Το μαστιχόδενδρο

Τα οφέλη από τη μαστίχα Χίου στην υγεία

Η πιστάτσια η λεπτόφυλλος ή σχίνος ή σχινιά ή μαστιχόδενδρο ή Pistachia lentiscus ανήκει στην οικογένεια των Ανακαρδιίδων. Είναι αειθαλής θάμνος μέχρι 4 μέτρα ύψος με πολλές διακλαδώσεις. Έχει φύλλα σύνθετα με 2-4 ζεύγη ωοειδή δερματώδη και αρωματικά φυλλάρια. Τα άνθη του είναι μικρά σε σύνθετα με 2-4 ζεύγη σε ξεχωριστές ταξιανθίες τα αρσενικά από τα θηλυκά. Ο καρπός του είναι μικρή, μαύρη, σφαιρική δρύπη. Ανθίζει από τον Φλεβάρη μέχρι το Μάρτη και υπάρχει σε πετρότοπους και αμμουδιές στα πεδινά και ορεινά. Είναι συχνό σε μακκία βλάστηση.

Στη Χίο υπάρχει μια ποικιλία αυτού του δένδρου από την οποία εξάγεται η μαστίχα, ένα είδος αρωματικής τσίχλας και παράγεται ένα γλυκό ποτό με το ίδιο όνομα και θυμίαμα. Χρησιμοποιείται ευρύτατα και στη ζαχαροπλαστική.

Η μαστίχα μαζεύεται, από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, με σχισμές στο φλοιό δέντρου και έχει σχήμα σα δάκρυ, στο μέγεθος ενός μπιζελιού (3 mm). Η διάφανη, κίτρινο-πράσινη ρητίνη συλλέγεται κάθε 15 ημέρες. Στο μάσημα, γίνεται «πλαστικό», με οσμή και γεύση νεφτιού.

Χρήσιμα μέρη μαστιχόδενδρου

Οι καρποί της τα κλαδιά της και οι κηκκίδες που σχηματίζονται στα φύλλα της από την επίδραση των νυμφών ενός υμενόπτερου και είναι πλούσιες σε ταννίνη.

Δραστικές ουσίες μαχστιχόδενδρου

Ολόκληρο το φυτό έχει ρητίνη που του προσδίδει τη χαρακτηριστική γεύση και μυρωδιά. Στα στυπτικά στοιχεία που περιέχονται στις ρίζες και στα τρυφερά φύλλα οφείλονται οι θεραπευτικές του αρετές.

Η μαστίχα είναι μια ελαιορητίνη που περιέχει περίπου 2% πτητικό έλαιο. Η ρητίνη περιέχει άλφα και βήτα μαστιχορεσίνες, μαστισίνη, μαστιχικό οξύ, μασστιχορεσίνη και τανίνες. 3 Είναι ένα πολύπλοκο μίγμα από τρι-, τετρα-, και πεντακυκλικά οξέα τριτερπενίου και αλκοόλες. 

Το ουσιαστικό συστατικό του ελαίου από μαστίχα περιέχει περισσότερες από 70 ενώσεις, και μερικά από τα κύρια συστατικά είναι το α-πινένιο, μυρσένιο, καρυοφυλλένιο, β-πινένιο, λιναλοόλη, και germacrene D. 

Ιδιότητες και ενδείξεις μαστιχόδενδρου

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα σύγχρονων επιστημονικών μελετών, που σχετίζονται με την θεραπευτική δράση της Μαστίχας σε παθήσεις του πεπτικού συστήματος, αλλά και στον καρκίνο. 

