Οι παράγοντες κινδύνου για τις παροξύνσεις στη χρόνια βρογχίτιδα

28 Ιανουαρίου 2015

Οι παροξύνσεις της χρόνιας βρογχίτιδας είναι ένα συχνό πρόβλημα υγείας

Γράφει ο

Ιωάννης Κριαράς

Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος, MD, PhD

Η χρόνια βρογχίτιδα, ICD-10 J42, χαρακτηρίζεται από βήχα και υπερβολική παραγωγή πτυέλων και έχει το χαρακτηριστικό ότι επιδεινώνεται και εξουθενώνει τον ασθενή.

Οι οξείες εξάρσεις της ΧΑΠ είναι μια σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με βρογχοδιασταλτικά, καθώς και με από του στόματος κορτικοστεροειδή. Εάν ο ασθενής έχει οξεία βρογχίτιδα, πρέπει να γίνει θεραπεία και με αντιβιοτικά. Οι στρατηγικές πρόληψης και η θεραπεία συντήρησης έχουν μεγάλη σημασία στην πρόγνωση της νόσου.

Η χρόνια βρογχίτιδα είναι η πιο γνωστή αιτία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες. Οι παροξύνσεις της χρόνιας βρογχίτιδας εκτός του ότι απαιτούν θεραπεία με αντιβιοτικά, βρογχοδιασταλτικά και κορτικοστερεοειδή απαιτούν, συνήθως, μέσα σε 14 ημέρες, λόγω υποτροπής νοσηλεία.

Η νόσος αυτή έχει φυσική και ψυχολογική επίδραση στους ασθενείς με ανεπιθύμητες επιδράσεις στην ποιότητα ζωής τους.

Η χρόνια βρογχίτιδα ορίζεται ως η παρουσία βήχα μαζί με την παραγωγή πτυέλων τις περισσότερες ημέρες για τουλάχιστον 3 μήνες κάθε χρόνο και για 2 συνεχόμενα χρόνια.

Άλλα συμπτώματα είναι ο συριγμός και η δύσπνοια.

Οι παράγοντες κινδύνου για την χρόνια βρογχίτιδα και την επιδείνωση της νόσου:

Το κάπνισμα
Η μακροχρόνια έκθεση στη μόλυνση του περιβάλλοντος
Η έκθεση στη σκόνη και τους καπνούς
Οι υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του αναπνευστικού

Οι παράγοντες αυτοί έχουν σαν αποτέλεσμα φλεγμονή του βρογχικού βλεννογόνου, αλλαγές στους αεραγωγούς, όπως καταστροφή των βλεφαρίδων και αύξηση των βλεννωδών αδένων.

Έτσι επηρεάζεται η κάθαρση των αεραγωγών και υπάρχει υπερέκκριση βλέννας. Συμβαίνει φλεγμονή και οίδημα και τελικά στένωση και απόφραξη των αεραγωγών.

Το κάπνισμα είναι ο πρωταρχικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη χρόνιας βρογχίτιδας. Αν και μόνο 15% των καπνιστών αναπτύσσουν απόφραξη των αεραγωγών με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς αναπτύσσουν χρόνια βρογχίτιδα με βακτηριακή αποίκιση των βρόγχων και υποτροπιάζουσες παροξύνσεις. Η διακοπή του καπνίσματος είναι, άρα, σημαντικό μέρος της θεραπείας και της πρόληψης της χρόνιας βρογχίτιδας, Η ελάττωση στην πνευμονική λειτουργία, χαρακτηρίζεται από ελάττωση στην ποσότητα του αέρα που μπορούμε να εκπνεύσουμε σε ένα δευτερόλεπτο FEV1 (Forced Expiratory Volume 1) και είναι μη αναστρέψιμη όταν προκαλείται από το κάπνισμα. Παρόλα αυτά αν ο ασθενής σταματήσει να καπνίζει η φλεγμονώδης καταστροφή στους πνεύμονες ελαττώνεται και η πρόγνωση βελτιώνεται.

