Είναι υγιεινό το αλεύρι σιταριού;

12 Απριλίου 2019

Χρήσιμες πληροφορίες για το αλεύρι

Το αλεύρι σίτου είναι σκόνη που προέρχεται από την άλεση του σιταριού που προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο.

Οι ποικιλίες σίτου ονομάζονται “μαλακές” εάν η περιεκτικότητα σε γλουτένη είναι χαμηλή και ονομάζονται “σκληρές” εάν έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε γλουτένη.

Το σκληρό αλεύρι ή το αλεύρι ψωμιού υψηλής περιεκτικότητας σε γλουτένη, με περιεκτικότητα σε γλουτένη 12% έως 14% δίνει ζύμη ελαστική που διατηρεί το σχήμα του ψωμιού, όταν ψηθεί.

Το μαλακό αλεύρι είναι συγκριτικά χαμηλό σε γλουτένη και ως εκ τούτου έχει σαν αποτέλεσμα το ψωμί να έχει λεπτότερη και εύθρυπτη υφή.

Το μαλακό αλεύρι χωρίζεται, συνήθως, σε αλεύρι για κέικ, το οποίο είναι το χαμηλότερο σε γλουτένη, και σε αλεύρι ζαχαροπλαστικής, το οποίο έχει ελαφρώς περισσότερη γλουτένη από το αλεύρι για κέικ.

Όσον αφορά τα τμήματα των κόκκων που χρησιμοποιούνται στο αλεύρι αυτά είναι: το ενδοσπέρμιο ή το πρωτεϊνικό / αμυλούχο μέρος, το πλούσιο σε βότανα, πρωτεΐνη / λίπος / βιταμίνες, καθώς και το πίτουρο ή το τμήμα των ινών.

Υπάρχουν, έτσι, τρεις τύποι αλευριού.

Το άσπρο αλεύρι που κατασκευάζεται μόνο από το ενδοσπέρμιο.

Το καστανό αλεύρι περιλαμβάνει μερικά από τα φύτρα και τα πίτουρα των σιτηρών.

Το αλεύρι ολικής αλέσεως παρασκευάζεται από ολόκληρους τους κόκκους, συμπεριλαμβανομένου του πίτουρου, του ενδοσπέρματος και του φύτρου.

Υπάρχει και αλεύρι που κατασκευάζεται από το ενδοσπέρμιο και το φύτρο, χωρίς το πίτουρο.

black psomi 3

Για να παραχθεί το ραφιναρισμένο (λευκό) σιτάλευρο, προστίθεται υγρασία στους κόκκους, πριν από την άλεση, για να βελτιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της άλεσης. Αυτό μαλακώνει το αμυλούχο τμήμα του πυρήνα του σιταριού, το οποίο θα διαχωριστεί κατά τη διαδικασία άλεσης για να παράγει αυτό που είναι γνωστό στους καταναλωτές ως λευκό αλεύρι. Η προσθήκη υγρασίας, επίσης, σκληραίνει το πίτουρο και τελικά μειώνει την απαιτούμενη ενέργεια για να θρυμματιστεί ο πυρήνας, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τη θραύση των πιτύρων και των σωματιδίων του φύτρου που πρέπει να διαχωριστούν σε αυτή τη διαδικασία άλεσης με κοσκίνισμα.

Το τμήμα του ενδοσπέρματος του πυρήνα αποτελεί περίπου το 80% του όγκου και είναι επιθυμητό επειδή τα προϊόντα που παρασκευάζονται από αυτό το λευκό αλεύρι θεωρούνται συχνά ότι έχουν πιο ήπια γεύση, ομαλότερη υφή και στην περίπτωση του ψωμιού, μεγαλύτερο όγκο. Η ισορροπία του πυρήνα αποτελείται από το πίτουρο και το φύτρο που τείνουν να είναι πιο χονδροειδείς. Με την εφεύρεση του συστήματος άλεσης με κυλίνδρους στα τέλη του 19ου αιώνα, το πίτουρο και το φύτρο είναι σε θέση να αφαιρεθούν, βελτιώνοντας δραματικά την ελκυστικότητα των ψημένων προϊόντων στο κοινό.

Ο υγρανθείς κόκκος περνάει πρώτα διαμέσου της σειράς κυλίνδρων θραύσης, κατόπιν κοσκινίζεται για να διαχωρίσει τα λεπτά σωματίδια που συνθέτουν το άσπρο αλεύρι. Η ισορροπία είναι ενδιάμεσα σωματίδια ενδοσπερμίου και χονδροειδή σωματίδια πίτουρου και φύτρων. Το μεσαίο τμήμα στη συνέχεια κάνει πολλαπλά περάσματα μέσα από τους κυλίνδρους μείωσης και μετά κοσκινίζεται μετά από κάθε πέρασμα για να μεγιστοποιηθεί η εκχύλιση λευκού αλεύρου από το ενδοσπέρμιο, ενώ απομακρύνεται το χονδρότερο πίτουρο και τα σωματίδια των βλαστών.

