Κάνναβη και αναλγησία

27 Μαρτίου 2019

Η κάνναβη είναι αποτελεσματική στις φλεγμονές και στον πόνο

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Τα σύγχρονα εργαστηριακά και κλινικά ευρήματα δείχνουν αναντίρρητα την αποτελεσματικότητα των κανναβινοειδών στην αναλγησία.

Σχετικοί με τη ρύθμιση του πόνου είναι οι κανναβοϋποδοχείς CB1. Επίσης, μια ακόμη κλειδαριά για την αναλγησία είναι οι κανναβοϋποδοχείς TRPV1 στη σπονδυλική στήλη. Οι κανναβοϋποδοχείς CB1 βρίσκονται σε περιοχές οδών πόνου και το μπλοκάρισμά τους οδηγεί σε υπεραλγησία, δηλαδή αυξημένη αίσθηση του πόνου. Οι CB1 ρυθμίζουν την κυκλοφορία των νευροδιαβιβαστών και αναστέλλουν την κυκλοφορία ουσιών που σχετίζονται με την υπερδιέγερση, τις φλεγμονές και το άλγος και την αναστολή της ουσίας P του πόνου. Η αναλγητική επίδραση των CB1 ενεργοποιείται από τους ανάλογους αγωνιστές, τα κανναβοκλειδιά, όπως η ανανταμίδη, η Δ9 THC και άλλα κανναβινοειδή.

Τα εξωκανναβινοειδή μιμούνται και ενισχύουν τη δράση των ενδοκανναβινοειδών κι έτσι έχουν αναλγητική δράση. Η Δ9 THC σε δοσολογία 5-10 mg από το στόμα, σε ασθενείς με καρκίνο ή καλύτερα 20 mg απελευθερώνει από τον πόνο, για αρκετές ώρες. Με την THC επιτυγχάνεται και ηρεμιστική δράση, χωρίς παρενέργειες.

Το κάπνισμα ή καλύτερα το άτμισμα της κάνναβης είναι άμεσα αποτελεσματικό στον πόνο. Ο νευροπαθητικός πόνος, όπως του καρκίνου, της πολλαπλής σκλήρυνσης, του διαβήτη, του HIV AIDS αντιμετωπίζεται με την κάνναβη. Η χορήγηση μεμονωμένων κανναβινοειδών, όπως η Δ9 THC ή η CBD έχουν πιο περιορισμένη επίδραση από αυτή που έχει το εκχύλισμα όλου του φυτού, που περιέχει διάφορα κανναβινοειδή, τερπένια και φλαβονοειδή. Ο συνδυασμός κανναβινοειδών και μη κανναβινοειδών στο εκχύλισμα της κάνναβης, παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα στην απαλλαγή από το νευροπαθητικό πόνο, σε σύγκριση με τη χορήγηση μεμονωμένων συστατικών. Η συνέργεια THC και CBD, ειδικά με το άτμισμα, είναι πιο αποτελεσματική από τα οπιοειδή, τα οποία έχουν πάρα πολλές παρενέργειες. Τα κανναβινοειδή είναι θεραπεία επιλογής για το χειρισμό του χρόνιου νευροπαθητικού πόνου, αλλά και του πόνου της ινομυαλγίας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Η κάνναβη είναι αποτελεσματική και για τους μετεγχειρητικούς πόνους, αλλά και για τις ημικρανίες.

Ο χρόνιος πόνος επηρεάζει εκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον κόσμο. Παρά την επικράτηση του χρόνιου πόνου, οι ασθενείς έχουν περιορισμένες διαθέσιμες επιλογές θεραπείας. Προς το παρόν, συνταγογραφούμενα οπιοειδή, όπως η μορφίνη, είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη λύση για το χρόνιο πόνο. Ωστόσο, η συνταγογράφηση οπιοειδών ενέχει σημαντικούς κινδύνους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ασθενείς και γιατροί επανεξετάζουν τη χρήση παυσίπονων με οπιοειδή και αναζητούν μια νέα λύση.

Η μαριχουάνα είναι αποτελεσματικό παυσίπονο και είναι μια από τις πιο δημοφιλείς εναλλακτικές λύσεις στις συνταγές οπιοειδών.

