Οι χημειοθεραπείες και οι ακτινοθεραπείες προκαλούν καρκίνο

22 Απριλίου 2018

Σταματήστε να κάνετε χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Τόσο τα κυτταροστατικά φάρμακα, όσο και η ακτινοθεραπεία είναι γνωστοί καρκινογόνοι παράγοντες σε κυτταρικό επίπεδο.

Η χημειοθεραπεία πολύ συχνά προκαλεί οξεία λευχαιμία. Ο κίνδυνος για οξεία λευχαιμία από τις χημειοθεραπείες αυξάνει 100 φορές και περισσότερο.

Επίσης, τα κυτταροστατικά φάρμακα προκαλούν πολλά δεύτερα πρωτοπαθή νεοπλάσματα.

Οξεία λευχαιμία από τις χημειοθεραπείες

Η εμφάνιση της οξείας μη λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας μετά το τέλος των χημειοθεραπειών απαιτεί 3,5 έτη. Μάλιστα, μερικούς μήνες πριν την εκδήλωση της λευχαιμίας εμφανίζεται προλευχαιμία που αναγνωρίζεται στις εργαστηριακές εξετάσεις αίματος. Πολλοί εμφανίζουν και μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο.

Η ανάπτυξη μη Hodgkin λεμφώματος αυξάνεται, επίσης, σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία για άλλο κακόηθες νεόπλασμα.

Γενικά, η ανάπτυξη δεύτερων κακοηθών νεοπλασμάτων από χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία απαιτεί 5 έως 10 χρόνια.

Όλα τα κυτταροστατικά φάρμακα προκαλούν λευχαιμία, αλλά οι αλκυλιούντες παράγοντες είναι τα περισσότερο ενοχοποιούμενα φάρμακα. Όσοι, δηλαδή κάνουν χημειοθεραπεία, αλλά και ακτινοθεραπεία για πολλαπλούν μυέλωμα, νόσο Hodgkin, καρκίνο μαστού, καρκίνο ωοθηκών κ.ά έχουν πολύ αυξημένο κίνδυνο για λευχαιμία σε πέντε χρόνια και πολύ περισσότερo σε 10 χρόνια. Όσο περισσότεροι, μάλιστα, είναι οι κύκλοι χημειοθεραπείας τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος.

Πώς επηρεάζει η χημειοθεραπεία τον κίνδυνο δεύτερου καρκίνου;

Από τα κυτταροστατικά φάρμακα συμβαίνουν γενετικές ανωμαλίες σε κυτταρικό επίπεδο.

Ορισμένοι τύποι φαρμάκων χημειοθεραπείας συνδέονται με διαφορετικά είδη δεύτερων πρωτοπαθών καρκίνων. Οι καρκίνοι που συνδέονται συχνότερα με τη χημειοθεραπεία είναι το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (MDS) και η οξεία μυελογενής λευχαιμία (AML). Μερικές φορές, το MDS εμφανίζεται πρώτα και μετατρέπεται σε AML. Η οξεία λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ALL) συνδέεται, επίσης, με τη χημειοθεραπεία.

Η χημειοθεραπεία είναι γνωστό ότι είναι ακόμη μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου από την ακτινοθεραπεία στην πρόκληση λευχαιμίας.

Ο καρκίνος των όρχεων συνδέεται, επίσης, με τη χημειοθεραπεία.

Αλκυλιούντες παράγοντες

Οι αλκυλιούντες παράγοντες είναι χημειοθεραπευτικά φάρμακα που παρεμποδίζουν το DNA ενός κυττάρου. Αυτά τα φάρμακα προκαλούνται AML και MDS. Συχνά, αναπτύσσεται το MDS πρώτα, το οποίο στη συνέχεια εξελίσσεται στην AML.

Αλκυλιούντες παράγοντες που είναι γνωστό ότι προκαλούν λευχαιμία είναι οι εξής:

Mechlorethamine
Chlorambucil
Cyclophosphamide
Melphalan
Lomustine (CCNU)
Carmustine (BCNU)
Busulfan

Ο κίνδυνος γίνεται υψηλότερος με υψηλότερες δόσεις των φαρμάκων, με μεγαλύτερο χρόνο θεραπείας και με υψηλότερη δόση (όταν περισσότερο φάρμακο χορηγείται σε σύντομο χρονικό διάστημα). Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος λευχαιμίας αρχίζει να αυξάνεται περίπου 2 χρόνια μετά τη θεραπεία με αλκυλιούντες παράγοντες και γίνεται υψηλότερος μετά από 5 έως 10 χρόνια.

