Προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο μαστού

Ποιες γυναίκες πρέπει να κάνουν έλεγχο για καρκίνο μαστού

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά 

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD 

Υπάρχουν κατά καιρούς πολλές διαφωνίες ανάμεσα στους επιστήμονες, για το ποιες γυναίκες πραγματικά, πρέπει να κάνουν πρoληπτικά προσυμπτωματικό έλεγχο για καρκίνο μαστού.

Τα δεδομένα

• Αυτοεξέταση μαστού: Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η αυτοεξέταση μαστού δεν μειώνει τη θνησιμότητα. Αντιθέτως, σε κάποιες περιπτώσεις η αυτοεξέταση μαστού αύξησε τον αριθμό των βιοψιών και αύξησε τη διάγνωση των καλόηθων όγκων του μαστού, αλλά δεν μείωσε τη θνησιμότητα και δεν άλλαξε το στάδιο διάγνωσης της νόσου.
• Μαστογραφία και αυτοεξέταση μαστού: Οι γυναίκες με φυσιολογικό κίνδυνο για καρκίνο μαστού που είναι άνω των 50 ετών ωφελούνται από την μαστογραφία μόνο, αλλά και από την μαστογραφία μαζί με την αυτοεξέταση μαστού κάθε 1 ή κάθε 2 έτη. Η θνησιμότητα σε αυτές τις περιπτώσεις μειώνεται κατά 20-30%.

Τι γίνεται με τον προσυμπτωματικό έλεγχο σε γυναίκες μέσου κινδύνου 40-49 ετών;

Από τις μελέτες φαίνεται ότι δεν υπάρχει όφελος από τον προσυμπτωματικό έλεγχο για μαστογραφία για γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας. Το όφελος υπάρχει όταν οι γυναίκες είναι ανάμεσα στα 50-69 έτη, κυρίως 5 έτη μετά την έναρξη του προσυμπτωματικού ελέγχου.

Το πρόβλημα στον προσυμπτωματικό έλεγχο είναι η διαφορά ανάμεσα στην αντιμετώπιση από τους ειδικούς γιατρούς στην απαίτηση για επιπρόσθετο έλεγχο και βιοψία. Αυτή η ανισότητα στην αντιμετώπιση είναι έκδηλη, κυρίως, σε μικρότερες γυναίκες. Σε περίπου τις μισές γυναίκες ηλικίας 40-49 ετών που κάνουν προσυμπτωματικό έλεγχο ετησίως για 10 έτη οι ψευδώς θετικές μαστογραφίες απαιτούν επαναλαμβανόμενο έλεγχο με μαστογραφία, υπέρηχο και βιοψία.

Η μαστογραφία μπορεί να μην είναι τόσο ευαίσθητη για την διάκριση του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA1 και BRCA2, γιατί αυτές οι γυναίκες αναπτύσσουν καρκίνο σε μικρότερη ηλικία που η μαστογραφία δεν είναι πολύ ευαίσθητη.

Οι επίσημες συστάσεις για τον προσυμπτωματικό έλεγχο στο καρκίνο του μαστού

Άρα, σε ασυμπτωματικές γυναίκες με φυσιολογικό κίνδυνο, χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου, εκτός από την ηλικία και το φύλο συνιστάται ο εξής προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού:

• Αυτοεξέταση μαστού κάθε μήνα για γυναίκες ηλικίας άνω των 20 ετών. Είναι σημαντικό, απλώς, οι γυναίκες να γνωρίζουν τους μαστούς τους και να παρακολουθούν τις αλλαγές σε αυτούς.
• Κλινική εξέταση μαστού από ειδικό και υπέρηχο μαστών: Συνιστώνται, υποχρεωτικά. ετησίως για γυναίκες άνω των 50 ετών. Πολλοί ειδικοί, όμως επιμένουν ότι πρέπει να γίνεται κάθε 3 έτη σε γυναίκες 20- 40 ετών και ετησίως, άνω των 40 ετών. Ο ειδικός με την ψηλάφηση μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει τον καρκίνο μαστού.
• Μαστογραφία: Συνιστάται, από κάποιους, να γίνεται κάθε 1-2 έτη, ανάμεσα στα 40-75 έτη. Άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνεται κάθε έτος στις ηλικίες ανάμεσα στα 50-69 έτη. Τέλος, άλλοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η μαστογραφία πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο σε ηλικίες άνω των  40 ετών εφόσον είναι σε καλή υγεία και έχουν καλό προσδόκιμο επιβίωσης (καλύτερα να μη γίνεται)

Οι γυναίκες που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού με βάση ορισμένους παράγοντες θα πρέπει να κάνουν μια μαγνητική τομογραφία και μια μαστογραφία κάθε χρόνο.