Πώς λειτουργεί η μορφίνη

Η μορφίνη είναι δημοφιλές παυσίπονο εδώ και δεκαετίες. Η μορφίνη είναι ένα ναρκωτικό και παρόλο που είναι λιγότερο ισχυρό από άλλα ναρκωτικά, όπως η ηρωίνη και η οξυκοδόνη, η μορφίνη εξακολουθεί να είναι ένα ισχυρό φάρμακο.

Η μορφίνη, αφού απορροφηθεί στα αιμοφόρα αγγεία, μεταφέρεται στον εγκέφαλο. Οι μεταφορείς μετακινούν τις ενώσεις στα κύτταρα στόχους τους, όπου δεσμεύονται σε συγκεκριμένους υποδοχείς για να καταστείλουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου. Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της δέσμευσης είναι η μείωση του πόνου. Καθώς, η δόση του οπιοειδούς αυξάνεται, ωστόσο, η ένωση μπορεί να επηρεάσει άλλες περιοχές του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα την κατάθλιψη και την καταστολή άλλων σωματικών λειτουργιών, όπως η αναπνοή.

Με την πάροδο του χρόνου, η επαναλαμβανόμενη χρήση οπιοειδών, όπως η μορφίνη θα οδηγήσει σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται ανοχή, όταν ο εγκέφαλος αισθάνεται τους αυξημένους ρυθμούς δέσμευσης των οπιοειδών υποδοχέων και αντιδρά με απενεργοποίηση και αφαίρεση τους. Με τον τρόπο αυτό, ο εγκέφαλος μειώνει τον ρυθμό δέσμευσης του υποδοχέα, προκαλώντας μια μειωμένη ανταπόκριση στο φάρμακο. Για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο ανακούφισης του πόνου, τότε οι ασθενείς πρέπει να αυξήσουν τη δοσολογία, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο επιβλαβών παρενεργειών.

Η ανάπτυξη της ανοχής των οπιοειδών είναι πρόβλημα για ασθενείς με μακροχρόνιο χρόνιο πόνο. Για ορισμένους ασθενείς, η ανοχή μπορεί τελικά να οδηγήσει σε υπερβολική δόση.

Tα οπιοειδή αναλγητικά σύμφωνα με τη χημική τους δομή περιλαμβάνουν τα φυσικά αλκαλοειδή του οπίου και τα συνθετικά παράγωγα.

Aπό πλευράς κλινικής εφαρμογής και με βάση τις ομοιότητες στη δράση τους τα οπιοειδή ταξινομούνται σε

1) αγωνιστές ή διεγέρτες που η δράση τους είναι παρόμοια της μορφίνης και

2) αγωνιστές-ανταγωνιστές που έχουν αγωνιστική δράση σε ένα τύπο υποδοχέα των οπιούχων και αγωνιστική-ανταγωνιστική δράση σε άλλον.

Οπιοειδή με αγωνιστική δράση είναι τα φυσικά αλκαλοειδή του οπίου (μορφίνη, κωδεΐνη και ανάλογα) και συνθετικά παράγωγα, (όπως μεπεριδίνη, φαιντανύλη, λεβορφανόλη, μεθαδόνη, προποξυφαίνη).

Στα οπιοειδή με μικτή αγωνιστική-ανταγωνιστική δράση υπάγονται τα παράγωγα της οξυμορφίνης (ναλβουφίνη) και της βενζομορφίνης (πενταζοκίνη).

H μορφίνη παρά τη μεγάλη συχνότητα ναυτίας και εμέτου εξακολουθεί να παραμένει το πλέον εν χρήσει οπιοειδές για την αντιμετώπιση του έντονου πόνου. Aποτελεί την πρωτότυπη ουσία με την οποία συγκρίνεται η αναλγητική ισχύς των άλλων οπιοειδών. Είναι το οπιοειδές εκλογής για την από του στόματος χορήγηση στον χρόνιο πόνο κακοήθους αιτιολογίας στα τελικά στάδια.