Για να παραχθεί αλεύρι ολικής αλέσεως, το 100% του πίτουρου και του φύτρου πρέπει να επανεισαχθεί στο άσπρο αλεύρι που σχεδιάστηκε αρχικά από το σύστημα άλεσης με κυλίνδρους για να το διαχωρίσει. Επομένως, τα στοιχεία αυτά αρχικά γειώνονται σε άλλο μύλο (συνήθως μύλο με πείρους). Αυτά τα λεπτότερα πίτυρα και τα κλάσματα επανεισάγονται στη συνέχεια στο ενδοσπέρμιο (λευκό αλεύρι) για να παράγουν αλεύρι ολικής αλέσεως από 100% πυρήνα σιταριού.

black psomi 1

Γιατί το σιτάρι είναι το καταλληλότερο για την παρασκευή ψωμιού

Το σιτάρι είναι μοναδικό ανάμεσα στα άλλα σιτηρά γιατί το αλεύρι του όταν αναμιγνύεται με το νερό μπορεί να σχηματίσει ένα συνεκτικό ζυμάρι. Επιπλέον το ζυμάρι που προέρχεται από άλευρο σιταριού είναι ικανό, περισσότερο από οποιοδήποτε άλευρο άλλου είδους σιτηρού, να συγκρατήσει το διοξείδιο του άνθρακα της ζύμωσης κατά τη διαδικασία της παρασκευής του ψωμιού. Αυτή η ιδιότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την παραγωγή ενός προϊόντος με ψίχα που να έχει ομοιογενή δομή.

Πολλοί τύποι σιταριού καλλιεργούνται σ’ όλο τον κόσμο.

Δύο γενετικοί τύποι σιταριού καλλιεργούνται σε εμπορική κλίμακα: Triticum aestivum (κοινός σίτος), Triticum durum (σκληρός σίτος).

Ο κοινός σίτος διαιρείται σε σκληρό και μαλακό είδος ανάλογα με την περιεκτικότητα του κόκκου σε πρωτεΐνη.

Το σκληρό είδος χρησιμοποιείται για την παρασκευή ψωμιού.

Το μαλακό είδος χρησιμοποιείται για την παρασκευή κέικ, μπισκότων, κράκερς και άλλων προϊόντων.

Από το Triticum durum παράγεται το κίτρινο αλεύρι και το σιμιγδάλι που αποτελεί την πρώτη ύλη παραγωγής των ζυμαρικών.

black psomi 6

Σύνθεση αλεύρου σίτου

Τα κύρια συστατικά του κόκκου του σιταριού είναι το πίτουρο, το φύτρο και το ενδοσπέρμιο.

Tο ενδοσπέρμιο περιλαμβάνει το εξωτερικό στρώμα αλευρώνης , που απομακρύνεται από το πίτουρο κατά την άλεση του σιταριού και το αμυλώδες ενδοσπέρμιο.

Το φύτρο περιλαμβάνει το έμβρυο.

Η ποιότητα του άσπρου αλεύρου εξαρτάται από το αμυλώδες ενδοσπέρμιο το οποίο αποτελεί το 85 % του κόκκου σίτου.

Τα συστατικά του κόκκου του σιταριού συναντιούνται σε διαφορετικές συνθέσεις, έτσι ώστε, η ανάμειξη του αλευριού με πίτουρο και φύτρο να αλλάζει τη σύνθεση και τις ιδιότητες του αλευριού.

Η διατροφική αξία των προϊόντων του αλεύρου σίτου βασίζεται στη μεγάλη περιεκτικότητα του σε υδατάνθρακες (άμυλο) 60-68 %, 8-15 % πρωτεΐνες, 9-18 % νερό, κυτταρίνη 1,5-2 %, τέφρα 1,5-2 %, σάκχαρα 2-3 % και λιπίδια 1,5-2 %.

Η πρωτεΐνη του σιταριού (ιδιαίτερα ένα μέρος του κλάσματος της πρωτεΐνης που ονομάζεται γλουτένη) θεωρείται ως ο πιο σπουδαίος παράγοντας που καθορίζει την ποιότητα, τον όγκο και τη δομή της ψίχας του ψωμιού. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ποσότητα και η ποιότητα των πρωτεϊνών. Γενικά, όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα του σίτου σε πρωτεΐνη τόσο καλύτερη είναι και η αρτοποιητική του αξία, εφόσον και η ποιότητα της πρωτεΐνης είναι καλή.

Η περιεκτικότητα του σίτου σε πρωτεΐνες, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος, όπως είναι η εδαφική υγρασία, το ποσό του αζώτου, η θερμοκρασία, το μήκος της ημέρας και το μήκος της περιόδου ωριμάνσεως του κόκκου του σιταριού.

Οι πρωτεΐνες του σιταριού διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την διαλυτότητα τους:

α) αλβουμίνες,

β) γλοβουλίνες,

γ) γλοιαδίνες (προλαμίνες), και

δ) γλουτενίνες (γλουτελίνες),

Οι γλοιαδίνες και οι γλουτενίνες αποτελούν το 80 % περίπου της πρωτεΐνης του ενδοσπερμίου. Απαντώνται σε αναλογία 1:1. Αυτές οι δύο πρωτεΐνες σχηματίζουν τη γλουτένη. Η γλοιαδίνη όταν απομονωθεί και ενυδατωθεί, γίνεται κολλώδης και εμφανίζει εκτατότητα. H γλουτενίνη όταν ενυδατωθεί γίνεται ταυτόχρονα συνεκτική και ελαστική.

H γλουτένη μπορεί να απομονωθεί με πλύση του ζυμαριού με νερό μέχρι να απομακρυνθούν οι περισσότερες από τις αλβουμίνες, γλοβουλίνες και το άμυλο.

Το λευκό αλεύρι είναι κατώτερο σε περιεχόμενο μετάλλων και βιταμινών από το αλεύρι ολικής αλέσεως.

Το λευκό αλεύρι μερικές φορές ενισχύεται με ασβέστιο, σίδηρο, θειαμίνη (Β1) και νικοτινικό οξύ (Β3) (Ενισχυμένο λευκό αλεύρι).

Να προτιμάτε το αλεύρι ολικής αλέσεως για να παίρνεται όλες τις βιταμίνες και τα μέταλλα.

Τα καλύτερα βιολογικά τρόφιμα για την υγεία σας

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα καλύερα βιολογικά τρόφιμα για την υγεία σας