Δυστυχώς, το MDS και η λευχαιμία που αναπτύσσονται μετά από θεραπεία με αλκυλιωτικούς ή αλκυλιούντες παράγοντες είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Φάρμακα με βάση την πλατίνα

Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα σισπλατίνη και καρμποπλατίνη δεν είναι αλκυλιούντες παράγοντες, αλλά προσβάλλουν τα καρκινικά κύτταρα κατά τον ίδιο τρόπο. Αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο λευχαιμίας (κυρίως AML), αλλά ο κίνδυνος δεν είναι τόσο μεγάλος όσο με τους αλκυλιωτικούς παράγοντες. Αυτή η λευχαιμία είναι πιο δύσκολο να θεραπευτεί, σαν τη λευχαιμία που συνδέεται με τους αλκυλιούντες παράγοντες. Ο κίνδυνος λευχαιμίας αυξάνεται, καθώς, η ποσότητα του φαρμάκου που χρησιμοποιείται αυξάνεται. Ο κίνδυνος ανάπτυξης λευχαιμίας αυξάνεται ακόμη περισσότερο εάν χορηγηθεί ακτινοβολία μαζί με τη σισπλατίνη ή την καρμποπλατίνη.

Αναστολείς τοποϊσομεράσης II

Αυτά τα χημειοθεραπεία δεν αφήνουν τα κύτταρα να επισκευάσουν το DNA και να αυτοθεραπευθούν. Αυτά τα φάρμακα μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν λευχαιμία, κυρίως AML. Η λευχαιμία αναπτύσσεται νωρίτερα μετά τη θεραπεία με αυτά τα φάρμακα από ότι η λευχαιμία από αλκυλιωτικούς παράγοντες. Οι περισσότερες περιπτώσεις παρατηρούνταιι εντός 2 ή 3 έτη από τη θεραπεία και χωρίς να εμφανιστεί πρώτα το MDS.

Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι

Etoposide (VP-16)
Teniposide
Mitoxantrone

Τα φάρμακα που ονομάζονται ανθρακυκλίνες είναι, επίσης, αναστολείς της τοποϊσομεράσης II.

Οι ανθρακυκλίνες είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν λευχαιμία από τους άλλους αναστολείς της τοποϊσομεράσης II.

Παραδείγματα ανθρακυκλίνης είναι:

Doxorubicin
Daunorubicin
Epirubicin
Idarubicin

Η λευχαιμία από τους αναστολείς της τοποϊσομεράσης II τείνει να ανταποκρίνεται καλύτερα στην αγωγή και έχει καλύτερη εικόνα από τη λευχαιμία από τους αλκυλιούντες παράγοντες.

Στοχευμένα ή βιολογικά φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου

Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου ονομάζονται στοχευμένα φάρμακα θεραπείας, επειδή σχεδιάστηκαν για την καταπολέμηση του καρκίνου με στόχο συγκεκριμένα γονίδια ή πρωτεΐνες.

Το vemurafenib και το dabrafenib είναι φάρμακα που στοχεύουν την πρωτεΐνη BRAF. Χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του μελανώματος και σε άλλους καρκίνους. Οι άνθρωποι που παίρνουν αυτά τα φάρμακα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκινωμάτων εκ πλακωδών κυττάρων του δέρματος. Και πολλά άλλα βιολογικά φάρμακα προκαλούν καρκίνο και έχουν και πολλές άλλες παρενέργειες.

Ακτινοθεραπεία

Οι ιονίζουσες ακτινοβολίες προκαλούν καρκίνο., 15, 20 ή περισσότερα χρόνια μετά. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που κάνουν ακτινοθεραπεία για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αναπτύσσουν μετά από μερικά χρόνια καρκίνο ουροδόχου κύστεως, καρκίνο παχέος εντέρου κ. ά.

Το ίδιο παρατηρείται και στους ακτινοβολημένους ασθενείς με νόσο του Hodgkin.

Πώς επηρεάζει η ακτινοθεραπεία τον κίνδυνο δεύτερου καρκίνου;
Η ακτινοθεραπεία αναγνωρίστηκε ως πιθανή αιτία καρκίνου πριν από πολλά χρόνια. Πολλά από αυτά που γνωρίζουμε σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία από την ακτινοθεραπεία προέρχονται από τη μελέτη επιζώντων από την έκρηξη της ατομικής βόμβας στην Ιαπωνία και από τους εργαζόμενους σε χώρους με έκθεση στην ακτινοβολία και τους ασθενείς που έλαβαν ακτινοθεραπεία για καρκίνο και άλλες ασθένειες.

Πώς επηρεάζει η ακτινοβολία τον κίνδυνο λευχαιμίας και μυελοδυσπλαστικού συνδρόμου;

Τα περισσότερα είδη λευχαιμίας, συμπεριλαμβανομένης της οξείας μυελογενούς λευχαιμίας (AML), της χρόνιας μυελογενούς λευχαιμίας (CML) και της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας (ΟΛΛ), μπορούν να προκληθούν από την έκθεση στο παρελθόν σε ακτινοβολία. Το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (MDS) είναι καρκίνος του μυελού των οστών που μπορεί να μετατραπεί σε οξεία λευχαιμία κι επίσης, συνδέεται με προηγούμενη έκθεση στην ακτινοβολία.

