίνης, λουτεϊνης και ζεαξανθίνης. 

Περιέχει, επίσης, καλή ποσότητα μετάλλων, όπως κάλιο, μαγγάνιο, χαλκό και μαγνήσιο.

Είναι καλή πηγή σιδήρου. Περιέχει 3,17 mg σίδηρο ανά 100 gr φρέσων φύλλων (26% του RDA, δηλαδή της ημερήσιας συνιστώμενης δόσης.

Ο βασιλικός περιέχει πολλά φαινολικά φλαβονοειδή, όπως οριεντίνη και βικενίνη.

Τα φύλλα του βασιλικού περιέχουν πολλά ευεργετικά για την υγεία πτητικά έλαια, όπως ευγενόλη, κιτρονελλόλη, λιναλοόλη, κιτράλη, λιμονένη, τερπινεόλη, καμφορά και methyl chavicol.

Ο μεσογειακός βασιλικός περιέχει περισσότερο λιναλοόλη, ο αφρικανικός βασιλικός περιέχει πιο πολύ καμφορά και methyl chavicol, ενώ ο ινδικός βασιλικός περιέχει περισσότερο ευγενόλη.

Θρεπτική αξία βασιλικού ανά 100 g

-Ενέργεια 94 kJ (22 kcal)

-Υδατάνθρακες-2,65 g

-Φυτικές ίνες 1.6 g

-Λίπος-0,64 g

-Πρωτεΐνη-3,15 g

-Βιταμίνες

Βιταμίνης Α ισοδύναμα-(33%)-264 μg

Βήτα-καροτένιο-(29%)-3142 μg

Θειαμίνη (Β1)-(3%)

Ριβοφλαβίνη (Β2)-(6%)

Νιασίνη (Β3)-(6%)

Παντοθενικό οξύ (Β5)-(4%)-0,209 mg

Βιταμίνη Β6-(12%)

Φυλλικό οξύ (Β9)-(17%)-68 μg

Χολίνη-(2%)-11,4 mg

Βιταμίνη C-(22%)-18,0 mg

Βιταμίνη Ε-(5%)-0,80 mg

Βιταμίνη Κ-(395%)-414,8 μg

-Μέταλλα

Ασβέστιο-(18%)-177 mg

Σίδηρος-(24%)

Μαγνήσιο-(18%)-64 mg

Μαγγάνιο-(55%)

Φώσφορος-(8%)-56 mg

Κάλιο-(6%)-295 mg

Νάτριο-(0%)-4 mg

Ψευδάργυρος-(9%)-0,81 mg

-Άλλα συστατικά

Νερό 92,06 g

Μονάδες

μg = μικρογραμμάρια

mg = χιλιοστόγραμμα

IU = διεθνής μονάδες


 

Ιδιότητες και ενδείξεις βασιλικού

Ο βασιλικός προστίθεται στο μαγείρεμα στο τέλος, γιατί το ψήσιμο καταστρέφει την γεύση. Το φρέσκο βότανο μπορεί να διατηρηθεί για ένα σύντομο χρονικό διάστημα σε χάρτινεςσά σακούλες στο ψυγείο, ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην κατάψυξη, αφού ζεματιστεί, λίγο, σε βραστό νερό. Το αποξηραμένο βότανο χάνει, επίσης, το μεγαλύτερο μέρος της γεύσης του.

Ο βασιλικός είναι από τα κύρια συστατικά σε σάλτσες πέστο.

Το αιθέριο έλαιο του βασιλικού αρωματίζει λουκάνικα, ποτά, παγωτά, προϊόντα αρτοποιίας και κρεατοπαρασκεύασματα. Επίσης, χρησιμοποιείται σε αρώματα.

Χρησιμοποιείται στον αγιασμό για ράντισμα.

Γευστικά ο βασιλικός συνδυάζεται με σκόρδο, δεντρολίβανο, φασκόμηλο και ωμό λάδι και δίνει γεύση σε ψάρια, λαχανικά, αυγά και κοτόπουλα, μακαρόνια και κρέατα.

Οι σπόροι βασιλικού όταν μουλιάσουν σε νερό,  χρησιμοποιούνται σε ποτά και επιδόρπια.

Ο βασιλικός  χρησιμοποιείται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες στην Αγιουρβέδα και στην ομοιοπαθητική.