• Οι καρποί της χρησιμοποιούνται σαν άρτυμα και συντηρητικό για τα λουκάνικα και τα σουβλάκια.
• Τα φρέσκα κλαδιά της με υποκαπνισμό χρησιμοποιούνται σαν συντηρητικό και αρωματικό μέσο στην κατασκευή αλλαντικών.
• Η στάχτη των κλαδιών της χρησιμοποιείται στο μαλάκωμα του νερού, γιατί το απαλλάσσει από τα άλατα που περιέχει και το νερό αυτό χρησιμοποιείται για τα ρούχα για το λούσιμο των μαλλιών και τον καθαρισμό των δύσκολων λεκέδων στα ρούχα. Το νερό αυτό χρησιμοποιείται και στη δυσπεψία πίνοντας ένα ποτηράκι μετά το φαγητό.
• Η στάχτη δουλεμένη με ελαιόλαδο κάνει επαλείψεις στις ρίζες των μαλλιών για τόνωση και για την τριχόπτωση
• Τα νεαρά κλαδιά χρησιμοποιούνται στην καλαθοπλεκτική γιατί λυγίζουν εύκολα.
• Το ξύλο χρησιμοποιείται και στην επιπλοποιία και στην κατασκευή οδοντογλυφίδων. Πυρώνει το χωριάτικο φούρνο.
• Τα φύλλα χρησιμοποιούνται στην βυρσοδεψία.
• Χρησιμοποιείται και για την παρασκευή βερνικιών.
• Το ρετσίνι, το δίνουν σε πονόδοντο σαν αντισηπτικό και παυσίπονο. Επίσης, χρησιμοποιείται για ρευματισμούς και για ποδάγρα.
• Το κρασί που φτιάχνεται με διάβρεξη κλαδιών σχίνου μέσα σε μούστο, ανακουφίζει το στομάχι και σταματά τις διάρροιες. Η μαστίχα χρησιμοποιείται ως άρτυμα σε κάποια ελληνικά αλκοολούχα ποτά (π.χ., ρετσίνα). 
• Εξαφανίζει τις φακίδες του προσώπου.
• Βοηθά στη συγκόλληση καταγμάτων.
• Η μαστίχα χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Αίγυπτο ως θυμίαμα και για την ταρίχευση των νεκρών.
• Χρησιμοποιείται ως αρωματικό της αναπνοής και για την κακοσμία του στόματος (τσίχλες Χίου)
• Η μαστίχα είναι θεραπεία για τα έλκη του στομάχου και δωδεκαδακτύλου σε δοσολογία από 1 g ημερησίως (4 κάψουλες των 250 mg από το στόμα με άδειο στομάχι για 4 εβδομάδες, ακολουθούμενη από μια δόση συντήρησης με 2 κάψουλες την ημέρα για την διατήρηση της υγείας του γαστρεντερικού). Η μαστίχα θεραπεύει το γαστρικό έλκος. Τα τριτερπενικά οξέα, είναι υπεύθυνα για τη μείωση του αποικισμού του Helicobacter pylori. 
• Η μαστίχα χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Αίγυπτο ως θυμίαμα και για την ταρίχευση των νεκρών. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ως συντηρητικό και γλυκαντικό της αναπνοής. Η μαστίχα χρησιμοποιείται ως άρτυμα σε κάποια ελληνικά αλκοολούχα ποτά (π.χ., ρετσίνα) και στις τσίχλες Χίου
• Η ρητίνη χρησιμοποιείται σε προσκολλητικά, για την προστασία της λάμψης στο γυαλί, στην πορσελάνη, στα οστά, στα ξύλα και στα μέταλλα. Η μαστίχα χρησιμοποιείται σε αλκοολούχα και μη αλκοολούχα ποτά, σε ορισμένα καλλυντικά, στην αρωματοποιία, καθώς και στην οδοντιατρική ως συστατικό υλικό πλήρωσης και στην παραγωγή οδοντόκρεμας.
• Η ρητίνη έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά ως τσίχλα και για την ξηροστομία.

• Καρκίνος: 

-In vitro, η μαστίχα Χίου θεραπεύει τον καρκίνο του παχέος εντέρου που προκαλείται από τα κύτταρα στη φάση G1 του κυτταρικού κύκλου, με αποκόλληση των κυττάρων από το υπόστρωμα, και ενεργοποίηση των προκασπασών -8, -9 και -3, και άλλες αλλαγές, προάγοντας την απόπτωση. Ένα εκχύλισμα 50% από αιθανόλη μαστίχας Χίου προκαλεί απόπτωση των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου (εξαρτώμενα καρκινικά μονοπάτια από τις κασπάσες).

-Ο μηχανισμός δράσης έναντι των λευχαιμικών κυττάρων και του πολλαπλασιασμού των ενδοθηλιακών κυττάρων συνδέεται με την ενεργοποίηση του εξωκυτταρικού σήματος από τις  κινάσες (που ασχολούνται με τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού των κυττάρων λευχαιμίας) και την αγγειογένεση. Το μαστιχέλαιο έχει  αντιπολλαπλασιαστική και προαποπτωτική επίδραση σε κύτταρα λευχαιμίας και αναστέλλει την απελευθέρωση του αγγειακού ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα (VEGF) και γενικά έχει αντιοαγγειογενετική δράση.

