Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης

24 Σεπτεμβρίου 2014

Μήπως έχετε πάθει υπερκόπωση;

Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης, ICD-10 G93.3 είναι η κοινή ονομασία για μια ομάδα από σημαντικά εξουθενωτικές ιατρικές παθήσεις που χαρακτηρίζονται από επίμονη κόπωση και άλλα ειδικά συμπτώματα που διαρκούν για τουλάχιστον έξι μήνες σε ενήλικες (και 3 μήνες σε παιδιά ή εφήβους).

Η κόπωση δεν οφείλεται στην προσπάθεια, δεν ανακουφίζεται σημαντικά από την ανάπαυση, και δεν προκαλείται από άλλες ιατρικές συνθήκες.

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης-ΣΧΚ μπορεί, επίσης, να αναφέρεται ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, ως σύνδρομο μεταιϊκής κόπωσης, ως σύνδρομο χρόνιας κόπωσης από ανοσολογική δυσλειτουργία, ή με διάφορους άλλους όρους.

Βιολογικοί, γενετικοί, μολυσματικοί και ψυχολογικοί μηχανισμοί έχουν προταθεί, αλλά η αιτιολογία του χρόνιου συνδρόμου κόπωσης δεν είναι κατανοητή και μπορεί να έχει πολλαπλές αιτίες.

Τα συμπτώματα του ΣΧΚ περιλαμβάνουν κακουχία μετά από άσκηση, μη αναζωογονητικό ύπνο, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, γνωστικές δυσκολίες, χρόνια και σοβαρή ψυχική και σωματική εξάντληση, και άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα. Πρόσθετα συμπτώματα είναι η μυϊκή αδυναμία, η αυξημένη ευαισθησία στο φως, στους ήχους και στις μυρωδιές, ορθοστατική δυσανεξία, πεπτικές διαταραχές, κατάθλιψη, οδυνηρή και συχνά ελαφρά διόγκωση των λεμφαδένων, καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα. Δεν είναι σαφές εάν αυτά τα συμπτώματα αποτελούν συνοδές παθολογικές καταστάσεις ή αν παράγονται από μια υποκείμενη αιτιολογία του ΧΣΚ. Τα συμπτώματα του ΧΣΚ ποικίλλουν στον αριθμό, τον τύπο και τη σοβαρότητα από άτομο σε άτομο. Η ποιότητα της ζωής των ατόμων με ΧΣΚ μπορεί να είναι σε ιδιαίτερο κίνδυνο.

Η κόπωση είναι ένα συχνό σύμπτωμα σε πολλές ασθένειες, αλλά το ΧΣΚ είναι σχετικά σπάνιο.

Ο επιπολασμός ποικίλλει από 7 έως 3.000 περιπτώσεις ΧΣΚ για κάθε 100.000 ενήλικες και εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες από τους άνδρες, και είναι λιγότερο συχνό μεταξύ των παιδιών και των εφήβων.

Υπάρχει συμφωνία ότι το ΧΣΚ θέτει πραγματικές απειλές για την υγεία, την ευτυχία και την παραγωγικότητα.

Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ονομασία. Εμφανίζεται ως ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος, μεταβολικό νόσημα, φλεγμονώδες ή μεταμολυσματικό, καρδιαγγειακό νόσημα, νόσημα του ανοσοποιητικού συστήματος ή ψυχιατρική διαταραχή, και μπορεί να προκληθεί από διάφορες διαταραχές.

Πολλά νοσήματα έχουν συσχετιστεί με τον όρο, όπως νόσος του Akureyri, καλοήθης μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης από δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η χρόνια λοιμώδης μονοπυρήνωση, η επιδημική μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, η επιδημική νευρομυασθένεια, η ασθένεια Ισλανδίας, η μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, η μυαλγική εγκεφαλίτιδα, η μυαλγική εγκεφαλοπάθεια, το σύνδρομο μεταιϊκής κόπωσης, η εγκεφαλοπάθειατου πυρήνα της ραφής,

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης χαρακτηρίζεται, κυρίως, από έντονη αδυναμία και από πολλαπλά συστηματικά και νευροψυχιατρικά συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον 6 μήνες και είναι τόσο έντονα, ώστε να ελαττώνουν την καθημερινή δραστηριότητα.

Παθοφυσιολογία του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης

Η αιτιολογία και η παθογένεση (δηλαδή, τα αίτια και οι μηχανισμοί) του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης είναι προς το παρόν άγνωστα, παρά την εκτεταμένη έρευνα. Πολλοί θεωρούν ότι οφείλεται στο οξειδωτικό στρες, τη γενετική προδιάθεση, την μόλυνση από τους ιούς και τα παθογόνα βακτήρια, τις ανωμαλίες του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς σε ψυχολογικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.

Οι ανωμαλίες του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων σε ασθενείς με ΣΧΚ δείχνει: ήπια υποκορτιζολαιμία, εξασθενημένη ημερήσια διακύμανση της κορτιζόλης, αυξημένη κορτιζόλη, και μία αδρή ανταπόκριση του άξονα.