H πεθιδίνη προκαλεί ταχεία, αλλά βραχείας διάρκειας, αναλγησία. H αναλγητική της ισχύς είναι μικρότερη της μορφίνης. Δεν ενδείκνυται στον χρόνιο πόνο κακοήθους αιτιολογίας.

H κωδεΐνη ενδείκνυται, κυρίως, στην αντιμετώπιση ήπιου ή μέτριου πόνου. Σε μακροχρόνια χορήγηση προκαλεί έντονη δυσκοιλιότητα.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της μορφίνης για τη θεραπεία του πόνου

Ως φάρμακο κατά του πόνου, η μορφίνη είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και ταχείας δράσης, προσφέροντας τα ακόλουθα πλεονεκτήματα ως παυσίπονο:

Βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητα: Η μορφίνη λειτουργεί βραχυπρόθεσμα ως παυσίπονο. Μειώνει τον πόνο γρήγορα και αποτελεσματικά, αλλά η ανοχή προκαλεί μείωση του αποτελέσματος με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η διαδικασία καθιστά τα οπιοειδή ιδανικά για τους μετεγχειρητικούς ασθενείς που απαιτούν ισχυρά παυσίπονα, καθώς, θεραπεύονται από τον πόνο της χειρουργικής επέμβασης.

Ιατρική εξοικείωση: Σε σύγκριση με τη μαριχουάνα, η έρευνα και η κατανόηση της μορφίνης είναι πιο κατανοητή από τους γιατρούς. Οι γιατροί προτιμούν τη μορφίνη γιατί τη γνωρίζουν καλά.

Από την άλλη πλευρά, η μορφίνη προκαλεί ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως:

Ανοχή: Καθώς ο εγκέφαλος ανιχνεύει αυξημένους ρυθμούς σύνδεσης στους υποδοχείς οπιοειδών, δρα για να μειώσει τον ρυθμό σύνδεσης, μειώνοντας αποτελεσματικά την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Σε ασθενείς με μακροχρόνιες καταστάσεις χρόνιου πόνου, αυτή η τάση σημαίνει ότι το φάρμακο χάνει την αποτελεσματικότητά του με την πάροδο του χρόνου, απαιτώντας από τον ασθενή να αυξήσει τη δοσολογία του για να βιώσει ισχυρότερα αποτελέσματα.

Εθισμός: Ο εθισμός εμφανίζεται όταν ένας ασθενής αναπτύσσει ψυχολογική εξάρτηση από ένα φάρμακο. Δυστυχώς, το πρόβλημα αυτό είναι συχνό με τα οπιοειδή και τη μορφίνη. Ο εθισμός σε συνδυασμό με τη σωματική ανοχή στα οπιοειδή, οδηγεί τους ασθενείς να λαμβάνουν προοδευτικά υψηλότερες δόσεις οπιοειδών για να επιτύχουν το ιδανικό αποτέλεσμα. Αυτή η στρατηγική μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές παρενέργειες και, τελικά, σε υπερβολική δόση.

Υπερδοσολογία: Σε υψηλές δόσεις, η μορφίνη καταστέλλει όλες τις λειτουργίες του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων των βασικών λειτουργιών ζωής, όπως η αναπνοή. Η καταστολή της αναπνοής είναι η πιο συνηθισμένη αιτία θανάτου σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης μορφίνης.

Δυσκοιλιότητα: Τα οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένης της μορφίνης, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή δυσκοιλιότητα στους ασθενείς. Αυτή η παρενέργεια είναι συχνά μια ενόχληση, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σημαντικό και επώδυνο πρόβλημα υγείας εάν δεν αντιμετωπισθεί.

hemp and pain 4

Πώς λειτουργεί η μαριχουάνα στον εγκέφαλο

Η μαριχουάνα έχει χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο, για πάνω από 5.000 χρόνια. Σε αντίθεση με τη μορφίνη, η οποία χρησιμοποιήθηκε ιστορικά ως ισχυρή αναλγησία, η μαριχουάνα χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία πάνω από 200 ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων πολλών επώδυνων καταστάσεων.

Η πιο συχνή χρήση της μαριχουάνας ήταν ως θεραπεία για πονοκεφάλους.

