Η παθολογία του καρκίνου

Γνωρίστε την παθολογία του καρκίνου

Γράφει η 

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά 

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Η παθολογία του καρκίνου είναι η μελέτη των δομικών και λειτουργικών ανωμαλιών που εκφράζονται από την ασθένεια των κυττάρων, των οργάνων και των συστημάτων των οργάνων. Η κλινική παθολογία εφαρμόζει τη μελέτη αυτή για τη διάγνωση της νόσου σε έναν συγκεκριμένο ασθενή. Η παθολογική διάγνωση βασίζεται στα κλινικά, μακροσκοπικά, μικροσκοπικά και γενετικά ευρήματα. Η ιστοπαθολογία είναι η μελέτη των ιστών του ασθενούς, ενώ η κυτταροπαθολογία είναι η μελέτη κυττάρων που λαμβάνονται με παρακέντηση FNA (Fine Needle Aspiration) ή με βούρτσισμα, ξύσιμο και ξέπλυμα. Επιπλέον, καρκινικά κύτταρα μπορεί να ελεγχθούν σε υγρά του σώματος, όπως ούρα, πτύελα, αίμα κ.ά

Ιστοπαθολογία στον καρκίνο

Η ιστοπαθολογική εξέταση των βιοψιών των ιστών ή δειγμάτων των ιστών είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στη διάγνωση του καρκίνου. Υπάρχουν διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες και πρωτόκολλα για την παθολογική ανάλυση των πιο συχνών τύπων όγκων. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ιστοχημικών χρώσεων που μπορούν να γίνουν επιπρόσθετα της κλασσικής χρώσης αιματοξυλίνης-ηωσίνης. Πολλές φορές, η διάγνωση μπορεί να γίνει πολύ γρήγορα από μία ημέρα μέχρι μία ώρα ή και λιγότερο. Για τη διάγνωση του καρκίνου, η ανοσοϊστοχημεία και το μοριακό προφίλ του όγκου χρησιμοποιούνται για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και για την λεπτομερή κατάταξη των όγκων, αλλά και για την πρόγνωση, γιατί η παθολογοανατομική εξέταση, μερικές φορές είναι υποκειμενική.

Κυτταροπαθολογία στον καρκίνο

Είναι λιγότερο επεμβατική μέθοδος από την βιοψία και κάνει πρώιμη διάγνωση και δεν δίνει λεπτομέρειες για ακριβή κατάταξη του όγκου. Σε 20% των περιπτώσεων απαιτούνται επιπρόσθετες τεχνικές (μοριακή ανάλυση ή έκφραση πρωτεϊνών) για τη διάγνωση και την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου και πολλοί ισχυρίζονται ότι μπορεί να γίνει διασπορά της νόσου.

Για την ασφαλή διάγνωση του καρκίνου, αλλά και για την εξατομικευμένη θεραπεία απαιτούνται η μακροσκοπική εξέταση, η μικροσκοπική εξέταση, η μοριακή ανάλυση, η έκφραση πρωτεϊνών, η ιστοπαθολογική διάγνωση με αιματοξυλίνη-ηωσίνη H&E, Giemsa ή η κυτταρολογική κατά Παπανικολάου, η ανοσοϊστοχημεία και η παρατήρηση στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Προσυμπτωματικός έλεγχος και πρόληψη του καρκίνου

Ο βασικός ρόλος της παθολογίας του καρκίνου είναι να αναγνωρίσει και να διαγνώσει πρόδρομες βλάβες που μπορεί να θεραπευθούν πριν γίνουν καρκίνος. Παραδείγματα είναι η πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (τεστ Παπ) και η ιστοπαθολογική διάγνωση σε βιοψίες από ενδοσκοπήσεις σε ασθενείς με οισοφάγο Barett και φλεγμονώδη νόσο του εντέρου που ελέγχει τις δυσπλασίες και τον καρκίνο.

Η φύση του όγκου

• Ιστολογική και κυτταρολογική εξέταση: Παρατηρείται η μορφολογία και η αρχιτεκτονική του όγκου.
• Ανοσοϊστοχημεία: Η ανοσοϊστοχημεία απαιτείται για επιβεβαίωση της σειράς διαφοροποίησης, για επιβεβαίωση της προέλευσης του όγκου σε περίπτωση μετάστασης σε περίπτωση καρκίνου αγνώστου πρωτοπαθούς ή για εκτίμηση της πρόγνωσης του καρκίνου.
• Μοριακή παθολογία:

–Αναλύσεις κλωνικότητας: Η εξέταση της κλωνικότητας απαιτείται σε κακόηθες λέμφωμα με χρήση των αναδιατάξεων των γονιδίων και των υποδοχέων των αντιγόνων.