Ποιες είναι οι γυναίκες υψηλού κινδύνου;

-Έχουν ισόβιο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού κατά περίπου 20% έως 25% ή περισσότερο, σύμφωνα με το οικογενειακό ιστορικό

-Έχουν γνωστή BRCA1 ή BRCA2 μετάλλαξη

-Έχουν ένα συγγενή πρώτου βαθμού (γονέα, αδελφό, αδελφή, ή παιδί) με BRCA1 ή BRCA2 γονιδιακή μετάλλαξη, και δεν έχουν κάνει γενετική εξέταση οι ίδιες

-Υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία στο θώρακα όταν ήταν μεταξύ 10 και 30 ετών

-Έχουν το σύνδρομο Li-Fraumeni, το σύνδρομο Cowden, ή το σύνδρομο Bannayan-Riley-Ruvalcaba, ή έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού με ένα από αυτά τα σύνδρομα

Δεν είναι απαραίτητη η ετήσια MRI για τις γυναίκες που έχουν ένα μέτρια αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού (κίνδυνος 15% έως 20% από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό), αλλά όσες επιθυμούν μπορούν να την κάνουν:

• Προσωπικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS), λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS), άτυπη υπερπλασία πόρων (ADH), ή άτυπη λοβιακή υπερπλασία (ALH)
• Πυκνούς μαστούς, όπως φαίνεται στη μαστογραφία

Εάν η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται για προσυμπτωματικό έλεγχο, θα πρέπει να γίνεται και μια μαστογραφία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, αν και η μαγνητική τομογραφία αν και είναι πιο ευαίσθητη εξέταση (είναι πιο πιθανό να ανιχνεύσει τον καρκίνο από ό, τι μια μαστογραφία), μπορεί να μην ανιχνεύσει ορισμένους καρκίνους που μια μαστογραφία θα εντοπίσει.

Για τις περισσότερες γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο, η εξέταση με μαγνητική τομογραφία και μαστογραφία θα πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 30 ετών και θα συνεχιστεί για όσο χρονικό διάστημα μια γυναίκα είναι σε καλή υγεία.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις  ότι η μαγνητική τομογραφία είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο ελέγχου για τις γυναίκες με μέσο κίνδυνο. Ενώ η MRI είναι πιο ευαίσθητη από τη μαστογραφία, έχει, επίσης, ένα υψηλότερο ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων (είναι πιο πιθανό να βρείτε κάτι που αποδεικνύεται ότι δεν είναι καρκίνος). Αυτό θα οδηγούσε σε περιττές βιοψίες και άλλες δοκιμασίες, σε μεγάλη ανησυχία και  άγχος.

Η μαστογραφία, η μαγνητική τομογραφία (σε γυναίκες υψηλού κινδύνου), η κλινική εξέταση μαστών, η αυτοεξέταση μαστού και ο υπέρηχος μαστών προσφέρουν στις γυναίκες την καλύτερη ευκαιρία για να μειώσουν τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού.

Όλες οι εξετάσεις μαζί προσφέρουν  τον καλύτερο τρόπο για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Χωρίς αμφιβολία, μια φυσική εξέταση του μαστού χωρίς μαστογραφία, δεν είναι σε θέση να εντοπίσει πολύ μικρούς καρκίνους που φαίνονται στην μαστογραφία. Η μαστογραφία είναι μια ευαίσθητη μέθοδος διαλογής, αλλά ένα μικρό ποσοστό των καρκίνων του μαστού δεν εμφανίζονται στις μαστογραφίες, αλλά μπορεί να ψηλαφηθούν από έναν έμπειρο γιατρό. Για τις γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, όπως τα άτομα με μεταλλάξεις του γονιδίου BRCA ή ένα ισχυρό οικογενειακό ιστορικό,  η μαγνητική τομογραφία και η μαστογραφία πρέπει να γίνονται την ίδια χρονική στιγμή.

Οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού

-Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού σε συγγενείς

• Ηλικία κατά την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού

• Αμφοτερόπλευρη νόσος

• Βαθμός συγγένειας (πρώτου ή μεγαλύτερος)

• Πολλές περιπτώσεις με καρκίνο του μαστού στην οικογένεια

• Πρόωρη εμφάνιση άλλων όγκων (για παράδειγμα, καρκίνος ωοθήκης, σάρκωμα κ.ά)

• Αριθμός των προσβεβλημένων ατόμων (μεγάλες οικογένειες με πολλά ανεπηρέαστα άτομα θα είναι λιγότερο πιθανό να φέρουν μετάλλαξη γονιδίου υψηλού κινδύνου)

-Ορμονικοί και αναπαραγωγικοί παράγοντες κινδύνου

• Οι ορμονικοί και αναπαραγωγικοί παράγοντες έχουν αναγνωρισθεί ως σημαντικοί στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Η παρατεταμένη έκθεση σε ενδογενή οιστρογόνα είναι ένας δυσμενής παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Η πρόωρη εμμηναρχή και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, καθώς παρατείνει την έκθεση στα οιστρογόνα και την προγεστερόνη.
• Η μακροχρόνια συνδυασμένη θεραπεία ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης (> 5 έτη) μετά την εμμηνόπαυση συνδέεται με μια σημαντική αύξηση του κινδύνου. Ωστόσο, συντομότερες θεραπείες μπορεί ακόμα να σχετίζονται με κίνδυνο για τις γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος αυξάνει σωρευτικά κατά 1-2% ετησίως, αλλά εξαφανίζεται μέσα σε 5 χρόνια από τη διακοπή. Ο κίνδυνος από τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με οιστρογόνα, μόνο, φαίνεται μικρότερος. Γενικά, υπολογίζεται ότι υπαρχει 24%  κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού,  κατά τη διάρκεια χρήσης των συνδυασμένων από του στόματος αντισυλληπτικών και 10 έτη μετά την χρήση.
• Η ηλικία κατά την πρώτη εγκυμοσύνη επηρεάζει το σχετικό κίνδυνο του καρκίνου του μαστού, γιατί η εγκυμοσύνη μετατρέπει τα κύτταρα του παρεγχύματος του μαστού, με πιθανό αποτέλεσμα μικρότερο πολλαπλασιασμό κατά το δεύτερο μισό του έμμηνου κύκλου. Ως αποτέλεσμα, στις αρχές της πρώτης εγκυμοσύνης προσφέρει κάποια προστασία, ενώ οι γυναίκες που γέννησαν το πρώτο τους παιδί μετά την ηλικία των 30 έχουν διπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τις γυναίκες που γέννησαν το πρώτο τους παιδί κάτω από την ηλικία των 20 ετών.

-Άλλοι παράγοντες κινδύνου

Η παχυσαρκία, η διατροφή και η άσκηση παίζουν ρόλο στον καρκίνο μαστού. Ακόμη, η αυξημένη πυκνότητα μαστών, η ινοκυστική μαστοπάθεια, η κατανάλωση αλκοόλ, η αποφυγή θηλασμού έχουν μικρή επίδραση και δεν ενσωματώνονται στα διαθέσιμα μοντέλα αξιολόγησης του κινδύνου.

Η εκτίμηση της  μαστογραφικής πυκνότητας, η αύξηση του σωματικού βάρους και ο ορμονολογικός έλεγχος σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να ενσωματώνονται στα εργαλεία εκτίμησης του κινδύνου για καρκίνο του μαστού.

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο μαστού, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Όταν κάνετε πρόληψη για τον καρκίνο

Κίνδυνος για καρκίνο προστάτη

Για όσες έχουν κίνδυνο για καρκίνο μαστού

Αν έχετε κίνδυνο για καρκίνο στο συκώτι

Για όσους έχουν κίνδυνο για καρκίνο του εντέρου

Για όσους έχουν κίνδυνο για καρκίνο στομάχου

Γιατί τα αντηλιακά είναι υπεύθυνα για το μελάνωμα

Για όσους έχουν κίνδυνο για καρκίνο από το κάπνισμα

Γνωστοί παράγοντες που προκαλούν καρκίνο

Πρόληψη καρκίνου του πνεύμονα με διακοπή καπνίσματος

Τα είδη πρόληψης του καρκίνου

Επιδημιολογία του καρκίνου

Μη επεμβατική κυταρολογική εξέταση για καρκίνο του μαστού

Mοριακός χάρτης του καρκίνου του μαστού

Πρόληψη καρκίνου μαστού

Μήπως πονάνε οι μαστοί σας;

Καρκίνος μαστού

Τελικά είναι απαραίτητη η μαστογραφία;

Η σημασία της πρόληψης στον καρκίνο του μαστού

Γονίδιο υπεύθυνο για τον καρκίνο μαστού

Μαγνητική Μαστογραφία

Πρωτογενής πρόληψη καρκίνου του μαστού

Γιατί πρέπει να χρησιμοποιείτε βιολογικά καλλυντικά

Έλεγχος της ποιότητας μαστογραφίας

Απεικονιστικά ευρήματα στους μαστούς

Eξειδικευμένα κέντρα μαστού

Βοηθάει η μαστογραφία στην πρόληψη καρκίνου;

www.emedi.gr