Συμπτώματα και σημεία συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

Η πλειοψηφία των περιπτώσεων του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης αρχίσουν ξαφνικά, με «γριπώδη συνδρομή»
Αδυναμία και κόπωση-100%
Σαφή έναρξη της νόσου-100%
Ανεξήγητη γενικευμένη μυϊκή αδυναμία-90%
Αρθραλγίες-90%
Διαταραχές της μνήμης-90%
Αδυναμία συγκέντρωσης-90%
Συναισθηματική αστάθεια-90%
Μυαλγίες-90%
Σύγχυση-90%
Μεταβολές της διάθεσης-90%
Χαμηλή πυρετική κίνηση (37,5^oC-38,6^oC)-85%
Ευερεθιστότητα-85%
Παρατεταμένη αδυναμία που διαρκεί 24 ώρες μετά από την άσκηση-80%
Κατάθλιψη-80%
Κεφαλαλγία-76%
Φωτοφοβία-76%
Αϋπνία-76%
Αλλεργίες-70%
Ίλιγγος-40%
Αδενοπάθεια-40%
Δύσπνοια-33%
Θωρακικό άλγος-33%
Ναυτία-33%
Απώλεια βάρους-30%
Εξάψεις-30%
Αίσθημα παλμών-30%
Επώδυνοι λεμφαδένες-30%
Γαστρεντερικά ενοχλήματα-30%
Νυχτερινοί Ιδρώτες-25%
Αύξηση Βάρους-15%
Εξάνθημα-15%

Διαφορική διάγνωση συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

Κακοήθειες
Αυτοάνοσες παθήσεις
Εντοπισμένες φλεγμονές και αποστήματα
Χρόνια ή υποξεία βακτηριακή λοίμωξη, όπως ενδοκαρδίτιδα
Νόσος του Lyme
Μυκητησιακές παθήσεις (ιστοπλάσμωση, κοκκιδιομύκωση)
Παρασιτικές παθήσεις (αμοιβάδωση, λαμβλίαση, ελμινθίαση)
Λοίμωξη από τον ιό HIV
Ψυχιατρικές παθήσεις
Χρόνια φλεγμονώδης νόσος (σαρκοείδωση, κοκκιωμάτωση Wagener)
Γνωστή χρόνια ιογενής πάθηση (χρόνια ηπατίτιδα)
Νευρομυϊκή πάθηση (πολλαπλή σκλήρυνση, βαριά μυασθένεια)
Ενδοκρινικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός, νόσος του Addison, νόσος Cushing, σακχαρώδης διαβήτης)
Φαρμακευτική εξάρτηση ή κατάχρηση
Ιατρογενής, από φάρμακα
Έκθεση σε τοξικούς παράγοντες
Άλλες γνωστές συστηματικές παθήσεις (χρόνιες αναπνευστικές, καρδιακές, ηπατικές, νεφρικές ή αιματολογικές παθήσεις).
Φυσιολογικές καταστάσεις (ανεπαρκής ή αποσπασματικός ύπνος, εμμηνόπαυση)

Διάγνωση Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης

Βιοχημικός έλεγχος
Γενική αίματος
Γενική ούρων
Θυρεοειδική λειτουργία
ΤΚΕ
ΑΝΑ
VDRL
Ρευματοειδής παράγοντας
Παράγωγο κεκαθαρμένης πρωτεϊνης
Κορτιζόλη πλάσματος
HIV
Ανοσφαιρίνη
Ορολογικές δοκιμασίες για EBV

Κριτήρια διάγνωσης Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης

Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση απαιτούνται 2 μείζονα κριτήρια μαζί με:

-τουλάχιστον 6 από τα άλλα 9 συμπτώματα και τουλάχιστον 2 από τα 3 φυσικά σημεία ή

-τουλάχιστον 8 από τα άλλα 9 συμπτώματα

-Μείζονα κριτήρια

Εμφάνιση αδυναμίας που διαρκεί πάνω από 6 μήνες και ελαττώνει τη δραστηριότητα κατά 50%
Απουσία άλλων οργανικών ή ψυχιατρικών καταστάσεων που θα μπορούσαν να ευθύνονται για τα συμπτώματα

-Συμπτώματα

Χαμηλή πυρετική κίνηση
Πονόλαιμος
Επώδυνη τραχηλική ή μασχαλιαία αδενοπάθεια
Γενικευμένη μυϊκή αδυναμία
Μυαλγίες
Κεφαλαλγία
Μεταναστευτική αρθρίτιδα
Διαταραχές ύπνου (υπερυπνία ή αϋπνία)
Νευροψυχιατρικά ενοχλήματα (ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω: φωτοφοβία, οπτικά σκοτώματα, αμνησία, ευερεθιστότητα, σύγχυση, αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη)

Φυσικά σημεία

Χαμηλή πυρετική κίνηση (37,5^oC-38,6^oC)