Ο κίνδυνος δεύτερων πρωτοπαθών καρκίνων μετά από ακτινοθεραπεία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως:

Πόσο ο μυελός των οστών εκτέθηκε σε ακτινοβολία

Η ποσότητα της ακτινοβολίας που έφθασε στο μυελό των οστών

Ο ρυθμός δόσης ακτινοβολίας (πόσο δόθηκε σε κάθε δόση, πόσο καιρό χρειάστηκε για να δοθεί η δόση και πόσο συχνά δόθηκε)

Τις περισσότερες φορές, αυτοί οι καρκίνοι αναπτύσσονται μετά από αρκετά χρόνια, μετά τη θεραπεία με ακτινοβολία, κυρίως, σε 5 έως 9 χρόνια μετά την έκθεση. Στη συνέχεια, ο αριθμός των νέων καρκίνων μειώνεται σιγά-σιγά τα επόμενα χρόνια.

Πώς επηρεάζει η ακτινοβολία τον κίνδυνο για συμπαγείς όγκους;

Οι συμπαγείς όγκοι, έχουν αποδειχθεί ότι χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθούν. Οι περισσότεροι από αυτούς τους καρκίνους δεν εμφανίζονται για τουλάχιστον 10 χρόνια μετά την ακτινοθεραπεία, ενώ μερικοί διαγιγνώσκονται ακόμη και περισσότερο από 15 χρόνια αργότερα.

Η επίδραση της ακτινοβολίας στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου από συμπαγείς όγκους εξαρτάται από παράγοντες όπως:

Η δόση της ακτινοβολίας

Η περιοχή που αντιμετωπίζεται

Η ηλικία του ασθενούς όταν υποβλήθηκε σε θεραπεία με ακτινοβολία

Γενικά, ο κίνδυνος ανάπτυξης ενός συμπαγούς όγκου μετά από ακτινοθεραπεία αυξάνεται, καθώς, η δόση της ακτινοβολίας αυξάνεται. Ορισμένοι τύποι καρκίνου απαιτούν μεγαλύτερες δόσεις ακτινοβολίας από άλλες και ορισμένες τεχνικές θεραπείας χρησιμοποιούν περισσότερη ακτινοβολία.

Η περιοχή που έχει υποστεί ακτινοθεραπεία είναι, επίσης, σημαντική, καθώς οι καρκίνοι αυτοί τείνουν να αναπτύσσονται στην περιοχή ή κοντά στην περιοχή που αντιμετωπίστηκε με ακτινοβολία. Ορισμένα όργανα, όπως οι μαστοί και ο θυρεοειδής, φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο μετά από ακτινοβολία από ότι άλλα όργανα.

Η ηλικία κατά ο χρόνος της θεραπείας επηρεάζει, επίσης, τον κίνδυνο για συμπαγείς όγκους. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μετά από ακτινοβολία είναι υψηλότερος σε αυτούς που αντιμετωπίστηκαν όταν ήταν νέοι σε σύγκριση με αυτούς που έλαβαν ακτινοβολία ως ενήλικες. Ο κίνδυνος μειώνεται, καθώς, η ηλικία κατά τη διάρκεια της ακτινοβολίας αυξάνεται. Η ηλικία κατά τη στιγμή της ακτινοθεραπείας έχει παρόμοια επίδραση στην ανάπτυξη άλλων συμπαγών όγκων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του πνεύμονα, του καρκίνου του θυρεοειδούς, του σαρκώματος των οστών και των καρκίνων του παχέος εντέρου ή του στομάχου.

Άλλοι παράγοντες μπορούν, επίσης, να επηρεάσουν τον κίνδυνο καρκίνου που σχετίζεται με την ακτινοβολία.

Το κάπνισμα, για παράδειγμα, αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα μετά από ακτινοβολία ακόμη περισσότερο.

Ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο εάν χορηγηθεί χημειοθεραπεία μαζί με ακτινοβολία.

Σταματήστε να κάνετε χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες.

Αντιμετωπίστε τον καρκίνο σας και τις άλλες ασθένειές σας με φυσικούς τρόπους, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του όγκου.

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD

Διαβάστε, περισσότερα, για τη Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Μάθετε όλες τις πληροφορίες από τους συνεργάτες μας για την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου, πατώντας εδώ.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.

Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.

Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.

Μάθετε όλες τις πληροφορίες από τους συνεργάτες μας για την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου, πατώντας εδώ.

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.