Ως παυσίπονο, η μαριχουάνα λειτουργεί στον εγκέφαλο μέσω μιας ελαφρώς διαφορετικής οδού από την μορφίνη. Όταν εισάγονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω εισπνοής ή κατάποσης, οι ενώσεις στη μαριχουάνα ταξιδεύουν στον εγκέφαλο και μεταφέρονται στους υποδοχείς κανναβινοειδών σε όλο τον εγκέφαλο. Ωστόσο, αντί να καταστέλλει λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως η μορφίνη, η μαριχουάνα προκαλεί μια κατάσταση ευφορίας.

Υπάρχουν δύο βασικά ιατρικά συστατικά στη μαριχουάνα: Η THC και η CBD. Η THC ή η τετραϋδροκανναβινόλη είναι το κύριο ψυχοδραστικό συστατικό στη μαριχουάνα, επηρεάζοντας συγκεκριμένους υποδοχείς στον εγκέφαλο για να παράγει ένα ευφορικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, η THC παρέχει, επίσης, ανακούφιση από τον πόνο και μειώνει τη φλεγμονή. Η CBD, ή η κανναβιδιόλη, από την άλλη πλευρά, είναι ελάχιστα ψυχοδραστική, αλλά σημαντική από ιατρική άποψη, που δρα ως αντικαταθλιπτικό.

hemp and pain 1

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης μαριχουάνας για τη θεραπεία του πόνου

Η μαριχουάνα προσφέρει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα ως παυσίπονο:

Μειωμένος κίνδυνος εθισμού και υπερδοσολογίας: Σε σύγκριση με τη μορφίνη, η μαριχουάνα παρουσιάζει σημαντικά λιγότερους κινδύνους, αποδεικνύοντας ότι έχει μικρότερο δυναμικό εθισμού. Επιπλέον, είναι σχεδόν αδύνατο να ληφθεί υπερβολική δόση.

Στοχευμένη διαχείριση του πόνου: Τα κανναβινοειδή είναι ενεργά συστατικά της μαριχουάνας που είναι ιατρικά επωφελή για συγκεκριμένους τύπους πόνου. Επί του παρόντος, η έρευνα εξετάζει την αποτελεσματικότητα των κανναβινοειδών στην καταπολέμηση του πόνου που σχετίζεται με τον καρκίνο, τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τον HIV και το AIDS.

Θεραπεύει τη ναυτία και αυξάνει την όρεξη: Η κάνναβη μειώνει τη ναυτία και αυξάνει την όρεξη και αυτό είναι καλό για τους καρκινοπαθείς.

Βελτιώνει τον ύπνο: Η ιατρική κάνναβη βελτιώνει τον ύπνο σε ασθενείς με χρόνιο πόνο και δρα θεραπευτικά στην άπνοια ύπνου.

Η μαριχουάνα και η μορφίνη είναι αποτελεσματικά παυσίπονα αλλά τείνουν να είναι κατάλληλα για συγκεκριμένους τύπους πόνου. Η μορφίνη είναι πιο κατάλληλη για τη θεραπεία του βραχυπρόθεσμου πόνου, καθώς είναι ταχεία και ισχυρή, αλλά τα αναλγητικά αποτελέσματα μειώνονται, καθώς ο ασθενής αναπτύσσει ανοχή στο φάρμακο. Η μαριχουάνα, από την άλλη πλευρά, είναι γενικά καλή στη μακροχρόνια διαχείριση του πόνου, αφού τα αναλγητικά αποτελέσματά της δεν αλλάζουν, καθώς ο ασθενής δεν αναπτύσσει ανοχή.

Η μορφίνη παρουσιάζει σημαντικές παρενέργειες σε σύγκριση με τη μαριχουάνα, γεγονός που συχνά οδηγεί σε σοβαρή δυσκοιλιότητα και εθισμό. Η μαριχουάνα, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, προκαλεί λιγότερες παρενέργειες και είναι σημαντικά λιγότερο εθιστική.

Οι ασθενείς που χρησιμοποιούν οπιοειδή για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου μειώνουν τη χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων κατά 64% μετά την προσθήκη κάνναβης στη θεραπεία τους.