Ο βασιλικός προστατεύει από τις ελεύθερες ρίζες.

Ο βασιλικός προστατεύει τα κύτταρα και τα χρωμοσώματα από την ακτινοβολία.

Ο βασιλικός έχει αντιφλεγμονώδεις. Η ευγενόλη δρα κατά του ενζύμου κυκλοοξυγενάση ή COX που μεσολαβεί στη φλεγμονώδη διαδικασία στο σώμα, γι΄αυτό είναι κατάλληλος για όσους έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα και φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου.

Ο βασιλικός έχει αντιβακτηριδιακές και αντιμολυσματικές ιδιότητες και αναχαιτίζει πολλά παθογόνα βακτήρια, όπως τον σταφυλόκοκκο, τον εντερόκοκκο και την ψευδομονάδα και όλα τα παθογόνα βακτηρίδια που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά φάρμακα.

Το τσάι βασιλικού ανακουφίζει από τη ναυτία και έχει αντισηπτική δράση. Αντισηπτικά με αιθέριο έλαιο βασιλικού ή θυμαριού σε χαμηλές συγκεντρώσεις 1% μειώνουν τον αποικισμό της Σιγκέλας ή Shiggella που προκαλεί διάρροια, δυσεντερία και σημαντική εντερική βλάβη. Να βάζετε βασιλικό και θυμάρι στις συνταγές σας, ιδιαίτερα για φαγητά που δεν μαγειρεύονται, όπως οι σαλάτες.

Έχει ευεργετική επίδραση στο στομάχι, το άγχος, την αϋπνία και διώχνει τις μύγες.

Έχει τονωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται σε ασθένειες νεύρων, σε πνευματική υπερκόπωση και για το φλοιό των επινεφριδίων που οι ορμόνες τους επιδρούν στον μεταβολισμό των οργανικών και μεταλλικών ουσιών.

Όσοι έχουν αδύνατη μνήμη, μελαγχολία ή νευρικούς πόνους, πρέπει να πίνουν ένα φλιτζάνι τσαγιού ρόφημα με βασιλικό κάθε βράδυ.

Έχει σπασμολυτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται σε άγχος, νευρική αϋπνία, ζαλάδα και στον ξηρό βήχα.

Τονώνει το αναπνευστικό σύστημα σε βρογχικά, βήχα και άσθμα.

Ακόμη δρα σπασμολυτικά στο στομάχι, σε κακή χώνευση, σε δυσκοιλιότητα, σε γαστρικούς πόνους, σε γαστρίτιδα, τάση για έμετο και  εντερικές διαταραχές και σκοτώνει τα σκουλήκια στο έντερο. Ο βασιλικός βελτιώνει τη λειτουργία του στομάχου, ελαττώνει τα αέρια του εντέρου και ανοίγει την όρεξη, καταπολεμά τον πόνο στην κοιλιά και το χρόνιο ερεθισμό του στομάχου, όπως τη γαστρίτιδα.

Διεγείρει την παραγωγή και την έκκριση γάλακτος.

Είναι εμμηναγωγικό και αυξάνει το γάλα στις θηλάζουσες γυναίκες.

Καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα και ανακουφίζει από τον τυμπανισμό της κοιλιάς.

Χρησιμοποιείται στην επιληψία, την παράλυση και τα αρθριτικά.

Το αφέψημα είναι διουρητικό και χρησιμοποιείται στην ψαμμίαση.

Χρησιμοποιείται στη δυσουρία, την ουρική επίσχεση και άλλες αρρώστιες.

Ο αχνός από βρασμένο βασιλικό γιατρεύει τους πόνους στ’ αυτιά. Όταν βράσει το νερό, το κατεβάζετε από τη φωτιά και βάζετε το πονεμένο αυτί στον αχνό.

Είναι καλό σε γαργάρες για τον πονόλαιμο και τον πονόδοντο.

Συστήνεται: για τόνωση του οργανισμού σε νευρικές ανωμαλίες που συνοδεύονται από κατάθλιψη, πονοκεφάλους, ημικρανίες, αϋπνίες, άγχος, ζάλη, σπασμούς, επιληψία και παράλυση, για τόνωση της μνήμης, για όσους εργάζονται πνευματικά και σε πνευματική υπερκόπωση. Για την πνευματική διαύγεια είναι τόσο καλό όσο το ροζμαρί.