-Μοριακή κυτταρογενετική: Τεχνικές, όπως η PCR (Polymerase Chain Reaction), RT-PCR (Reverse Transcriptase-PCR), Southern blot, FISH (Fluorescence In Situ Hybridization) χρησιμοποιούνται για να ανιχνευθούν χρωμοσωμικές αναδιατάξεις. Για παράδειγμα το γονίδιο BCR-ABL/t(9;22)(q34:q11.2) στη χρόνια μυελογενή λευχαιμία μπορεί να ανιχνευθεί και να μετρηθεί στους προσβεβλημένους ασθενείς με πραγματικού χρόνου PCR. Βοηθάει για την διάγνωση, αλλά και για την παρακολούθηση της στοχευμένης θεραπείας με imatinib. Η μετάθεση του γονιδίου μπορεί να ανιχνευθεί με FISH. Ένα παράδειγμα της διαγνωστικής εφαρμογής του ελέγχου μετάλλαξης είναι η διαπίστωση μιας κλωνικής σχέσης μεταξύ δύο όγκων σε έναν ασθενή, για παράδειγμα η σύγκριση των μεταλλάξεων TP53 & CDKN2A, σε σύγχρονο ή μετάχρονο μελάνωμα ή πλακώδες καρκίνωμα. Επειδή, οι όγκοι προέρχονται από κλώνους και μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια είναι μοναδικά για κάθε όγκο και η ανίχνευση της μετάλλαξης είναι χρήσιμη για την διαφοροδιάγνωση ενός μεταστατικού από ένα δεύτερο πρωτοπαθή όγκο.

Βαθμός διαφοροποίησης και σταδιοποίηση του καρκίνου

Οι όγκοι κατατάσσονται ανάλογα με τη διαφοροποίησή τους και σταδιοποιούνται ανάλογα με πρωτόκολλα που δείχνουν την πρόγνωση και βοηθούν στην επιλογή της θεραπείας.

-Ο βαθμός διαφοροποίησης (grade) είναι υποκειμενικός και κυμαινόμενος όσον αφορά την εκτίμηση της πρόγνωσης, γιατί βασίζεται στην ιστολογική διάγνωση ενός όγκου και λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός αναπλασίας και ο ρυθμός πολλαπλασιασμού. Οι περισσότεροι τύποι των όγκων τοποθετούνται σε 3 κατηγορίες αυξανόμενης κακοήθειας. Οι καλά διαφοροποιημένοι όγκοι μοιάζουν με τους καλοήθεις, ενώ οι φτωχά διαφαροποιημένοι δεν μοιάζουν καθόλου με τους καλοήθεις και οι μέτρια διαφοροπιημένοι όγκοι είναι ανάμεσα στους δύο.

-Η σταδιοποίηση είναι πιο αντικειμενική και δείχνει την έκταση της τοπικής νόσου και την ύπαρξη τυχόν μεταστατικής νόσου. Η σταδιοποίηση είναι ανεξάρτητη από τη διαφοροποίηση του όγκου. Τα πιο πολύ χρησιμοποιούμενα κριτήρια είναι το μέγεθος του όγκου, η περιοχική ή απομακρυσμένη λεμφαδενική διήθηση και οι μεταστάσεις TNM (Tumor Node Metastasis) σύστημα σταδιοποίησης.

Αναγνώριση της αιτιολογίας, όπως ανίχνευση καρκινικών γενετικών συνδρόμων

Στα κληρονομικά καρκινικά σύνδρομα οι μεταλλάξεις στα γονίδια που προκαλούν τη νόσο μεταβιβάζονται στους απογόνους. Σε πολλά οικογενειακά καρκινικά σύνδρομα μόνο ένα γονίδιο είναι υπεύθυνο για έναν κληρονομούμενο καρκίνο, όπως το γονίδιο APC στην οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση. Όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλά γονίδια προκαλούν ένα κληρονομικό σύνδρομο, όπως τα ελαττωματικά γονίδια επιδιόρθωσης στο σύνδρομο Lynch. Επιπρόσθετα στα υπεύθυνα γονίδια μια ποικιλία πολυμορφισμών μπορεί να εμπλέκονται στην προδιάθεση για καρκίνο.

Το ατομικό ιατρικό ιστορικό βοηθάει στην ανίχνευση ενός καρκινικού συνδρόμου, για παράδειγμα σε έναν ασθενή με καρκίνο εντέρου που έχει σύνδρομο Lynch. H ανάλυση του καρκινικό ιστού για μικροδορυφορική αστάθεια βοηθάει για να αναγνωριστούν διαταραχές στο σύστημα επιδιόρθωσης.

Τα καρκινικά σύνδρομα και τα υπεύθυνα γονίδια

Η εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου απαιτεί την αναγνώριση έκφρασης ειδικών πρωτεϊνών ή συγκεκριμένων γονιδιακών μεταλλάξεων.

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα  για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Οικονομική ανάλυση της θεραπείας του καρκίνου