Τι είναι η οξεία παρόξυνση της χρόνιας βρογχίτιδας;

Οι ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα μπορεί να έχουν συχνές και εξουθενωτικές παροξύνσεις της νόσου τους σε ένα χρόνο, κυρίως, τους χημερινούς μήνες. Αυτές οι παροξύνσεις είναι υποτροπιάζοντα επεισόδια επιδείνωσης των αναπνευστικών συμπτωμάτων που οδηγούν σε περαιτέρω μείωση της λειτουργίας πνευμόνων, χειροτέρευση της ποιότητας ζωής του ασθενούς και αύξηση της νοσηλείας τους (ιατρικές επισκέψεις, νοσηλεία σε νοσοκομεία, επιπρόσθετα φάρμακα). Η παρόξυνση χρόνιας βρογχίτιδας είναι η συχνότερη αιτία εισαγωγής σε νοσοκομείο και θανάτου σε ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα. Περίπου 50% αυτών των ασθενών θα έχουν τουλάχιστον 2 επεισόδια τον χρόνο και περίπου 1 στους 5 θα απαιτήσει νοσηλεία που ελοχεύει έναν κίνδυνο 4% θανάτου σε ελαφριάς έως μέτριας σοβαρότητας νόσο, αλλά μπορεί να είναι και 24% για ασθενείς που νοσηλεύονται στις μονάδες εντατικής θεραπείες με αναπνευστική ανεπάρκεια. Ακόμη πολλοί ασθενείς θα απαιτήσουν επανεισαγωγή για επιδείνωση των συμπτωμάτων τους.

Οι κύριες αιτίες της οξείας παρόξυνσης της χρόνιας βρογχίτιδας

Βακτηριακή λοίμωξη
Οξεία ιογενής αναπνευστική λοίμωξη
Περιβαλλοντολογικοί παραάγοντες (μόλυνση αέρα, καπνοί, κάπνισμα, νέφος)

Σε οξείες βακτηριακές παροξύνσεις, τα βακτήρια ανευρίσκονται στα πτύελα των ασθενών. Το 40-50% των μολύνσεων είναι βακτηριακές.

Τα πιο συχνά βακτήρια σε οξείες παροξύνσεις χρόνιας βρογχίτιδας είναι:

Ο Haemophilus influenzae
Ο Streptococcus pneumoniae
Η Moraxella catarrhalis

Οι άτυποι οργανισμοί, όπως τα Chlamydia pneumonia και Mycoplama pneumonia συνοδεύονται με παροξύνσεις σε 5-10% των ασθενών. Αυτές οι μολύνσεις μπορεί να υπάρχουν μόνες τους ή να εμφανίζονται σε συνδυασμό με άλλες βακτηριακές.

Τα ιικά παθογόνα ευθύνονται για το 40% των παροξύνσεων χρόνιας βρογχίτιδας και είναι:

influenza A ή Β
ρινοϊός
παραινφλουέντζα
κορονοϊός

Άλλες μη μολυσματικές αιτίες των παροξύνσεων είναι:

η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
η πνευμονική εμβολή
η ακατάλληλη χοργηση οξυγόνου
φάρμακα, όπως τα ναρκωτικά

Ταξινόμηση των παροξύνσεων της χρόνιας βρογχίτιδας

Οι παροξύνσεις της χρόνιας βρογχίτιδας μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με την παρουσία ή απουσία της αυξανόμενης δύσπνοιας, του αυξανόμενου όγκου των πτυέλων και την παρουσία πύου στα πτύελα.

Τύπος Ι: ένας ασθενής έχει και τα 3 συμπτώματα

Τύπος ΙΙ: ένας ασθενής έχει τα 2 από τα 3 συμπτώματα

Τύπος ΙΙΙ: έχει ένα από τα 3 συμπτώματα.