Το μαγνήσιο που περιέχει ο βασιλικός κάνει τους μυς και τα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώνουν, βελτιώνεται η ροή του αίματος, μειώνεται ο κίνδυνος για αρρρυθμίες και σπασμούς του καρδιακού μυός και των αιμοφόρων αγγείων.

Θεραπεύει τις άφθες.

Ο βασιλικός και η ρίγανη περιέχουν μεγάλες ποσότητες  βήτα καρυοφυλλένιου για τη  θεραπεία φλεγμονωδών νόσων του εντέρου και της αρθρίτιδας, που αλληλεπιδρά με έναν από τους δύο υποδοχείς κανναβινοειδών (CB2), εμποδίζοντας τα χημικά σήματα που οδηγούν σε φλεγμονή, χωρίς να προκαλεί την αλλαγή της διάθεσης της κάνναβης.

Σε μεγάλες ποσότητες είναι ηρεμιστικός, κατευνάζει τις σεξουαλικές ορμές και φέρνει υπνηλία.

Οι ενώσεις στο λάδι βασιλικού έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές, αντι-ιικές, αντικαρκινικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες. Καταπολεμά πολλά είδη καρκίνου στο αρχικό στάδιο.

Επιπλέον, ο βασιλικός έχει δειχθεί ότι μειώνει την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων και τη θρόμβωση και παραδοσιακά χρησιμοποιείται για τη συμπληρωματική θεραπεία του στρες, του άσθματος και του διαβήτη.

Ο βασιλκός προστατεύει το καρδιοαγγειακό σύστημα. Η βήτα καροτίνη προστατεύει τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αιμοφόρων αγγείων κι εμποδίζει τις ελεύθερες ρίζες να οξειδώσουν τη χοληστερίνη στην κυκλοφορία και να προκληθεί αθηροσκλήρωση, καρδιακή προσβολή κι εγκεφαλικό. Έτσι προστατεύει και από το άσθμα, την οστεοαρθρίτιδα και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Το αιθέριο έλαιο έχει αντιμυκητιασικές και εντομοαπωθητικές ιδιότητες.

Τα εκχυλίσματα από το φυτό είναι πολύ τοξικά για τα κουνούπια.

Σε έγκυες γυναίκες μπορεί να διεγείρει τις συσπάσεις της μήτρας.


Ιατρικές συνταγές με βασιλικό

Χυμός: Λιώνετε τα φύλλα βασιλικού και παίρνετε το χυμό τους. Στάζετε μερικές σταγόνες από το χυμό σε κάθε αυτί για τους ερεθισμούς, τις φλεγμονές και τους πόνους των αυτιών.

Σαν αφέψημα είναι χωνευτικό. Ένα κουταλάκι σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό, μετά από κάθε γεύμα γουλιά γουλιά. Επίσης, μπορείτε να βάλετε ένα κλωνάρι βασιλικού σε ένα ποτήρι νερό, για λίγα λεπτά, σουρώνετε και πίνετε 3 ποτήρια την ημέρα για όλες τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Μπορείτε να βράσετε 5 κουταλιές της σούπας θρυμματισμένο βασιλικό σε ένα ανοξείδωτο δοχείο με 2 ποτήρια νερό για 5 λεπτά, να στραγγίξετε και να κάνετε πλύσεις του στόματος. Είναι καλό για την μόλυνση και τον ερεθισμό του στόματος και του λαιμού.

Σαν έγχυμα, ρίχνετε νερό που βράζει πάνω σε κλώνους ξερού βασιλικού, ένα κουταλάκι για κάθε φλιτζάνι, κλείνετε το καπάκι και το αφήνετε ένα τέταρτο για να βγουν οι δραστικές ουσίες. Το πίνετε ζεστό. Πολύ καλός είναι και ο συνδυασμός με ματζουράνα και τίλιο και αν έχετε βήχα προσθέτετε και λίγο μέλι. Ακόμη, μπορείτε να ρίξετε δύο κουταλάκια του καφέ ανθισμένες κορυφές σε ανοξείδωτο δοχείο και προσθέστε ένα ποτήρι βραστό νερό, σκεπάζετε το δοχείο με καπάκι, το αφήνετε για 15 λεπτά, κουνώντας το κατά διαστήματα και το στραγγίζετε και πίνετε 3 ποτήρια καθημερινά.

