Η τοξική δράση των κυτταροστατικών στο αναπνευστικό σύστημα
Τα κυριότερα φάρμακα για τον καρκίνο που προκαλούν τοξικές επιδράσεις από τους πνεύμονες:
- Bleomycin
- Busulfan
- Carmoustine (BCNU)
- Cytarabine
- Interleukin-2 (τροποποιητής της βιολογικής συμπεριφοράς)
- Methotrexatae
- Mytomycin C
-Η Bleomycin προκαλεί πνευμονική ίνωση, δρώντας στο ενδοθήλιο των τριχοειδών και στα πνευμονοκύτταρα τύπου Ι. Η βλάβη είναι οξειδωτική, από ρίζες υδροξυλίου και από υπεροξείδιο. Η υπεροξείδωση του αραχιδονικού οξέος οδηγεί στη δημιουργία παραγώγου που προκαλεί την χημειοταξία των κοκκιοκυττάρων, δίνοντας έτσι έναρξη στις φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Στον άνθρωπο η ίνωση εκδηλώνεται με σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από πυρετό, πτώση της πίεσης και καρδιοαναπνευστική κάμψη και η εξέλιξη του οποίου είναι ταχεία και σοβαρή και μερικές φορές και θανατηφόρος. Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη της ίνωσης είναι η προηγηθείσα ακτινοθεραπεία, η μεγάλη ηλικία, η ενδοφλέβια χορήγηση και η δόση του φαρμάκου. Η συνολική δόση του φαρμάκου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 450 mg γιατί διαφορετικά προκαλείται ίνωση. Η συχνότητα ανάπτυξης του συνδρόμου είναι 6%, για δόσεις, όμως, πάνω από 450 mg η πιθανότητα αυξάνεται. Η αντιμετώπιση του συνδρόμου γίνεται με διακοπή του φαρμάκου και χορήγηση κορτικοειδών. Σε εκείνους που επιβιώνουν, παραμένει έκπτωση της αναπνευστικής λειτουργίας.
-Η Busulfan προκαλεί υπερπλασία και δυσπλασία των πνευμονοκυττάρων τύπου ΙΙ, καθώς και δυστροφικές αποτιτανώσεις. Εκδηλώνεται μετά μακρό διάστημα λήψης του φαρμάκου και αντιμετωπίζεται με κορτικοστερεοειδή και η πρόγνωση είναι κακή.
-Η Carmustine (BCNU) για αθροιστική δόση περί τα 1500 mg/m2 η τοξικότητα εμφανίζεται σε ποσοστό 30-50% των ασθενών. Θανατηφόρος πνευμονική τοξικότητα εμφανίζεται σε 22% των ασθενών μετά την πρώτη χορήγηση 900-1050 mg του φαρμάκου σε τρεις ημέρες έως μήνες μετά τη χορήγηση. Η εμφάνιζόμενη πνευμονική βλάβη είναι νεκρωτικά κοκκιώματα ανάλογα με εκείνα της κοκκιωμάτωσης Wegener. Οι άλλες νιτροζοουρίες Lomustine CCNU, Streptozotocin μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν συσχετισθεί με πνευμονική τοξικότητα.
-Η Cytarabine μπορεί να εμφανίσει τοξικότητα 2-20 ημέρες μετά τη χορήγηση. Εκδηλώνεται με αναπνευστική ανεπάρκεια κατά 16%. Η αναπνευστική ανεπάρκεια είναι οξεία, με αναπνευστική δυσχέρεια και πνευμονικό οίδημα. Αντιμετωπίζεται συμπτωματικά, ενώ βοηθούν και τα κορτικοειδή σε μεγάλες δόσεις. Η θνησιμότητα είναι 10%.
-Η interleukin-2 και τα LAK cells- Lymphokine Activated Killer cells (κύτταρα φονείς ενεργοποιημένα με λεμφοκίνη) προκαλούν μόνα τους ή σε συνδυασμό σύνδρομο καρδιοαναπνευστικής κάμψης με πτώση πιέσεως, αναπνευστική δυσχέρεια που απαιτεί διασωλήνωση, πνευμονικό και περιφερικό οίδημα. Η επίπτωση και η σοβαρότητα της εκδήλωσης ποικίλουν αναλόγως της ιντερλευκίνης-2 που χρησιμοποιήθηκε, της δοσολογίας και της οδού χορήγησης. Η κορτιζόνη μειώνει και αμβλύνει την βαρύτητα και μειώνει τη θεραπευτική δραστικότητα της ιντερλευκίνης. Μικρές δόσεις κυκλοφωσφαμίδης χορηγούμενες πριν την ιντερλευκίνη, μπορεί να μειώσουν την καρδιοπνευμονική τοξικότητα.
-Η Methotrexate προκαλεί βλάβη του ενδοθηλίου, κυψελιδίτιδα με διήθηση από Τ λεμφοκύτταρα, αποφρακτική βρογχιολίτιδα, αλλεργία κ.ά. Ο πνεύμονας μεθοτρεξάτης είναι η αναπνευστική ανεπάρκεια, το πνευμονικό οίδημα με πυρετό, ρίγη, κακουχία κ.ά, τα οποία προηγούνται της δύσπνοιας ή εμφανίζονται συγχρόνως.
–Η Mitomycin C εμφανίζει πνευμονική τοξικότητα μετά 6-12 μήνες και δεν συσχετίζεται με τη δόση του φαρμάκου. Προκαλεί διάχυτη κυψελιδική βλάβη και εκδηλώνεται με δύσπνοια. Επίσης, μπορεί να εμφανισθεί υπεζωκοτική συλλογή.
Διαβάστε, επίσης,
Πνευμονική ίνωση από την μπλεομυκίνη
Ηπατοτοξικότητα από τη χημειοθεραπεία
Οδηγός χορήγησης κυτταροστατικών φαρμάκων
Νευροπάθεια στους ογκολογικούς ασθενείς
www.emedi.gr