Φαρυγγίτιδα μη εξιδρωματική

Τραχηλική ή μασχαλιαία λεμφαδενοπάθεια

Θεραπεία Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης

Υποστηρικτική θεραπεία

Πρόγραμμα μέτριας άσκησης με περίοδους ανάπαυσης στις εξάρσεις, υγιενή διατροφή, καταπολέμηση άγχους, συμμετοχή σε ομάδες με συμβουλευτικό και υποστηρικτικό χαρακτήρα. Η υπερβολική άσκηση προκαλεί έξαρση της νόσου.
Χειροπρακτική, ομοιοπαθητική, βελονισμός, αυτοσυγκέντρωση
Η Rintatolimod- Ampligen ρυθμίζει την δραστικότητα ενός τμήματος της φυσικής έμφυτης ανοσοποιητικής άμυνας (μονοπάτια ιντερφερόνης / ΚΝάση L ενζύμου) που δείχνουν ότι διαταράσσονται στο σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης. Αυτό γίνεται μέσω της ικανότητάς της να μιμείται τη δομή των ιικών πρωτεϊνών που φυσιολογικά διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος. Μερικοί ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης έχουν υψηλά επίπεδα από ένα μόριο το οποίο φαίνεται να διαταράσσει την έμφυτη ανοσολογική απόκριση. Το Ampligen φαίνεται ότι είναι σε θέση να επανισορροπήσει την ανοσοαπόκριση.
Βασικά λιπαρά οξέα
Ανοσοσφαιρίνη ενδοφλέβια
Βιταμίνη Β12
Πεπτίδια από εκχύλισμα ήπατος βοός
Μη στερεοειδή αντιφλεγμονώδη, αντικαταθλιπτικά, όπως βουσπιρόνη ή φλουοξετίνη
Η λειτουργική ικανότητα των ατόμων με χρόνιο σύνδρομο κόπωσης ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Μερικά άτομα έχουν σχετικά φυσιολογική ζωή. Άλλοι είναι εντελώς κλινήρεις και αδυνατούν να φροντίσουν για τον εαυτό τους. Για την πλειοψηφία των ατόμων η εργασία, το σχολείο, και οι οικογενειακές δραστηριότητες μειώνονται σημαντικά για μεγάλες χρονικές περιόδους. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την αναπηρία είναι η ίδια και στα δύο φύλα, και γίνονται προσπάθειες για απενεργοποίηση του χρόνιου πόνου. Άτομα αναφέρουν μεγάλες μειώσεις στα επίπεδα της σωματικής δραστηριότητας.
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης επηρεάζει τη λειτουργική κατάσταση του ατόμου και την ευεξία περισσότερο από πολλές σοβαρές ιατρικές καταστάσεις όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, ή ο σακχαρώδη διαβήτη τύπου II.
Συχνά, υπάρχουν περίοδοι ύφεσης και υποτροπής των συμπτωμάτων που κάνουν την ασθένεια να είναι δύσκολη στη διαχείριση. Τα άτομα που αισθάνονται καλύτερα για ένα χρονικό διάστημα μπορεί να πάρουν θάρρος και να ξαναρχίσουν την φυσιολογική δραστηριότητά τους και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια επιδείνωση των συμπτωμάτων τους με υποτροπή της νόσου.
Τα γνωστικά συμπτώματα είναι κυρίως από ελλείμματα στην προσοχή, στην μνήμη, και στο χρόνο αντίδρασης. Η αντιληπτική ικανότητα, η ταχύτητα της κίνησης, η χρήση της γλώσσα, η λογική και η νοημοσύνη δεν φαίνεται να μεταβάλλονται σημαντικά. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία έχει δείξει μέτρια αποτελεσματικότητα για πολλούς ανθρώπους σε πολλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές. Συχνά χρησιμοποιείται μόνη της ή με άλλες θεραπείες για να “διαχειριστούν τα επίπεδα δραστηριότητας, το άγχος και τα συμπτώματα”. Μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να κατανοήσουν τα συμπτώματα και να αναπτύξουν στρατηγικές για τη βελτίωση.

Πρόγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

Ποσοστό 5% βελτιώνονται. Επιστροφή στην εργασία 8 έως 30%. Τα παιδιά έχουν καλύτερη πρόγνωση από τους ενήλικες, με 54 έως 94% βελτίωση.

Γενικά η ανάκαμψη είναι 0-66%.

Οι παράγοντες κινδύνου για σύνδρομο χρόνιας κόπωσης

Οι χαμηλότερες εισοδηματικές ομάδες έχουν ελαφρώς περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν το σύνδρομο.
Περισσότερες γυναίκες από άνδρες έχουν ΧΣΚ, μεταξύ 60 και 85% των περιπτώσεων είναι γυναίκες.
Η ασθένεια έχει αναφερθεί ότι εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα μεταξύ 40 και 59 ετών.
Οι συγγενείς εξ αίματος των ασθενών με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης έχουν προδιάθεση.
Δεν υπάρχει άμεση απόδειξη ότι το ΣΧΚ είναι μεταδοτικό.