Κρασί: Αφήνετε μια χούφτα φρέσκα φύλλα βασιλικού να χωνευθούν για 3 ημέρες σε 1 λίτρο κρασί και πίνετε 1 ποτήρι κρασί με τα γεύματα. Το κρασί αυτό αν το αναμείξετε με ίση ποσότητα ελαιόλαδου και πίνετε 4 κουταλιές της σούπας είναι φάρμακο για τη χρόνια δυσκοιλιότητα, αλλά και τονωτικό και χωνευτικό.

2-5 σταγόνες αιθέριο έλαιο σε ένα κουταλάκι μέλι διώχνει τον πονοκέφαλο. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται και σε τσιμπήματα σφήκας. Επίσης, είναι καλό για εισπονές σε προβλήματα αναπνευστικού, σε πονοκεφάλους, αμνησία και μελαγχολία. Επίσης, είναι καλό για γαργάρες σε άφθες και φλεγμονές των ούλων, για προβλήματα χώνεψης και σαν αφροδισιακό. Με μασάζ στην κοιλιακή χώρα κατευνάζει τη δυσπεψία και τα επώδυνα έμμηνα.

Αν τρίψετε ξερά φύλλα και τα κάνετε σκόνη που εισπνέεται και προκαλεί φτάρνισμα βελτιώνεται η όσφρηση και η χρόνια ρινίτιδα. Ένα κουταλάκι από αυτή τη σκόνη διαλυμένη σε ένα ποτήρι νερό συστήνεται για όλες τις θεραπευτικές του ιδιότητες και πίνεται 2-3 ποτήρια την ημέρα. Σαν ταμπάκος είναι κατά του κρυολογήματος και του πονοκέφαλου.

Ο φρέσκος βασιλικός χρησιμοποιείται για τα παράσιτα στα έντερα στα παιδιά και τρώνε λίγα φύλλα βασιλικού καθημερινά.

Αν φάτε λίγα φύλλα βασιλικού όταν έχετε ομιλία, λίγο πριν καθαρίζει το μυαλό και ο λαιμός, διώχνει την ένταση και δίνει σιγουριά και ενισχύει την έμπνευση.

Ο φρέσκος βασιλικός αφαιρεί τους κάλους. Οι φρέσκοι βλαστοί σε σαλάτα με ελαιόλαδο κάνουν καλό στη δυσκοιλιότητα. Το μάσημα φρέσκου βασιλικού θεραπεύει τις άφθες και καθαρίζει την αναπνοή. Είναι αντισηπτικός, αποχρεμπτικός, κατά των αερίων και εφιδρωτικός.

Τα πολτοποιημένα φύλλα βασιλικού μπαίνουν στα δαγκώματα σφήκας, κουνουπιών και σκορπιού και τραβούν το δηλητήριο, αλλά είναι και εντομοαπωθητικά. Διώχνει και τις μύγες.

Οι σπόροι του λιωμένοι με νερό είναι αντίδοτο για τις δηλητηριάσεις.

Σε κατάπλασμα: Μαλακώστε μια ποσότητα βασιλικού με λίγο βραστό νερό, αναμείξτε ώστε να γίνει μια ομοιογενής μάζα και βάλτε σε συγκάματα και εκζέματα του δέρματος.


Παρενέργειες βασιλικού

Το μάσημα πολλών χλωρών φύλλων φέρνει λήθαργο, ιλίγγους και πόνους στο συκώτι γι’ αυτό και οι γίδες δεν τρώνε βασιλικό. Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί νύστα και έλλειψη συγκέντρωσης.

Τα κατάλληλα βότανα για την υγεία σας

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα βότανα για την υγεία σας

Διαβάστε, επίσης,

Μάθετε όλα τα μυστικά του σκόρδου

Το μασάζ για τους μυϊκούς πόνους

Βότανα για διάφορα προβλήματα υγείας

Οι καλύτερες αντιοξειδωτικές τροφές

www.emedi.gr

 

Print Friendly, PDF & Email
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από εμβόλια mRNA COVID-19

Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από εμβόλια mRNA COVID-19. Οι κυριότερες είναι οι καρδιoαγγειακές επιπλοκές, οι θρομβώσεις και η θρομβοπενία. Επιμέλεια παρουσίασης  Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά  Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD,...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