Μείζονα κριτήρια θεωρούνται τα 3 συμπτώματα και ελάσσονα κριτήρια είναι ο συριγμός, ο πόνος στο θώρακα, ο βήχας και τα συμπτώματα κοινού κρυολογήματος, όπως η ρινική καταρροή και το μπούκωμα. Η παρόξυνση απαιτεί την παρουσία τουλάχιστον δύο μειζόνων συμπτωμάτων ή ενός μείζονος και ενός ελάσσονος για τουλάχιστον 2 συνεχόμενες ημέρες.

Οι ασθενείς με σοβαρή παρόξυνση είναι αυτοί:

που έχουν περισσότερες από 2 παροξύνσεις τους τελευταίους 12 μήνες
εάν απαίτησαν νοσηλεία για οποιαδήποτε παρόξυνση τους τελευταίους 12 μήνες

Η εμπειρική αντιβιοτική αγωγή που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα παθογόνων σε ασθενείς με παροξύνσεις σε χρόνια βρογχίτιδα είναι επιτακτική ειδικά σε ασθενείς με αυξανόμενη δύσπνοια, βήχα και πυώδη πτύελα.

Οι παράγοντες κινδύνου που ευθύνονται για την ανάγκη νοσηλείας σε ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα είναι:

η έλλειψη εμβολιασμού για την ινφλουέντζα και άλλα παθογόνα (γρίπη, πνευμονιόκοκκο)
η μη χορήγηση οξυγονοθεραπείας
το κάπνισμα
η έκθεση σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες.

Η ικανότητα αναγνώρισης των ασθενών που έχουν κίνδυνο υποτροπής θα βελτιώσει τις αποφάσεις για την επιλογή της θεραπείας και θα αποφευχθεί η ανάγκη για εισαγωγή των ασθενών στα νοσοκομεία.

Η υποτροπή είναι πιο πιθανό να γίνει σε ασθενείς με χαμηλή FEV1 πριν ή μετά τη θεραπεία, σε ασθενείς που παίρνουν βρογχοδιασταλτικά και κορτικοειδή πιο συχνά, σε ασθενείς που έχουν υψηλότερα ποσοστά υποτροπής και εξαρτάται και από το είδος των αντιβιοτικών που είχαν λάβει οι ασθενείς σε προηγούμενες παροξύνσεις.

Οι παράγοντες που σχετίζονται με την θνησιμότητα σε οξεία παρόξυνση χρόνιας βρογχίτιδας είναι οι αναπνευστικές λοιμώξεις και η πνευμονία (48%), η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (26%), η αναπνευστική ανεπάρκεια από καρκίνο του πνεύμονα (3,3%), η πνευμονική εμβολή (1,4%) και ο πνευμοθώρακας (1%).

Προγνωστικοί παράγοντες θνησιμότητας είναι η φυσική κατάσταση, η ηλικία, ο δείκτης μάζας σώματος, η λειτουργική κατάσταση 2 εβδομάδες πριν την εισαγωγή, η χαμηλή αναλογία της μερικής πίεσης οξυγόνου προς το κλάσμα εισπνεόμενου οξυγόνου χαμηλός λόγος pO2/FiO2, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η μη καλή φυσική δραστηριότητα στην εκτέλεση των καθημερινών αναγκών κ.α.

Μόνο 25% των ασθενών καταφέρνουν να έχουν μια καλή ποιότητα ζωής μετά από 6 μήνες μετά από μια πολύ σοβαρή παρόξυνση χρόνιας βρογχίτιδας.

Διαβάστε, επίσης,

Κορονοϊοί

Λοιμώξεις από πνευμονιόκοκκο

Η αντιική θεραπεία για τη γρίπη

Αιμόπτυση

Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

Thuja occidentalis

Bupleurum kakiskalae

Πνευμονία από μυκόπλασμα

Με κομμένη την ανάσα

Οξεία βρογχίτιδα