-Το μονοτερπένιο άλφα-πινένιο  σχετίζεται με το μηχανισμό καταστολής της έκφρασης του υποδοχέα των ανδρογόνων στα προστατικά καρκινικά κύτταρα. Η μαστίχα αναστέλλει ανεξάρτητα από τα ανδρογόνα τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη, με την καταστολή της δραστηριότητας του πυρηνικού παράγοντα κΒ και το αντίστοιχο σηματοδοτικό μονοπάτι. Η μαστίχα ενισχύει τη δραστηριότητα για το γονίδιο για την καταστολή της δραστηριότητας του υποδοχέα ανδρογόνων και προκαλεί αύξηση του SP1 (που συμμετέχει στη ρύθμιση της κυτταρικής ανάπτυξης, στην απόπτωση, και στην αγγειογένεση) και ως εκ τούτου είναι χρήσιμη στον καρκίνο του προστάτη. Η μαστίχα αναστέλλει την διέγερση από τα ανδρογόνα των καρκινικών κυττάρων σε καρκίνο του προστάτη με την προς τα πάνω έκφραση αρκετών γονιδίων. Η μαστίχα αναστέλλει 2 πρωτεΐνες, την κυκλίνη D1 και την p21, που πιστεύεται ότι σχετίζεται με τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την επιβίωση. H μαστίχα μειώνει, επίσης, το προστατικό ειδικό αντιγόνο και την έκφραση των υποδοχέων ανδρογόνων. Η μαστίχα αναστέλλει την ανάπτυξη του μη εξαρτώμενου από τα ανδρογόνα καρκίνου του προστάτη κυττάρων μέσω πρωτεϊνών του πυρήνα που εμπλέκονται σε ανοσολογικές και φλεγμονώδεις αποκρίσεις. Η μασπίνη της μαστίχας είναι αναστολέας πρωτεάσης με δραστικότητα κατασταλτική σε όγκους του προστάτη.

• Μολύνσεις

Η δραστικότητα έναντι διαφόρων βακτηριακών και μυκητιακών παθογόνων είναι τεκμηριωμένη. Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι το στοματικό αντισηπτικό από μαστίχα στην οδοντιατρική είναι αποτελεσματικό. Τα μονοτερπένια είναι τα κύρια χημικά συστατικά που συμβάλλουν στην αντιβακτηριακή δραστικότητα του μαστιχέλαιου έναντι στελεχών gram-θετικών και gram-αρνητικών βακτηρίων (Sarcina lutea, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, και Bacillus subtilis). Η μαστίχα έχει επίσης αντιμυκητιακή δράση. Η ανάπτυξη των μυκήτων Candida albicans, C. parapsilosis, Torulopsis glabrata και Trichophyton sp. αναστέλλεται από τη μαστίχα, όπως επίσης και των παθογόνων Rhizoctonia solani  και Aspergillus flavus. Η αντιβακτηριακή δραστικότητα για παθογόνα του στόματος, όπως στρεπτόκοκκος mutans και γαλακτοβακίλλους, που συνδέονται κυρίως με την τερηδόνα είναι τεκμηριωμένη. Η μαστίχα θεραπεύει το γαστρικό έλκος. Τα τριτερπενικά οξέα, είναι υπεύθυνα για τη μείωση του αποικισμού του Helicobacter pylori. 

• Αντιοξειδωτική δράση

Η αντιοξειδωτική δράση του φυτού ενάντια στις ελεύθερες ρίζες είναι καλά τεκμηριωμένη. Οι ανθοκυάνες, οι τανίνες (π.χ., γαλλικό οξύ), και η τοκοφερόλη συμβάλλουν στη δραστηριότητα αυτή.

• Μείωση της χοληστερίνης

Μείωση στον ορό της ολικής χοληστερόλης, της LDL, της λιποπρωτεΐνης (α), της απολιποπρωτεΐνης Α-1, της απολιποπρωτεΐνης Β, των ηπατικών ενζύμων, της γGT, και των επιπέδων γλυκόζης. 

• Νόσος του Crohn

Η μαστίχα ήταν αποτελεσματική στη ρύθμιση φλεγμονωδών μεσολαβητών όπως CRP, IL-6, ΤΝF-α και MCP-1 στο πλάσμα, και το οξειδωτικό στρες. 

• Διαβήτης

Ένα φυτικό μείγμα είναι αποτελεσματικό στον διαβήτη.

• Υπέρταση

Η μαστίχα έχει, επίσης, υποτασική δράση.

• Εντομοκτόνο

 Η μαστίχα έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα αποτελεσματικό εντομοκτόνο.

Αντενδείξεις για τη μαστίχα

Αποφύγετε τη χρήση σε υπερευαισθησία στη μαστίχα και στη γύρη.

Αλληλεπιδράσεις με τη μαστίχα

Καμία 

Διαβάστε, επίσης,

Κακοσμία του στόματος

Χρήσιμες ιατρικές συνταγές με ελιά

Διατροφή για το έλκος

Τα καλύτερα Ελληνικά τοπικά φαγητά

www.emedi.gr